ความเสี่ยงข้อมูลปลอมในระดับโลก

 ในรายงานความเสี่ยงระดับโลกประจำปี 2024 นำเสนอผลการสำรวจการรับรู้ความเสี่ยงระดับโลก (Global Risks Perception Survey: GRPS) ซึ่งรวบรวมข้อมูลเชิงลึกจากผู้เชี่ยวชาญระดับโลกเกือบ 1,500 ราย รายงานวิเคราะห์ความเสี่ยงระดับโลกผ่านกรอบเวลา 3 ช่วง เพื่อสนับสนุนผู้ตัดสินใจในการจัดสมดุลระหว่างวิกฤตการณ์ปัจจุบันและลำดับความสำคัญในระยะยาว การสำรวจการรับรู้ความเสี่ยงทั่วโลกประจำปีนี้รวบรวมข้อมูลเชิงลึกชั้นนำเกี่ยวกับภูมิทัศน์ความเสี่ยงทั่วโลกที่เปลี่ยนแปลงไปจากผู้เชี่ยวชาญ 1,490 รายจากสถาบันการศึกษา ธุรกิจ รัฐบาล ชุมชนระหว่างประเทศ และภาคประชาสังคม

ในรายงานความเสี่ยงได้สำรวจความเสี่ยงปัจจุบันที่ร้ายแรงที่สุด และความเสี่ยงที่ได้รับการจัดอันดับสูงสุดโดยผู้ตอบแบบสำรวจตลอดระยะเวลา 2 ปี โดยวิเคราะห์ความเสี่ยง 3 ประเภทที่เพิ่มสูงขึ้นอย่างรวดเร็วจนติดอันดับ 10 อันดับแรกตลอดระยะเวลา 2 ปี บทที่ 2 มุ่งเน้นไปที่ความเสี่ยงหลักที่เกิดขึ้นในทศวรรษหน้าท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงทางภูมิรัฐศาสตร์ ภูมิอากาศ เทคโนโลยี และประชากรศาสตร์ โดยเจาะลึกถึงแนวโน้มความเสี่ยงเฉพาะ 4 ประเภท รายงานสรุปด้วยการพิจารณาแนวทางในการจัดการกับความเสี่ยงระดับโลกที่ซับซ้อนและไม่เป็นเชิงเส้นในช่วงเวลาแห่งการแยกส่วนทั่วโลกนี้ การสำรวจการรับรู้ความเสี่ยงทั่วโลกนี้ (GRPS) ได้รับการยอมรับว่าเป็นแหล่งข้อมูลความเสี่ยงทั่วโลกมายาวนานเกือบสองทศวรรษ และเป็นแหล่งข้อมูลความเสี่ยงทั่วโลกชั้นนำจากฟอรัมเศรษฐกิจโลก 

ผลลัพธ์จากการสำรวจการรับรู้ความเสี่ยงทั่วโลกปี 2024 นี้ ให้นิยาม "ความเสี่ยงทั่วโลก" หมายถึง ความเป็นไปได้ของการเกิดเหตุการณ์หรือเงื่อนไขที่หากเกิดขึ้นจะส่งผลกระทบเชิงลบต่อ GDP ประชากร หรือทรัพยากรธรรมชาติทั่วโลกในสัดส่วนที่สำคัญ ประเด็นที่สำคัญประเด็นหนึ่งคือ ข้อมูลปลอมหรือข้อมูลบิดเบือน (Misinformation) ได้รับการจัดอันดับอยู่ใน 10 อันดับแรกในปีนี้ ซึ่งเชื่อว่าอาจจากมีปัจจัยจากความก้าวหน้าของเทคโนโลยีดิจิทัลและโทรคมนาคม เช่น อินเทอร์เฟซที่ใช้งานง่ายสำหรับโมเดลปัญญาประดิษฐ์ (เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์) ขนาดใหญ่ได้ทำให้สามารถสร้างข้อมูลปลอมและเนื้อหาที่ได้อย่งง่ายดายและแพร่กระจายได้รวดเร็ว ตั้งแต่การโคลนเสียงที่ซับซ้อนไปจนถึงเว็บไซต์ปลอม 

