เทคโนโลยีพิมพ์สามมิติกับกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา

 เทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติ (3D Printing) ถือกำเนิดขึ้นในช่วงทศวรรษ 1980 โดยส่วนใหญ่ใช้สำหรับการใช้งานในภาคอุตสาหกรรม อย่างไรก็ตาม การหมดอายุของสิทธิบัตรสำหรับเทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติยุคแรกๆ เหล่านี้ได้กระตุ้นให้เกิดความสนใจอีกครั้งในศักยภาพของเทคโนโลยีดังกล่าวในการเปลี่ยนแปลงห่วงโซ่อุปทานการผลิต เครื่องพิมพ์ 3 มิติที่มีประสิทธิภาพสูงและมีต้นทุนต่ำพร้อมจำหน่ายทำให้ผู้บริโภคเข้าถึงเทคโนโลยีนี้ได้ ส่งผลให้เกิดความคาดหวังอย่างสูงเกี่ยวกับสิ่งที่เทคโนโลยีดังกล่าวสามารถทำได้ แต่การใช้เทคโนโลยีที่พัฒนาอย่างรวดเร็วและอาจก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงนี้มากขึ้นสำหรับการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญา (IP) 

การพิมพ์ 3 มิติ เช่นเดียวกับอุตสาหกรรมอื่นๆ เต็มไปด้วยการพิจารณากฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาในทุกระดับ ตั้งแต่ผู้ที่ชื่นชอบการพิมพ์ 3 มิติซึ่งต้องเคารพลิขสิทธิ์เมื่ออัปโหลดและแชร์ไฟล์ดีไซน์ ไปจนกระทั่งบริษัทข้ามชาติที่ต้องปกป้องการค้นพบทางวิทยาศาสตร์ด้วยสิทธิบัตรและการออกแบบการตลาดด้วยเครื่องหมายการค้า กฎหมายเหล่านี้ไม่ได้ส่งผลกระทบต่อทุกฝ่ายอย่างเท่าเทียมกัน ผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียในทรัพย์สินทางปัญญาจะต้องเผชิญกับผลที่ตามมาที่มากขึ้นหากไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบ บุคคลและองค์กรจำนวนมากมองว่ากฎหมายบางครั้งเอื้อประโยชน์ต่อบริษัทขนาดใหญ่มากเกินไปจนกระทบต่อบริษัทขนาดเล็กและบุคคลทั่วไป จึงมีความพยายามปฏิรูปเพื่อให้ภาคอุตสาหกรรมยุติธรรมมากขึ้น 

เทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติสามารถอธิบายเบื้องต้นได้ ดังนี้ กระบวนการพิมพ์ 3 มิติเริ่มต้นด้วยไฟล์ดิจิทัลที่วัตถุที่จะพิมพ์ได้รับการจัดรูปแบบดิจิทัลโดยใช้ซอฟต์แวร์การพิมพ์ 3 มิติหรือสแกนเนอร์ 3 มิติ จากนั้นไฟล์จะถูกส่งออกไปยังเครื่องพิมพ์ 3 มิติโดยใช้ซอฟต์แวร์เฉพาะทาง ซึ่งจะเปลี่ยนแบบจำลองดิจิทัลให้เป็นวัตถุจริงผ่านกระบวนการที่วัสดุหลอมเหลวถูกสร้างเป็นชั้นๆ จนกระทั่งวัตถุสำเร็จรูปปรากฏขึ้น กระบวนการนี้เรียกอีกอย่างว่า การผลิตแบบเติมแต่ง 

เครื่องพิมพ์ 3 มิติที่มีอยู่ในปัจจุบันใช้หลากหลายวัสดุตั้งแต่พลาสติกไปจนถึงเซรามิก และตั้งแต่โลหะไปจนถึงวัสดุไฮบริด เทคโนโลยีนี้กำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว ตัวอย่างเช่น ห้องปฏิบัติการวิทยาการคอมพิวเตอร์และปัญญาประดิษฐ์ของสถาบันเทคโนโลยีแมสซาชูเซตส์ได้พัฒนาเทคนิคการพิมพ์ 3 มิติเพื่อพิมพ์วัสดุทั้งแบบแข็งและแบบเหลวในเวลาเดียวกันโดยใช้เครื่องพิมพ์สำเร็จรูปที่ดัดแปลงมา ซึ่งเปิดโอกาสให้มีการใช้งานในอนาคตได้มากมาย

ทั้งนี้ มีการคาดการณ์ว่าเทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติกำลังพัฒนาอย่างรวดเร็ว โดยมีการใช้งานในด้านต่างๆ ตั้งแต่อาหารและแฟชั่นไปจนถึงการแพทย์ฟื้นฟูและอุปกรณ์เทียม การขยายตัวของวัสดุที่ใช้ในการพิมพ์ 3 มิติทำให้การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีนี้มีผลกระทบต่ออุตสาหกรรมต่างๆ มากมาย ก่อให้เกิดโอกาสใหม่ๆ สำหรับนวัตกรรมและการพัฒนาธุรกิจ ในด้านการแพทย์ ตัวอย่างเช่น นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ได้ค้นพบวิธีพิมพ์ยาเม็ดที่ปรับแต่งได้ซึ่งรวมยาหลายชนิดไว้ในยาเม็ดเดียว เพื่อให้สามารถกำหนดขนาดยาให้เหมาะสมกับความต้องการของผู้ป่วยแต่ละรายได้อย่างพอดี การพิมพ์ 3 มิติยังสร้างรอยประทับในอุตสาหกรรมแฟชั่นอีกด้วย ดังจะเห็นได้จากการเปิดตัวชุดเดรสพิมพ์ 3 มิติหลากสี "Oscillation" ที่งาน New York Fashion Week ในเดือนกันยายน 2016 โดย นักออกแบบจากนิวยอร์ก แม้แต่ในอุตสาหกรรมเกษตรและอาหารก็ยังสำรวจศักยภาพของการพิมพ์ 3 มิติสำหรับผลิตภัณฑ์อาหารที่กำหนดเอง

นอกจากนี้ มีตัวอย่างที่น่าสนใจคือ แว่นกันแดดที่พิมพ์ 3 มิติร่วมกันสร้างขึ้นโดย Dávid Ring นักศึกษาแฟชั่น และ i.materialise ซึ่งเป็นบริการพิมพ์ 3 มิติสำหรับผู้บริโภค โดยนำเสนอในการแสดงแฟชั่นของ Royal Academy of Fine Arts ในเมืองแอนต์เวิร์ป ประเทศเบลเยียม ในปี 2016 แว่นกันแดดเหล่านี้พิมพ์ด้วย 3 มิติทั้งหมด “เป็นแนวคิดโดยรวม” โดยไม่จำเป็นต้องบานพับหรือประกอบชิ้นส่วนใดๆ ซึ่งข้อดีที่เป็นไปได้ของการพิมพ์ 3 มิติมีมากมายสำหรับบริษัทที่เน้นนวัตกรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การพิมพ์ 3 มิติช่วยให้บริษัทเหล่านี้ลดค่าใช้จ่ายด้านการพัฒนา ออกแบบ และทดสอบผลิตภัณฑ์ใหม่ หรือปรับปรุงผลิตภัณฑ์ที่มีอยู่ได้ บริษัทเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องจ่ายเงินสำหรับต้นแบบที่มีราคาแพงอีกต่อไป แต่สามารถทำซ้ำองค์ประกอบที่ซับซ้อนได้หลายครั้งอย่างรวดเร็วและราคาถูกภายในบริษัทโดยใช้เครื่องพิมพ์ 3 มิติ

เมื่อตระหนักถึงศักยภาพในการเปลี่ยนแปลงของการพิมพ์ 3 มิติ หลายประเทศได้นำกลยุทธ์ส่งเสริมอุตสาหกรรมเพื่อสร้างระบบนิเวศทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยีที่เอื้อต่อการพัฒนา ตัวอย่างเช่น คณะกรรมาธิการยุโรปได้ระบุการพิมพ์ 3 มิติเป็นพื้นที่สำคัญสำหรับการดำเนินการที่มีศักยภาพทางเศรษฐกิจที่สำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับธุรกิจขนาดเล็กที่สร้างสรรค์นวัตกรรม ในขณะที่นักกฎหมายในหลายประเทศกำลังพิจารณาบทบัญญัติทางกฎหมายที่มีอยู่เพื่อกำหนดทิศทางเทคโนโลยีใหม่นี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในส่วนที่เกี่ยวกับทรัพย์สินทางปัญญา เทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติส่งผลกระทบต่อกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาแทบทุกด้าน ไม่ว่าจะเป็นลิขสิทธิ์ กฎหมายสิทธิบัตร กฎหมายการออกแบบ และแม้แต่สิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ 

คำถามที่สำคัญคือ กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาในรูปแบบปัจจุบันสามารถรองรับเทคโนโลยีที่ครอบคลุมทุกด้านดังกล่าวได้หรือไม่ หรือจำเป็นต้องมีการปฏิรูป กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาที่มีอยู่ให้การคุ้มครองที่เพียงพอแก่ผู้ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการพิมพ์ 3 มิติและผลิตภัณฑ์ที่ผลิตขึ้นหรือไม่ หรือจะสมเหตุสมผลหรือไม่ที่จะพิจารณาสร้างสิทธิ์เฉพาะสำหรับการพิมพ์ 3 มิติเพื่อรับมือกับความท้าทายที่เกิดขึ้นใหม่ โดยสอดคล้องกับข้อตกลงที่ใช้อยู่ในเขตอำนาจศาลบางแห่งสำหรับการคุ้มครองฐานข้อมูล (Database)

ข้อกังวลหลักประการหนึ่งเกี่ยวกับการพิมพ์ 3 มิติคือการใช้งานทำให้สามารถคัดลอกวัตถุเกือบทุกอย่างได้ทางเทคนิค ไม่ว่าจะได้รับอนุญาตจากผู้ถือสิทธิ์ในวัตถุนั้นหรือไม่ก็ตาม กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาในปัจจุบันจัดการกับเรื่องนี้อย่างไร การปกป้องวัตถุไม่ให้ถูกพิมพ์เป็น 3 มิติโดยไม่ได้รับอนุญาตจะไม่ก่อให้เกิดปัญหาทรัพย์สินทางปัญญาใดๆ เป็นพิเศษ ลิขสิทธิ์จะคุ้มครองความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ของผลงานและสิทธิ์ของผู้สร้างในการผลิตซ้ำ ซึ่งหมายความว่า หากสำเนาของวัตถุต้นฉบับถูกพิมพ์เป็น 3 มิติโดยไม่ได้รับอนุญาต ผู้สร้างสามารถได้รับการบรรเทาทุกข์ภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์ ในทำนองเดียวกัน สิทธิ์ในการออกแบบอุตสาหกรรมจะคุ้มครองรูปลักษณ์ที่สวยงามและสวยงามของวัตถุ - รูปร่างและรูปแบบ - ในขณะที่สิทธิบัตรจะคุ้มครองการทำงานทางเทคนิคของวัตถุ และเครื่องหมายการค้าสามมิติช่วยให้ผู้สร้างสามารถแยกแยะผลิตภัณฑ์ของตนจากผลิตภัณฑ์ของคู่แข่งได้ และช่วยให้ผู้บริโภคระบุแหล่งที่มาได้

การออกแบบแว่นตาแบบเดิมมักจะเริ่มจากกรอบแว่นที่ใส่เลนส์แก้ไขสายตา ซึ่งอาจส่งผลกระทบเชิงลบต่อการจัดตำแหน่งและประสิทธิภาพของเลนส์ ด้วยซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้นเองโดย Materialise แพลตฟอร์ม Yuniku จะใช้การสแกน 3 มิติ การออกแบบอัตโนมัติแบบพารามิเตอร์ และการพิมพ์ 3 มิติ เพื่อออกแบบกรอบแว่นที่ลูกค้าเลือกโดยคำนึงถึงเลนส์ออปติก ซึ่งลูกค้าต้องการเพื่อให้ดูสมบูรณ์แบบและพอดี

นักวิจารณ์หลายคนเชื่อว่าไฟล์ดิจิทัล 3 มิติอาจได้รับการคุ้มครองภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์ในลักษณะเดียวกับซอฟต์แวร์ เหตุผลในการคุ้มครองดังกล่าวคือ "ผู้สร้างไฟล์ 3 มิติจะต้องใช้ความพยายามทางปัญญาที่เป็นส่วนตัวเพื่อให้วัตถุที่ผู้สร้างต้นแบบดั้งเดิมคิดขึ้นสามารถพิมพ์ออกมาเป็นวัตถุได้" ทนายความชาวฝรั่งเศส Naima Alahyane Rogeon กล่าว ด้วยแนวทางนี้ ผู้สร้างไฟล์ดิจิทัลที่ทำซ้ำโดยไม่ได้รับอนุญาตสามารถอ้างสิทธิทางศีลธรรมในผลงานได้ หากการเป็นผู้สร้างสรรค์ผลงานของตนถูกตั้งคำถาม มาตรา 6bis ของอนุสัญญาเบิร์นเพื่อการคุ้มครองผลงานวรรณกรรมและศิลปะ ซึ่งกำหนดมาตรฐานขั้นต่ำระดับสากลสำหรับการคุ้มครองในด้านลิขสิทธิ์ ระบุว่าผู้สร้างสรรค์มี “สิทธิ์ในการอ้างสิทธิ์ในผลงานและคัดค้านการบิดเบือน การทำลาย หรือการดัดแปลงอื่นใด หรือการกระทำที่เสื่อมเสียชื่อเสียงอื่นใดที่เกี่ยวกับผลงานดังกล่าว ซึ่งจะก่อให้เกิดความเสียหายต่อเกียรติหรือชื่อเสียงของผู้สร้างสรรค์”