เพื่อต่อสู้กับความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้น รัฐบาลของประเทศต่างๆ พิจารณาที่จะออกกฎหมายใหม่และกำหนดเป้าหมายในการกำกับดูแลทั้งโฮสต์และผู้สร้างข้อมูลบิดเบือนออนไลน์และเนื้อหาที่ผิดกฎหมาย ในขณะที่บางประเทศกำหนดให้ใช้เทคโนโลยีช่วยป่องกัน ตัวอย่างเช่น ข้อกำหนดในประเทศจีนในการใส่ลายน้ำในเนื้อหาที่สร้างโดย เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ อาจช่วยระบุข้อมูลเท็จได้ อย่างไรก็ตาม โดยทั่วไปแล้ว ความเร็วและประสิทธิภาพของกฎหมายหรือระเบียบนั้นไม่น่าทดแทนกับความเร็วของการพัฒนา เนื้อหาที่เทคโนโลยีสามารถสังเคราะห์ได้ ซึ่งสามารถบงการบุคคล ทำลายเศรษฐกิจ และทำลายสังคมด้วยวิธีต่างๆ มากมายในอีกสองปีข้างหน้า ข้อมูลปลอมอาจถูกนำไปใช้เพื่อบรรลุเป้าหมายที่หลากหลาย ตั้งแต่การรณรงค์เพื่อสิ่งแวดล้อมไปจนถึงการยกระดับความขัดแย้ง รวมทั้งอาชญากรรมประเภทใหม่ๆ จะแพร่หลายมากขึ้น เช่น สื่อลามกอนาจารที่ไม่ได้รับความยินยอม หรือการจัดการตลาดหุ้น อย่างไรก็ตาม แม้ว่าการแพร่กระจายข้อมูลปลอมและข้อมูลบิดเบือนอย่างแอบแฝงจะคุกคามความสามัคคีของสังคม แต่ก็มีความเสี่ยงที่รัฐบาลดำเนินการล่าช้าเกินไป โดยต้องเผชิญกับการแลกเปลี่ยนระหว่างการป้องกันข้อมูลปลอมและการปกป้องเสรีภาพในการแสดงออก ในขณะที่บางรัฐบาลอาจใช้อำนาจและการควบคุมกฎหมายที่เข้มงวดยิ่งขึ้นเพื่อลดทอนสิทธิมนุษยชน

ความไม่ไว้วางใจในการเลือกตั้ง

ในอีกสองปีข้างหน้า ผู้คนเกือบสามพันล้านคนจะมุ่งหน้าไปที่การเลือกตั้งในหลายเศรษฐกิจ รวมทั้งสหรัฐอเมริกา อินเดีย สหราชอาณาจักร เม็กซิโก และอินโดนีเซีย ข้อมูลปลอมและข้อมูลบิดเบือนในกระบวนการเลือกตั้งเหล่านี้ ซึ่งอาจทำลายความชอบธรรมที่แท้จริงและที่รับรู้ของรัฐบาลที่ได้รับการเลือกตั้งใหม่ได้อย่างรุนแรง เสี่ยงต่อความไม่สงบทางการเมือง ความรุนแรง และการก่อการร้าย และทำให้กระบวนการประชาธิปไตยเสื่อมถอยในระยะยาว

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีล่าสุดช่วยเพิ่มปริมาณ การเข้าถึง และประสิทธิภาพของข้อมูลปลอม โดยการติดตาม การระบุ และการควบคุมกระแสข้อมูลทำได้ยากขึ้น ความสามารถของบริษัทโซเชียลมีเดียในการรับรองความสมบูรณ์ของแพลตฟอร์มอาจลดลงเมื่อเผชิญกับนโยบายที่ทับซ้อนกันหลายนโยบาย นอกจากนี้ ข้อมูลบิดเบือนยังจะถูกปรับแต่งให้เหมาะกับผู้รับมากขึ้น และมุ่งเป้าไปที่กลุ่มเฉพาะ เช่น ชุมชนชนกลุ่มน้อย รวมถึงเผยแพร่ผ่านแพลตฟอร์มส่งข้อความที่ไม่โปร่งใส เช่น บริการ WhatsApp หรือ WeChat การระบุข้อมูลปลอมและบิดเบือนที่เกิดจากเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ ในนโยบายเหล่านี้จะไม่ชัดเจน ความแตกต่างระหว่างเนื้อหาที่สร้างโดยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ และเนื้อหาที่สร้างโดยมนุษย์นั้นยากที่จะแยกแยะมากขึ้น ไม่เพียงแต่สำหรับบุคคลที่มีความรู้ด้านดิจิทัลเท่านั้น แต่ยังรวมถึงกลไกการตรวจจับด้วย การวิจัยและพัฒนายังคงดำเนินไปอย่างรวดเร็ว แต่เทคโนโลยีและนวัตกรรมประเภทนี้ขาดการสนับสนุนเงินทุนไม่เพียงพอเมื่อเทียบกับเทคโนโลยีพื้นฐาน ยิ่งไปกว่านั้น แม้ว่าเนื้อหาปลอมจะถูกติดป้ายเพื่อเตือน ป้ายกำกับเหล่านี้มักจะเป็นแบบดิจิทัลและผู้บริโภคเนื้อหาอาจไม่เห็นหรือไม่สังเกต หรือปรากฏเป็นคำเตือนที่ยังคงอนุญาตให้ข้อมูลแพร่กระจายได้ ดังนั้น ข้อมูลปลอมดังกล่าวจึงยังคงปรากฎอยู่และแพร่กระจายอยู่ทั่วไป ทำให้เส้นแบ่งระหว่างการใช้งานในทางที่ผิดและไม่ดีเลือนลางลง ตัวอย่างเช่น วิดีโอนโยบายที่สร้างโดยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ อาจมีอิทธิพลต่อผู้ลงคะแนนเสียงและจุดชนวนให้เกิดการประท้วง หรือในสถานการณ์ที่รุนแรงกว่านั้น อาจนำไปสู่ความรุนแรงหรือการหัวรุนแรง แม้ว่าวิดีโอนั้นจะมีคำเตือนจากแพลตฟอร์มที่แชร์วิดีโอนั้นว่าเป็นเนื้อหาที่ถูกสร้างขึ้นก็ตาม

ผลที่ตามมาของนโยบายที่บิดเบือนเหล่านี้อาจส่งผลร้ายแรงและคุกคามกระบวนการประชาธิปไตย หากตั้งคำถามถึงความชอบธรรมของการเลือกตั้ง การเผชิญหน้ากันทางแพ่งก็อาจเกิดขึ้นได้ และอาจขยายไปสู่ความขัดแย้งภายในและการก่อการร้าย และอาจถึงขั้นล่มสลายของรัฐในกรณีที่รุนแรงกว่านั้น ขึ้นอยู่กับความสำคัญเชิงระบบของเศรษฐกิจ การค้าโลกและตลาดการเงินก็มีความเสี่ยงเช่นกัน การรณรงค์ที่สนับสนุนโดยรัฐอาจทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐเสื่อมลงได้ โดยผ่านระบอบการคว่ำบาตรที่เข้มงวดยิ่งขึ้น ปฏิบัติการทางไซเบอร์ที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดการล้นเกิน และการกักขังบุคคล 