หากวัตถุที่พิมพ์ได้รับการคุ้มครองโดยสิทธิบัตร กฎหมายระดับชาติบางฉบับ เช่น ประมวลกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาของฝรั่งเศส (มาตรา L 613-4) ห้ามจัดหาหรือเสนอจัดหาเครื่องมือสำหรับใช้สิ่งประดิษฐ์โดยไม่ได้รับอนุญาต โดยปฏิบัติตามแนวทางนี้ เจ้าของสิทธิบัตรควรสามารถเรียกร้องค่าเสียหายจากบุคคลที่สามสำหรับการจัดหาหรือเสนอจัดหาไฟล์สำหรับพิมพ์ 3 มิติ โดยให้เหตุผลว่าไฟล์เหล่านี้เป็น “องค์ประกอบสำคัญของสิ่งประดิษฐ์ที่ได้รับความคุ้มครองโดยสิทธิบัตร”

สำหรับกรณีของมือสมัครเล่นที่ใช้งานเครื่องพิมพ์ 3 มิติเพื่องานอดิเรกจะมีความเสี่ยงที่จะถูกฟ้องร้องในข้อหาละเมิดหรือไม่? ในแง่ของกฎหมายพบว่าข้อยกเว้นและข้อจำกัดมาตรฐานที่มีอยู่ในกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญายังใช้ได้กับการพิมพ์ 3 มิติด้วยเช่นกัน ตัวอย่างเช่น มาตรา 6 ของข้อตกลงว่าด้วยทรัพย์สินทางปัญญาที่เกี่ยวข้องกับการค้า (TRIPS) ซึ่งถูกนำมาปรับใช้เป็นกฎหมายของสหภาพยุโรป (EU Directive 2008/95/CE, มาตรา 5) จำกัดการคุ้มครองเครื่องหมายการค้าให้ใช้ได้ "ในระหว่างการค้า" ในทำนองเดียวกัน มาตรา 30 ของข้อตกลง TRIPS ของกฎหมายสิทธิบัตรระบุว่าประเทศสมาชิก "อาจให้ข้อยกเว้นจำกัดสำหรับสิทธิพิเศษที่ได้รับจากสิทธิบัตร" กฎหมายของประเทศบางฉบับถือว่าสิทธิของผู้ถือสิทธิบัตรไม่รวมถึงการกระทำที่ดำเนินการในที่ส่วนตัวเพื่อวัตถุประสงค์ที่ไม่ใช่เชิงพาณิชย์ กล่าวอีกนัยหนึ่ง เมื่อวัตถุที่ได้รับการคุ้มครองโดยเครื่องหมายการค้าหรือสิทธิบัตรถูกพิมพ์เพื่อใช้ส่วนตัวเท่านั้น ถือว่าไม่ถือเป็นการละเมิดสิทธิ์ในทรัพย์สินทางปัญญา

ในด้านลิขสิทธิ์ สิทธิ์ที่มอบให้กับผู้ประพันธ์สามารถจำกัดได้ตามการทดสอบสามขั้นตอนที่เรียกว่า มาตรา 13 ของข้อตกลง TRIPS ระบุว่า “สมาชิกจะต้องจำกัดข้อจำกัดหรือข้อยกเว้นสำหรับสิทธิพิเศษเฉพาะในกรณีพิเศษบางกรณีที่ไม่ขัดแย้งกับการใช้ประโยชน์จากผลงานตามปกติ และไม่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อผลประโยชน์โดยชอบธรรมของผู้ถือสิทธิ์อย่างไม่สมเหตุสมผล” ดังนั้น บางประเทศจึงได้กำหนด “สิทธิ์ในการคัดลอกส่วนตัว” ซึ่งอนุญาตให้บุคคลสามารถทำซ้ำผลงานเพื่อใช้ส่วนตัวได้ ประเทศต่างๆ มักเรียกเก็บค่าธรรมเนียมสำหรับอุปกรณ์จัดเก็บข้อมูลเพื่อชดเชยการสูญเสียใดๆ ที่ผู้ถือลิขสิทธิ์ต้องสูญเสียไป บางประเทศกำลังพิจารณาแนวคิดในการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมเพื่อชดเชยการคัดลอก 3 มิติแบบส่วนตัว อย่างไรก็ตาม ผู้กำหนดนโยบายบางคนมองว่ายังเร็วเกินไปที่จะขยายค่าธรรมเนียมดังกล่าวให้ครอบคลุมถึงการพิมพ์ 3 มิติ เนื่องจากจะถือเป็น "การตอบสนองที่ไม่เพียงพอหรืออาจถึงขั้นส่งสารเชิงลบต่อบริษัท" และจะชะลอการพัฒนาและการนำการพิมพ์ 3 มิติมาประยุกต์ใช้งาน

อย่างไรก็ตาม มีช่องว่างในกฎหมาย กล่าวคือกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาในรูปแบบปัจจุบันจึงเพียงพอที่จะปกป้องไฟล์ 3 มิติและไฟล์ที่ใช้เทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติเพื่อวัตถุประสงค์ที่ไม่ใช่เชิงพาณิชย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตาม ความเฉพาะเจาะจงของกระบวนการพิมพ์ 3 มิติหมายความว่ามีคำถามจำนวนหนึ่งที่ศาลจะต้องพิจารณาอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ตัวอย่างเช่น ใครเป็นเจ้าของวัตถุเมื่อบุคคลหนึ่งคิดขึ้น บุคคลอื่นสร้างแบบจำลองดิจิทัล และบุคคลที่สามพิมพ์ขึ้น บุคคลที่ออกแบบผลงานและบุคคลที่สร้างแบบจำลองดิจิทัลถือเป็นผู้ร่วมประพันธ์ผลงานร่วมกันภายใต้กฎหมายลิขสิทธิ์ได้หรือไม่ และหากวัตถุนั้นมีคุณสมบัติสำหรับการคุ้มครองสิทธิบัตร บุคคลเหล่านี้จะถูกพิจารณาว่าเป็นผู้ร่วมประดิษฐ์หรือไม่

คำถามสำคัญอื่นๆ ได้แก่ ประเภทของการคุ้มครองที่ควรมีให้กับเจ้าของเครื่องพิมพ์ 3 มิติ เนื่องจากการลงทุนทางการเงินของพวกเขาช่วยให้สามารถสร้างวัตถุได้ พวกเขาอาจมีคุณสมบัติสำหรับการคุ้มครองสิทธิ์ที่เกี่ยวข้องประเภทเดียวกันกับที่ผู้ผลิตเพลงได้รับจากการลงทุนของพวกเขาเพื่อให้สามารถสร้างการบันทึกเสียงได้หรือไม่ และการแปลงวัตถุที่มีอยู่ก่อนเป็นดิจิทัลถือเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์เพียงเพราะพิมพ์ออกมาหรือโหลดไฟล์พื้นฐานลงบนแพลตฟอร์มออนไลน์เพื่อดาวน์โหลดหรือไม่ ปัญหาเหล่านี้ยังคงต้องได้รับการแก้ไข

ประเด็นคำถามเชิงกฎหมายอีกประการหนึ่งคือ หากวัตถุได้รับการคุ้มครองโดยลิขสิทธิ์ เจ้าของลิขสิทธิ์สามารถใช้มาตรการป้องกันทางเทคโนโลยีเพื่อยับยั้งการใช้งานที่ไม่ได้รับอนุญาต ซึ่งการหลีกเลี่ยงมาตรการดังกล่าวถูกห้ามโดยชัดแจ้งภายใต้สนธิสัญญาลิขสิทธิ์ขององค์การทรัพย์สินทางปัญญาโลก (มาตรา 11) มาตรการเหล่านี้ทำให้สามารถทำเครื่องหมายวัตถุและไฟล์การพิมพ์ 3 มิติที่เกี่ยวข้องด้วยตัวระบุเฉพาะเพื่อตรวจสอบการใช้งานได้

ความร่วมมืออย่างใกล้ชิดระหว่างเจ้าของลิขสิทธิ์และผู้ผลิตเครื่องพิมพ์ 3 มิติในการใช้มาตรการเหล่านี้กับโมเดลที่ตั้งใจจะใช้กับเครื่องพิมพ์ 3 มิติอาจเป็นประโยชน์ได้ ในทำนองเดียวกัน ความร่วมมือกับแพลตฟอร์มแบ่งปันข้อมูลที่ทำให้ไฟล์ 3 มิติเผยแพร่ต่อสาธารณะอาจช่วยลดการใช้งานที่ไม่ได้รับอนุญาตได้ ดังนั้น หากมีมาตรการดังกล่าว จะสามารถตั้งค่าการเสนอไฟล์การพิมพ์ 3 มิติที่ดาวน์โหลดได้หรือวัตถุที่พิมพ์ 3 มิติได้อย่างถูกกฎหมาย ขณะนี้บริการพิมพ์ 3 มิติออนไลน์ เช่น i.materialise พร้อมให้บริการแล้ว แต่เราสามารถจินตนาการได้ว่าวิวัฒนาการในอนาคตของบริการเหล่านี้จะตามมาจากการส่งเพลงออนไลน์ โดยจะมีรูปแบบการสมัครสมาชิกที่อนุญาตให้ผู้ใช้ดาวน์โหลดไฟล์สำหรับพิมพ์ 3 มิติโดยต้องเสียค่าธรรมเนียมรายเดือน ซึ่งปัจจุบันมีให้ใช้งานสำหรับซอฟต์แวร์พิมพ์ 3 มิติแล้ว เช่น ผ่าน Fusion 360 ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มนวัตกรรมผลิตภัณฑ์บนคลาวด์ของ Autodesk

ปัญหาและความท้าทายในบริบทของกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา

กฎหมายลิขสิทธิ์มักเกี่ยวข้องกับผู้สร้างรายบุคคลในโลกของการพิมพ์ 3 มิติ รวมถึงไฟล์การออกแบบที่สร้างโดยผู้สร้างบนเว็บไซต์โฮสต์ เช่น Thingiverse, Cults, MyMiniFactory และ Printables เว็บไซต์เหล่านี้ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา โดย Thingiverse เติบโตจาก 2.3 ล้านคนเป็น 6.2 ล้านคนระหว่างปี ค.ศ. 2018 ถึง ค.ศ. 2022 

ไฟล์บนเว็บไซต์เหล่านี้มีให้บริการภายใต้ใบอนุญาตหลายฉบับ รวมถึง Creative Commons ซึ่งเป็นใบอนุญาตลิขสิทธิ์สาธารณะที่ควบคุมดูแลโดยองค์กรไม่แสวงหากำไรที่มีชื่อเดียวกัน ซึ่งได้รับการยอมรับทั่วโลก ใบอนุญาตทั้ง 6 ฉบับนี้ให้วิธีแก่ผู้สร้างในการอ้างสิทธิ์ตามกฎหมายอย่างชัดเจนเกี่ยวกับผลงานของตนในขณะที่ให้ผู้อื่นได้รับประโยชน์จากผลงานดังกล่าว สำหรับวัตถุประสงค์ของเว็บไซต์การพิมพ์ 3 มิติ ผู้ใช้สามารถเลือกที่จะอนุญาตให้ใช้เชิงพาณิชย์และดัดแปลง ('ผลงานดัดแปลง') ของผลงานของตนได้หรือไม่ตามวิธีที่ต้องการใช้ไฟล์ CC Australia นำเสนอแผนภูมิกระบวนการแบบโต้ตอบแก่ผู้ถือลิขสิทธิ์เพื่อช่วยให้เลือกใบอนุญาตที่เหมาะสมที่สุดตามความต้องการ  

ปัจจุบันนี้ ผู้คนนับล้านใช้เว็บไซต์ไฟล์สำหรับการพิมพ์ 3 มิติ และในสถานการณ์ส่วนใหญ่ ไม่มีเหตุการณ์ใดๆ เกี่ยวกับกฎหมายลิขสิทธิ์เกิดขึ้น Andrew Stockton จากเว็บไซต์สร้างโมเดล 3 มิติ Titancraft ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้สร้างชั้นนำของ Thingiverse ในแง่ของไฟล์ที่ดาวน์โหลด อธิบายว่าก่อนอื่นการเลือกใช้ใบอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ขึ้นอยู่กับเหตุผลที่ผู้ใช้งานจะสร้างไฟล์นั้น กล่าวคือ ถ้าสร้างวัตถุเพื่อความสนุก ควรจะใช้ใบอนุญาต CC0 หรือ Attribution ถ้าไม่ได้วางแผนที่จะหาเงิน คิดว่าให้คนอื่นทำอะไรต่อก็ได้ หรือถ้าเกี่ยวข้องกับธุรกิจ (เช่น โมเดลเกมขนาดเล็ก) ควรจะใช้ใบอนุญาต No Commercial 

อาจกล่าวได้ว่า กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาส่งผลต่อผู้คนในการพิมพ์ 3 มิติแตกต่างกันไปตามกลุ่มธุรกิจ เนื่องจากโมเดลการพิมพ์ 3 มิติของ Mr. Stockton มีค่าสำหรับการปรับแต่งมากกว่าไฟล์นั้นเอง จึงได้รับผลกระทบน้อยกว่าจากผู้คนที่เลือกใช้โมเดลเหล่านี้โดยไม่ระบุชื่อ แต่สำหรับผู้ที่มีธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับไฟล์นั้นเอง การละเมิดกฎหมายลิขสิทธิ์เป็นปัญหาที่สำคัญกว่ามาก ผลประโยชน์ของแต่ละคนแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสถานการณ์