สังคมแตกแยก

ผู้ตอบแบบสอบถามของ GRPS มองว่าข้อมูลปลอมและข้อมูลที่บิดเบือนและการแบ่งขั้วทางสังคมเป็นความเสี่ยงที่เชื่อมโยงกันอย่างแข็งแกร่งที่สุดในเครือข่าย โดยมีศักยภาพสูงสุดที่จะขยายผลซึ่งกันและกัน แท้จริงแล้ว สังคมที่แบ่งขั้วมักจะเชื่อถือข้อมูลที่ยืนยันความเชื่อของตนมากกว่า เนื่องจากไม่ไว้วางใจรัฐบาลและสื่อในฐานะแหล่งที่มาของข้อมูลเท็จ เนื้อหาที่ถูกปรับแต่งอาจไม่จำเป็น เพียงแค่ตั้งคำถามว่าเนื้อหานั้นถูกแต่งขึ้นหรือไม่ก็อาจเพียงพอที่จะบรรลุวัตถุประสงค์ที่เกี่ยวข้องได้ จากนั้นก็จะหว่านเมล็ดพันธุ์สำหรับการแบ่งขั้วเพิ่มเติม ผลที่ตามมาอาจกว้างไกล สังคมอาจเกิดการแบ่งขั้วไม่เพียงแต่ในสังกัดทางการเมืองเท่านั้น แต่ยังรวมถึงการรับรู้ความเป็นจริงด้วย ซึ่งถือเป็นความท้าทายที่ร้ายแรงต่อความสามัคคีทางสังคมและแม้แต่สุขภาพจิต เมื่ออารมณ์และอุดมการณ์บดบังข้อเท็จจริง เรื่องเล่าที่บิดเบือนสามารถแทรกซึมเข้าไปในวาทกรรมสาธารณะในประเด็นต่างๆ ตั้งแต่สาธารณสุข ความยุติธรรมทางสังคม การศึกษา ไปจนถึงสิ่งแวดล้อม ข้อมูลปลอมยังสามารถจุดชนวนให้เกิดความขัดแย้งได้ ตั้งแต่ความลำเอียงและการเลือกปฏิบัติในที่ทำงาน ไปจนถึงการประท้วงรุนแรง 

อาชญากรรมจากความเกลียดชัง และการก่อการร้าย

รัฐบาลและแพลตฟอร์มบางแห่งที่มุ่งหวังจะปกป้องเสรีภาพในการพูดและเสรีภาพพลเมืองอาจล้มเหลวในการดำเนินการเพื่อควบคุมข้อมูลปลอมและเนื้อหาที่เป็นอันตรายอย่างมีประสิทธิผล ทำให้คำจำกัดความของ "ความจริง" กลายเป็นประเด็นที่ถกเถียงกันมากขึ้นในสังคมต่างๆ ทั้งรัฐและองค์กรที่ไม่ใช่รัฐอาจใช้ข้อมูลเท็จเพื่อขยายความแตกแยกในมุมมองของสังคม ทำลายความเชื่อมั่นของประชาชนที่มีต่อสถาบันทางการเมือง และคุกคามความสามัคคีและความสอดคล้องของชาติ ความไว้วางใจในผู้นำบางคนจะสร้างความไว้วางใจในข้อมูล และอำนาจของบุคคลเหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็นนักทฤษฎีสมคบคิด นักการเมือง กลุ่มหัวรุนแรง ผู้มีอิทธิพล และผู้นำทางธุรกิจ อาจเพิ่มขึ้นเมื่อพวกเขากลายเป็นผู้ตัดสินความจริง การกำหนดความจริง