ในทางกลับกัน ผู้ใช้รายอื่นอาจกังวลมากขึ้นขึ้นอยู่กับอัตตลักษณ์ที่ตนเป็นเจ้าของไฟล์ที่ตนใช้ ซึ่งอาจดำเนินการอย่างเอาใจใส่มากขึ้น หากใช้สื่อที่มีลิขสิทธิ์จากองค์กรขนาดใหญ่มากกว่าจากบุคคลใดบุคคลหนึ่ง (ซึ่งเป็นเรื่องปกติ ในปี ค.ศ. 2017 Disney ได้จุดชนวนให้เกิดการถกเถียงหลังจากขอให้ลบไฟล์ Star Wars ออกจาก Thingiverse และในปี ค.ศ. 2022 Honda ได้ขอให้ลบไฟล์เดียวกันนี้จากผู้ผลิตเครื่องพิมพ์ 3 มิติ Prusa สำหรับไฟล์ทั้งหมดที่ใช้ชื่อของผู้ผลิต) อย่างไรก็ตาม หากดูอย่างรวดเร็วที่ Thingiverse ในปัจจุบัน จะพบว่ามีไฟล์จำนวนมากที่ใช้โลโก้ที่เป็นเครื่องหมายการค้า ซึ่งบ่งชี้ว่ากฎหมายไม่ได้ถูกนำไปใช้กับผู้ใช้ทุกคนเหมือนกัน

ด้วยการเติบโตของเว็บไซต์ ความกังวลเรื่องทรัพย์สินทางปัญญาก็เพิ่มขึ้นตามไปด้วย ในขณะที่การใช้งานไฟล์ในชีวิตประจำวันส่วนใหญ่ผ่านไปโดยไม่มีเหตุการณ์ใดๆ แต่ก็มีสถานการณ์ที่เป็นที่จับตามองของการต่อสู้ทางกฎหมายที่ซับซ้อนในโลกของการพิมพ์ 3 มิติที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายลิขสิทธิ์ ในปี 2017 เกิดเรื่องอื้อฉาวเมื่อ Just 3D Print นำไฟล์ STL หลายไฟล์จาก Thingiverse และอัปโหลดเป็นรายการบน Ebay เมื่อผู้อัปโหลดไฟล์ขอให้ Just 3D Print ลบไฟล์เหล่านี้ออก Just 3D Print ตอบกลับว่าไฟล์เหล่านี้อยู่ในโดเมนสาธารณะแล้ว

สถานการณ์ดังกล่าวดำเนินต่อไปด้วยการฟ้องร้องจาก Just 3D Print ต่อสื่อต่างๆ ได้แก่ Stratasys, 3DR Holdings และ TechCrunch เนื่องจากเนื้อหาที่นำเสนอสถานการณ์ดังกล่าวมีลักษณะ "หมิ่นประมาท" สื่อเหล่านี้อ้างว่าการกระทำของ Just 3D Print ถือเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ โดยบทความโดยเฉพาะอย่างยิ่งของ TechCrunch และ Stratasys ถูก Just 3D Print กล่าวหาว่าทำให้สูญเสียสายผลิตภัณฑ์ซึ่งจะทำให้พวกเขาได้รับเงิน 2,000,000 ดอลลาร์ต่อเดือน ในท้ายที่สุด คดีความเหล่านี้ก็กลายเป็นคดีความกับ Just 3D Print ยกเว้นคดีความกับ Stratasys

ตามที่ Michael Weinberg อดีตทนายความของ Shapeways และยังเป็นรองประธานของ PK Thinks จาก Public Knowledge Foundation กล่าวไว้ คดีเหล่านี้ไม่เกี่ยวข้องโดยตรงกับคำถามที่ว่า Just 3D Print ละเมิดลิขสิทธิ์หรือไม่ ในกรณีของ Techcrunch การป้องกันคือการพิจารณาว่าเป็นความคิดเห็น ไม่เข้าข่ายเป็นการหมิ่นประมาท (รวมถึงกฎหมายการจำกัดระยะเวลา) สำหรับ 3DR Holdings ศาลพบว่าไม่มีการหมิ่นประมาท และถึงแม้จะเป็นเช่นนั้น การกระทำดังกล่าวไม่เกี่ยวข้อง กับความเสียหายใดๆ ที่ Just 3D Print ประสบ คดีนี้แสดงให้เห็นว่าแม้จะมีกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญา บริษัทต่างๆ ก็สามารถรับผิดชอบต่อการดำเนินคดีได้โดยอิงจากคำกล่าวของความคิดเห็น และแสดงให้เห็นว่าสถานการณ์สามารถพลิกผันอย่างรวดเร็วจากการละเมิดลิขสิทธิ์ที่อาจเกิดขึ้นไปสู่การกล่าวหาหมิ่นประมาทได้อย่างไร

ดังที่กล่าวไว้ข้างต้น กฎหมายสิทธิบัตรเป็นส่วนสำคัญของนวัตกรรมในการพิมพ์ 3 มิติเชิงอุตสาหกรรม สิทธิบัตรฉบับแรกในสาขานี้ได้รับการอนุมัติในปี ค.ศ. 1984 แก่ Chuck Hull จาก 3D Systems Corporation สำหรับเทคนิค Stereolithography Apparatus (SLA) นับจากนั้น จำนวนสิทธิบัตรก็เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เนื่องจากบริษัทต่างๆ มุ่งมั่นที่จะปกป้องนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ๆ ในระหว่างปี ค.ศ. 2015 ถึง ค.ศ. 2018 ใบสมัครสิทธิบัตร AM เติบโตในอัตราเฉลี่ยต่อปี 36% ซึ่งเร็วกว่าการเติบโตเฉลี่ยต่อปีของใบสมัครสิทธิบัตรที่ EPO (สำนักงานสิทธิบัตรยุโรป) ในช่วงเวลาเดียวกัน (3.5%) ถึง 10 เท่า และในปี ค.ศ. 2020 มีการยื่นขอถึง 800 ฉบับ ระหว่างปี ค.ศ. 2010 ถึง ค.ศ. 2018 ใบสมัครสิทธิบัตรส่วนใหญ่อยู่ในสาขาสุขภาพ (โดยมี 907 ฉบับในปี ค.ศ. 2018) รองลงมาคือ สาขาพลังงาน และสาขาการขนส่ง (โดยมี 436 และ 278 ฉบับในปีเดียวกันตามลำดับ) ตัวเลขดังกล่าวประกอบด้วยบริษัทหลายแห่ง โดย 3 อันดับแรกคือ General Electrics, United Technologies และ Siemens ในส่วนของสหรัฐอเมริกา ในปี ค.ศ. 2020 ธุรกิจที่มีการยื่นขอสิทธิบัตรมากที่สุด ได้แก่ Hewlett Packard Development (HP) – 470 ราย, General Electric (GE) – 331 ราย และ Kinpo Electronics – 273 ราย

ด้วยการเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องของผู้ผลิตเครื่องพิมพ์ 3 มิติและบริษัทสตาร์ทอัพที่พัฒนาเทคโนโลยีใหม่ กฎหมายสิทธิบัตรจึงยังคงส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรม แต่ผลกระทบต่อธุรกิจมักไม่ได้รับการพูดถึงมากพอ ประการแรก ต่างจากสิทธิ์ที่มอบให้โดยอัตโนมัติ เช่น ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตรต้องได้รับการยื่นขอ และต้องแลกมาด้วยราคาที่ต้องจ่าย BitLaw ระบุว่าค่าใช้จ่ายของสิทธิบัตรในสหรัฐอเมริกาอยู่ระหว่าง 15,000 ถึง 20,000 ดอลลาร์ ค่าธรรมเนียมบางส่วนในกระบวนการนี้แทบจะจำเป็น เช่น ค่าธรรมเนียมในการค้นหาฐานข้อมูลสิทธิบัตรเพื่อให้แน่ใจว่าแนวคิดใหม่เป็นแนวคิดดั้งเดิมอย่างแท้จริง (การบ่งชี้ในทางตรงกันข้ามเรียกว่า 'ศิลปะก่อนหน้า') นอกจากนี้ ค่าธรรมเนียมการบริหารเป็นส่วนที่ชัดเจนในการทำให้แนวคิดดังกล่าวอยู่ในรายชื่อสิทธิบัตรอย่างเป็นทางการ ค่าใช้จ่ายที่บางครั้งสูงเกินไปเหล่านี้หมายความว่า (ในทางทฤษฎี) เฉพาะสิ่งประดิษฐ์ที่คุ้มค่าเท่านั้นที่จะได้รับสิทธิบัตร แต่ยังหมายความว่าบริษัทขนาดเล็กอาจต้องดิ้นรนเพื่อปกป้องสิ่งประดิษฐ์ของตนโดยใช้กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาอีกด้วย

คดีละเมิดสิทธิบัตรที่เป็นที่รู้จักกันดีคือคดีระหว่างบริษัท 3D Systems กับ Formlabs ในปี 2012 ซึ่งฝ่ายแรกกล่าวหาฝ่ายหลังว่าละเมิดสิทธิบัตรหลายฉบับ รวมถึงสิทธิบัตรด้านสเตอริโอลิโทกราฟีที่มอบให้กับบริษัท 3D Systems ในปี 1997 ซึ่งจบลงด้วยข้อตกลงที่บริษัท 3D Systems ให้สิทธิ์การใช้งานแก่ Formlabs ในการผลิตและจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของ Formlabs ภายใต้สิทธิบัตรของบริษัท 3D Systems ที่เกี่ยวข้อง โดยในการแลกเปลี่ยน Formlabs ตกลงที่จะจ่ายค่าลิขสิทธิ์ร้อยละ 8 ของยอดขายสุทธิของผลิตภัณฑ์ Formlabs ตลอดระยะเวลาที่ใช้สิทธิ์การใช้งาน

Desktop Metal ผู้ผลิตเครื่องพิมพ์ 3 มิติที่ตั้งอยู่ในสหรัฐอเมริกา กล่าวว่าความเสี่ยงในการยืนยันสิทธิ์ในสิทธิบัตรในฐานะบริษัทคือการฟ้องร้องบุคคลภายนอก ซึ่งในกรณีที่มีการตัดสินใจต่อต้านบริษัท อาจส่งผลให้เกิดค่าใช้จ่ายมหาศาล และบุคคลอื่นอาจใช้เทคโนโลยีของคุณต่อต้านคุณ ดังนั้น บริษัทบางแห่งจึงหันไปใช้ทางเลือกอื่นแทนสิทธิบัตร รวมถึงการเปลี่ยนสถานที่ผลิตเพื่อปกป้องข้อมูลที่เป็นความลับ รายงานประจำปีของ Desktop Metal สำหรับปีงบประมาณ 2020 ระบุว่า "วัสดุสิ้นเปลืองหลักที่ใช้ในกระบวนการพิมพ์ต่างๆ เช่น เรซินและสารยึดเกาะที่เป็นกรรมสิทธิ์ ได้รับการพัฒนาและผลิตขึ้นภายในบริษัทหรือร่วมกับพันธมิตรหลักเพื่อให้แน่ใจว่าทรัพย์สินทางปัญญาและการผลิตเป็นไปตามสูตรและข้อกำหนดของบริษัท"

บริษัทต่างๆ ปกป้องความลับทางการค้าของตนเมื่อมอบความไว้วางใจให้กับผู้ให้บริการ เราได้พูดคุยกับ Christina Perla ผู้ก่อตั้งร่วมของสำนักงานบริการ MakeLab ซึ่งเป็นบริษัทที่ให้บริการพิมพ์ 3 มิติในนิวยอร์ก เธอเล่าให้เราฟังว่าแม้การเป็นผู้ให้บริการจะไม่ทำให้เกิดความซับซ้อนในแง่ของลิขสิทธิ์ แต่ผู้สร้างไฟล์เป็นเจ้าของสิทธิ์ในไฟล์นั้น แม้ว่า MakeLab จะทำให้ไฟล์นั้นเป็นจริงก็ตาม ไฟล์จำนวนมากที่ MakeLab ได้รับความไว้วางใจให้ดูแลถือเป็นความลับทางการค้า ดังนั้น บริษัทจึงใช้มาตรการที่เหมาะสมเพื่อหลีกเลี่ยงการฉ้อโกงไฟล์ รวมถึงการลงนาม NDA เมื่อจำเป็น ไฟล์เหล่านี้จะถูกแบ่งปันเฉพาะกับพนักงานที่เกี่ยวข้องเท่านั้น ความพยายามที่บริษัทพิมพ์ 3 มิติเหล่านี้ทำเพื่อปกป้องทรัพย์สินทางปัญญาของตนแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของความลับในอุตสาหกรรม และมูลค่าที่มอบให้กับความลับทางการค้าในฐานะหนทางในการปกป้องแนวคิดโดยไม่เป็นทางการ

บริษัทต่างๆ อาจเผชิญกับผลทางกฎหมายไม่เพียงแต่จากคนรุ่นเดียวกันเท่านั้น แต่ยังรวมถึงจากรัฐบาลด้วย หน่วยงานต่างๆ ของรัฐบาลสหรัฐฯ หลายแห่งได้ปรับสำนักงานบริการ 3D Systems เป็นเงินสูงถึง 27 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ เมื่อไม่นานนี้ เนื่องจากแบ่งปันเอกสารการออกแบบ พิมพ์เขียว และข้อมูลจำเพาะทางเทคนิคกับบริษัทในเครือในจีนในขณะนั้นเพื่ออำนวยความสะดวกให้กับการพิมพ์ 3 มิติ ซึ่งถือเป็นการละเมิดกฎระเบียบการบริหารการส่งออก (EAR) ถึง 19 คดี จอห์น ซอนเดอร์แมน ผู้อำนวยการ OEE กล่าวว่า “การบังคับใช้กฎหมายในวันนี้เน้นย้ำถึงแนวโน้มที่น่าวิตกของบริษัทในสหรัฐฯ ที่ย้ายฐานการผลิตการพิมพ์ 3 มิติออกไปต่างประเทศและละเลยการควบคุมการส่งออกข้อมูลทางเทคนิคที่ส่งไปต่างประเทศเพื่ออำนวยความสะดวกให้กับการพิมพ์ 3 มิติ”