ข้อมูลเท็จไม่เพียงแต่สามารถใช้เป็นแหล่งที่มาของความปั่นป่วนในสังคมเท่านั้น แต่ยังเป็นแหล่งที่มาของการควบคุมโดยผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในประเทศที่แสวงหาผลประโยชน์ทางการเมือง แม้ว่าข้อมูลปลอมและข้อมูลบิดเบือนจะมีประวัติศาสตร์ยาวนาน แต่การกัดเซาะการตรวจสอบและถ่วงดุลทางการเมือง และการเติบโตของเครื่องมือในการเผยแพร่และควบคุมข้อมูล อาจเพิ่มประสิทธิผลของข้อมูลบิดเบือนในประเทศในอีกสองปีข้างหน้า เสรีภาพทางอินเทอร์เน็ตทั่วโลกกำลังเสื่อมถอยลงแล้ว และการเข้าถึงข้อมูลชุดที่กว้างขึ้น ก็ลดลงในหลายประเทศ การลดลงของเสรีภาพสื่อในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาและการขาดสื่อที่สืบสวนสอบสวนอย่างเข้มแข็งก็เป็นช่องโหว่ที่สำคัญเช่นกัน ซึ่งมีแนวโน้มว่าจะเพิ่มขึ้น

อันที่จริง การแพร่กระจายของข้อมูลผิดพลาดและข้อมูลบิดเบือนอาจใช้เพื่อเสริมสร้างอำนาจนิยมทางดิจิทัลและการใช้เทคโนโลยีเพื่อควบคุมพลเมือง รัฐบาลเองจะอยู่ในตำแหน่งที่จะกำหนดได้ว่าอะไรคือความจริงมากขึ้น ซึ่งอาจทำให้พรรคการเมืองผูกขาดการอภิปรายในที่สาธารณะและปราบปรามเสียงที่ไม่เห็นด้วย รวมถึงนักข่าวและฝ่ายตรงข้าม บุคคลต่างๆ ถูกคุมขังในเบลารุสและนิการากัว และถูกฆ่าในเมียนมาร์และอิหร่านจากการแสดงออกทางออนไลน์

การวางบรรทัดฐานดิจิทัลแบบเบ็ดเสร็จไปยังประเทศต่างๆ ที่กว้างขึ้นอาจก่อให้เกิดวงจรอุบาทว์ได้ ความเสี่ยงของข้อมูลปลอมจะลดลงอย่างรวดเร็วและกลายเป็นการควบคุมข้อมูลในวงกว้าง ซึ่งจะทำให้ประชาชนเสี่ยงต่อการถูกกดขี่ทางการเมืองและข้อมูลเท็จในประเทศ ผู้ตอบแบบสอบถามของ GRPS เน้นย้ำถึงความสัมพันธ์ทวิภาคีที่แข็งแกร่งระหว่างข้อมูลปลอมและข้อมูลเท็จ การเซ็นเซอร์และการเฝ้าติดตาม และการลดทอนสิทธิมนุษยชน ซึ่งบ่งชี้ถึงความเป็นไปได้ที่ความเสี่ยงทั้งสามจะเกิดขึ้นพร้อมกัน ซึ่งเป็นปัญหาที่น่ากังวลโดยเฉพาะในประเทศที่กำลังจะถึงการเลือกตั้ง ซึ่งการปราบปรามการแทรกแซงจากต่างประเทศที่เกิดขึ้นจริงหรือที่คาดว่าจะเกิดขึ้นอาจใช้เพื่อรวมอำนาจการควบคุมที่มีอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระบอบประชาธิปไตยที่มีข้อบกพร่องหรือระบอบการปกครองแบบผสมผสาน อย่างไรก็ตาม ประชาธิปไตยที่เติบโตเต็มที่ก็อาจมีความเสี่ยงเช่นกัน ทั้งจากการใช้อำนาจควบคุมของรัฐบาลอย่างกว้างขวางหรือจากการแลกเปลี่ยนระหว่างการจัดการข้อมูลเท็จและข้อมูลเท็จและการปกป้องเสรีภาพในการแสดงออก เมื่อปีที่แล้ว Twitter และ YouTube ตกลงที่จะลบลิงก์ไปยังสารคดีของ BBC ในอินเดีย ในเม็กซิโก สังคมพลเมืองมีความกังวลเกี่ยวกับแนวทางของรัฐบาลต่อข่าวปลอมและผลกระทบต่อเสรีภาพและความปลอดภัยของสื่อ