อนึ่ง มีองค์กรสำคัญหลายแห่งที่ต่อสู้เพื่อเปลี่ยนแปลงกฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาตามที่พวกเขาเป็นอยู่ ไม่ใช่แค่ในบริบทของการพิมพ์ 3 มิติเท่านั้น ครีเอทีฟคอมมอนส์ที่กล่าวถึงข้างต้นสนับสนุนการปฏิรูปกฎหมายลิขสิทธิ์ โดยต้องการให้สาธารณชนเข้าถึงวัฒนธรรมและความรู้ได้ง่ายขึ้น เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับวิสัยทัศน์ของพวกเขาเกี่ยวกับ "การเข้าถึงงานวิจัยและการศึกษาและการมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ในวัฒนธรรม" และต้องการช่วยเอาชนะ "อุปสรรคทางกฎหมาย" เพื่อจุดประสงค์นี้ ใบอนุญาตจึงเป็นอิสระ เรียบง่าย และเป็นมาตรฐานโดยเจตนา อีกกลุ่มที่มีจุดมุ่งหมายคล้ายกันคือ Public Knowledge ซึ่งเป็นองค์กรไม่แสวงหากำไรที่ตั้งอยู่ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งส่งเสริมเสรีภาพในการแสดงออกและอินเทอร์เน็ตแบบเปิดผ่านการสนับสนุนสิทธิของผู้บริโภคและส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ผ่านลิขสิทธิ์ที่สมดุล

ครีเอทีฟคอมมอนส์ไม่ใช่ตัวอย่างเดียวของหน่วยงานที่ต้องการการปฏิรูป ไมเคิล ไวน์เบิร์กที่กล่าวถึงข้างต้นมีโปรไฟล์ที่เกี่ยวข้องกับข้อกังวลทางกฎหมายเกี่ยวกับการพิมพ์ 3 มิติหลายประการ ซึ่งรวมถึงการเคลื่อนไหวเพื่อ "ปลดล็อกเครื่องพิมพ์ 3 มิติ" นั่นหมายความว่าเครื่องจักรจะไม่ถูกตั้งโปรแกรมให้ทำงานกับวัสดุบางชนิดอีกต่อไป แต่ถูกจำกัดด้วยการใช้งานจริงมากกว่ากฎระเบียบที่บริษัทกำหนดไว้

สำนักงานลิขสิทธิ์ของสหรัฐอเมริกาจะพิจารณาคำร้องเพื่อขอยกเว้นกฎระเบียบการจัดการสิทธิ์ดิจิทัล (DRM) ซึ่งระบุไว้ในกรณีนี้ในมาตรา 1201 ของกฎหมายลิขสิทธิ์ดิจิทัลมิลเลนเนียมปี 1998 ทุกสามปี เพื่อให้กลุ่มที่มีเหตุผลดีสามารถทำลายการล็อกดิจิทัลเหล่านี้ได้ ในปี 2017 ไมเคิล ไวน์เบิร์กได้ยื่นคำร้องเพื่อยกเลิกข้อจำกัดของกฎดังกล่าวเพื่อให้ผู้ใช้เครื่องพิมพ์ 3 มิติสามารถปลดล็อกเครื่องพิมพ์ของตนเพื่อใช้สื่อที่ตนเลือกเองได้ โดยกำหนดกรอบเป็นความปรารถนาที่จะขจัดกฎหมายลิขสิทธิ์ออกจากการหารือใดๆ เกี่ยวกับสื่อของบุคคลที่สามในเครื่องพิมพ์ 3 มิติ 

ในปี 2018 สำนักงานลิขสิทธิ์ของสหรัฐอเมริกาได้รายงานการคัดค้านของ Stratasys; ฝ่ายหลังอ้างว่าระบบปิดมีความจำเป็นในการ "ลดความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการใช้สื่อเฉพาะ เช่น อันตรายจากไฟไหม้หรือควันพิษ" คำตัดสินที่สนับสนุนคำร้องของนายไวน์เบิร์กเพื่อลบข้อจำกัดที่ป้องกันไม่ให้ผู้ใช้ "ปลดล็อก" เครื่องพิมพ์ 3 มิติของตนได้รับการขยายเวลาในปี 2020 โปรดทราบว่านี่หมายความว่าในสหรัฐอเมริกา ผู้ใช้ไม่สามารถถูกฟ้องร้องได้ในการใช้สื่อของตนเองบนเครื่องพิมพ์ 3 มิติ โดยมีเงื่อนไขว่าข้อยกเว้นนี้จะมีให้ "เพื่อจุดประสงค์ในการใช้สื่อทางเลือกเท่านั้น ไม่ใช่เพื่อจุดประสงค์ในการเข้าถึงซอฟต์แวร์ออกแบบ ไฟล์ออกแบบ หรือข้อมูลที่เป็นกรรมสิทธิ์"

หากกฎหมายลิขสิทธิ์ถูกวิพากษ์วิจารณ์โดยองค์กรต่างๆ เช่น Creative Commons ขบวนการอื่นๆ ก็มีประเด็นเกี่ยวกับการขาดประชาธิปไตยเช่นกัน ตัวอย่างเช่น Maker Movement ซึ่งเป็นกระแสทางสังคมที่มุ่งพัฒนาและแบ่งปันผลงานและไฟล์การออกแบบ โปรเจ็กต์ต่างๆ เช่น RepRap ซึ่งก่อตั้งโดย Adrian Bowyer ที่มหาวิทยาลัยบาธในปี 2548 นำเสนอเครื่องจักรจำลองตัวเองที่เปิดให้ใช้งานได้ฟรี โดยได้รับอนุญาตภายใต้ GNU General Public License (GPL) เทคโนโลยีดังกล่าวถือเป็นรากฐานของบริษัทต่างๆ เช่น Prusa Research

แรงจูงใจของนาย Bowyer นอกเหนือจากความอยากรู้อยากเห็นล้วนๆ ก็คือการลงทุนอำนาจให้กับบุคคลต่างๆ โดยให้โอกาสสร้างสิ่งต่างๆ ขึ้นมาเอง การเลือกใช้ GPL เนื่องจาก "ใช้ลิขสิทธิ์เพื่ออำนวยความสะดวกในการเปิดเผยแหล่งที่มาของโครงการในลักษณะที่บังคับให้ผู้พัฒนาในภายหลังต้องเปิดเผยแหล่งที่มาเหล่านั้นในลักษณะเดียวกัน" โครงการ RepRap ไม่เผชิญกับข้อโต้แย้งด้านสิทธิบัตร แม้ว่าจะใช้เทคโนโลยี FDM/FFF ก็ตาม เนื่องจากภายใต้กฎหมายสิทธิบัตรของยุโรป การวิจัยเกี่ยวกับเทคโนโลยีที่จดสิทธิบัตรถือเป็นการใช้งานโดยชอบ

ที่น่าสนใจคือ ตามที่นายโบว์เยอร์กล่าว เขาเป็นผู้คิดค้นคำว่า FFF ขึ้นหลังจากที่ Stratasys ร้องขอให้ไม่ใช้เครื่องหมายการค้า FDM ความนิยมของขบวนการ RepRap แสดงให้เห็นถึงความดึงดูดใจของโลกแห่งการพิมพ์ 3 มิติที่ประชาธิปไตยในหมู่ผู้บริโภค – แม้กระทั่งบริษัท – และยังแสดงให้เห็นอีกด้วยว่าสิ่งนี้สามารถทำได้ค่อนข้างง่าย เนื่องจากมีข้อยกเว้นและใบอนุญาตที่เหมาะสม ตัวอย่างที่ไม่แสวงหากำไรอีกตัวอย่างหนึ่งคือ Projet FabricAr3v จากกลุ่มสหวิทยาการที่ได้รับทุนจากสหภาพยุโรป โปรเจ็กต์นี้ใช้เทคโนโลยีคล้ายการฉีดขึ้นรูปโลหะและใช้เม็ดพลาสติกเป็นวัสดุ โปรเจ็กต์นี้มุ่งหวังที่จะจัดหาเครื่องจักรที่มีต้นทุนต่ำสำหรับองค์กร เช่น ธุรกิจขนาดเล็ก หรือ Fablabs และมหาวิทยาลัย เป็นต้น

นอกจากกฎหมายลิขสิทธิ์แล้ว กฎหมายสิทธิบัตรและการพิมพ์ 3 มิติยังมีผู้คัดค้านอีกด้วย โดยโต้แย้งว่ามาตรฐานสำหรับสิทธิบัตรนั้นต่ำเกินไป ตามที่ ดร. Lukaszewicz กล่าวในวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกด้านกฎหมายของเธอที่มีชื่อว่า “The Maker movement meets patent law” สิทธิบัตรเกือบครึ่งหนึ่งนั้นไม่ถูกต้องตามกฎหมาย ไม่เป็นไปตามมาตรฐานที่กำหนดสำหรับการจดทะเบียนสิทธิบัตร บางคนมองว่าสิทธิบัตรนั้นเบี่ยงเบนความสนใจจากนวัตกรรมและบีบบังคับให้บริษัทขนาดเล็กออกจากตลาด เนื่องจากบริษัทเหล่านี้ไม่สามารถพัฒนากระบวนการของตนเองโดยอาศัยเทคโนโลยีที่ได้รับสิทธิบัตรได้

กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาเป็นปัจจัยสำคัญของการพัฒนาอุตสาหกรรมการพิมพ์ 3 มิติ ในทางทฤษฎี กฎหมายดังกล่าวได้รับการออกแบบมาเพื่อปกป้องนวัตกรรมและสนับสนุนการแสวงหาความคิดสร้างสรรค์ ในความเป็นจริง มักจะมีสถานการณ์ทางกฎหมายที่ซับซ้อน ซึ่งใครก็ตาม ตั้งแต่ผู้ออกแบบไฟล์เมชขนาดเล็กไปจนถึงกลุ่มบริษัทข้ามชาติขนาดใหญ่ อาจพบว่าตนเองมีความเสี่ยงต่อการดำเนินคดี ที่ผ่านมา กฎหมายสร้างความได้เปรียบหรือเอื้อกับบริษัทขนาดใหญ่และบางครั้งคำตัดสินอาจถือได้ว่าเป็นการต่อต้านความคิดสร้างสรรค์แบบเปิดมากเกินไป สถาบัน Public Knowledge ซึ่งเป็นผู้นำการต่อสู้ระยะยาวเพื่อให้เข้าถึงผลงานสร้างสรรค์ได้อย่างเปิดกว้าง และมุ่งหวังให้มีการแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์เพื่อประโยชน์สาธารณะ ในแง่ของอุตสาหกรรมการพิมพ์ 3 มิติ ยังมีการคุ้มครองทรัพย์สินทางปัญญาและให้ความสำคัญอย่างมากกับความสำคัญของทรัพย์สินทางปัญญาสำหรับนวัตกรรมและความสำเร็จทางการค้า ซึ่งอาจนำไปสู่กรณีและคำตัดสินที่ขัดแย้งและละเอียดอ่อน โดยรวมแล้ว การใช้กฎหมายทรัพย์สินทางปัญญาในโลกของการพิมพ์ 3 มิติเป็นประเด็นที่ซับซ้อนและละเอียดอ่อน ซึ่งมีแนวโน้มที่จะมีความสำคัญเพิ่มมากขึ้น ต้องติดตามดูกันต่อไป

โดยสรุป เทคโนโลยีการพิมพ์ 3 มิติมีการใช้งานที่ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตและปฏิวัติวงการมากมาย ตั้งแต่การแพทย์ฟื้นฟูไปจนถึงอุปกรณ์เทียม และตั้งแต่ส่วนประกอบเครื่องบินที่ซับซ้อนไปจนถึงอาหารและแฟชั่น ในขณะที่การใช้งานและการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีที่น่าตื่นเต้นนี้เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และการเปลี่ยนแปลงทางดิจิทัลยังคงได้รับแรงผลักดัน การพิมพ์ 3 มิติมีแนวโน้มที่จะฝังรากลึกในชีวิตประจำวันของเรา นอกเหนือจากคำถามที่เกี่ยวข้องกับทรัพย์สินทางปัญญาที่ระบุไว้ข้างต้น การใช้การพิมพ์ 3 มิติยังก่อให้เกิดคำถามทางกฎหมายที่สำคัญอื่นๆ เช่น ในส่วนของการรับรองคุณภาพ ความรับผิดทางกฎหมาย และความสงบเรียบร้อยของประชาชน ปัญหาทั้งหมดเหล่านี้ยังคงต้องได้รับการแก้ไข และสามารถแก้ไขได้ แต่เนื่องจากศักยภาพของเทคโนโลยีที่น่าสนใจนี้ยังคงขยายตัวต่อไป ความท้าทายที่แท้จริงคือการทำความเข้าใจถึงผลที่ตามมาของการนำไปใช้และการใช้งานในกระบวนการผลิตทั่วทั้งเศรษฐกิจและผลกระทบต่อชีวิตประจำวันของเรา