กฎหมายว่าด้วยความยุติธรรมต่อต้านการสนับสนุนการก่อการร้าย และการคุ้มกันการสอดแนมของต่างชาติ

ในสหรัฐอเมริการ รัฐสภาได้ผ่านกฎหมายว่าด้วยความยุติธรรมต่อต้านการสนับสนุนการก่อการร้าย (the Justice Against Sponsors of Terrorism Act หรือ JASTA) ในเดือนกันยายน ค.ศ. 2016 ซึ่งเป็นกฎหมายที่อนุญาตให้ผู้ฟ้องร้องสามารถฟ้องร้องรัฐบาลต่างชาติได้ในข้อหากระทำการก่อการร้ายในสหรัฐอเมริกา และกฎหมายนี้เป็นการแก้ไขกฎหมายการคุ้มกันอธิปไตยของต่างชาติ (Foreign Sovereign Immunities Act หรือ FSIA) ที่ห้ามการดำเนินคดีกับรัฐบาลต่างชาติ และปรับปรุงมาตรฐานการละเมิดทั้งหมด (entire tort standard) ที่สงวนไว้เฉพาะมีพฤติกรรมทรมานเกิดขึ้นในดินแดนของสหรัฐอเมริกา รัฐสภาสหรัฐอเมริกาและชุมชนระหว่างประเทศได้พิจารณาว่ากฎหมายดังกล่าวนี้มีผลกระทบต่อพันธกรณ๊ระหว่างประเทศในเรื่องสิทธิคุ้มกันอธิปไตยของต่างชาติ

ตามกฎหมายว่าด้วยความยุติธรรมต่อต้านการสนับสนุนการก่อการร้าย รัฐบาลสหรัฐอเมริกา ได้วางเงื่อนไขและข้อจำกัดอย่างกว้างขวางต่อเขตอำนาจศาลของสหรัฐฯ ที่มีต่อหน่วยงานที่ไม่ใช่ของสหรัฐฯ ซึ่งหลายประเทศทั่วโลกก็ได้ให้การตอบแทนเช่นกัน ในปี ค.ศ. 1996 รัฐสภาได้ขยายเขตอำนาจศาลดังกล่าวให้ครอบคลุมถึงการก่อการร้ายที่เกิดขึ้นในสหรัฐฯ โดยตัวแทนของประเทศที่ถูกกำหนดให้เป็น SST การกระทำดังกล่าวทำให้สามารถฟ้องร้องอิหร่านและคิวบาได้สำเร็จหลายคดี ในกรณีหนึ่งในปี ค.ศ. 1997 ญาติที่รอดชีวิตของเหยื่อสหรัฐฯ ที่ถูกโจมตีทางอากาศโดยทหารต่อเครื่องบินพลเรือนได้ฟ้องกองทัพอากาศคิวบาและรัฐบาล ซึ่งในขณะนั้นถูกกำหนดให้เป็น SST การโจมตีเกิดขึ้นในน่านฟ้าสากลขณะที่เหยื่อกำลังบินปฏิบัติภารกิจค้นหาและกู้ภัยสำหรับผู้อพยพชาวคิวบา ศาลแขวงสหรัฐฯ สำหรับเขตใต้ของฟลอริดาตัดสินว่าข้อยกเว้นการก่อการร้ายที่เพิ่งบังคับใช้ใน FSIA ในขณะนั้นขยายเขตอำนาจศาลของศาลเหนือจำเลย โจทก์ได้รับเงินชดเชยความเสียหาย 50 ล้านเหรียญสหรัฐและเงินชดเชยความเสียหายเชิงลงโทษ 138 ล้านเหรียญสหรัฐจากทรัพย์สินของคิวบาที่ถูกอายัด

ทั้งนี้ เส้นทางสู่การบังคับใช้กฎหมายของ JASTA สิ้นสุดลงหลังจากที่รัฐสภาชุดที่ 114 ได้เรียกประชุมกลุ่มพันธมิตรสองพรรค (และเกือบจะเป็นเอกฉันท์) เพื่อล้มล้างการคัดค้านร่างกฎหมายอย่างแข็งกร้าวของรัฐบาลโอบามา การยับยั้งของประธานาธิบดีโอบามาเป็นเพียงการยับยั้งการยับยั้งสำเร็จเพียงรายการเดียวจากทั้งหมด 12 รายการตลอดระยะเวลาดำรงตำแหน่งประธานาธิบดี รัฐบาลต่อต้านร่างกฎหมายดังกล่าวโดยเคารพต่อหลักคำสอนดั้งเดิมของการมีเอกสิทธิ์เหนืออธิปไตยของต่างประเทศ รัฐบาลกังวลว่ารัฐบาลต่างประเทศที่ตกอยู่ภายใต้การฟ้องร้องที่ได้รับอนุญาตจาก JASTA จะตอบโต้ในลักษณะเดียวกันและเพิกถอนสิทธิคุ้มกันทางกฎหมายที่บุคคลและหน่วยงานของสหรัฐฯ ในรัฐต่างประเทศได้รับ รัฐบาลมีเหตุให้ต้องกังวล เพราะทั้งอิหร่านและคิวบาต่างก็ทำการเปลี่ยนแปลงซึ่งกันและกันหลังจากที่ข้อยกเว้นการก่อการร้ายได้รับการบังคับใช้เป็นครั้งแรก แม้ว่าจะยังไม่มีประเทศอื่นใดที่ดำเนินการตอบโต้หลังจาก JASTA มีผลบังคับใช้ รัฐบาลโอบามายืนกรานว่าการร้องเรียนระหว่างประเทศอยู่ในขอบเขตอำนาจของฝ่ายบริหารเท่านั้น ไม่ใช่ฝ่ายตุลาการ แม้จะดูเหมือนว่ากฎหมายฉบับใหม่จะกัดกร่อนอำนาจปกครองตนเองที่โดยปกติสงวนไว้สำหรับฝ่ายบริหารของสหรัฐฯ ในการดำเนินนโยบายต่างประเทศ แต่กฎหมายฉบับใหม่นี้ให้กลไกอันทรงพลังแก่ฝ่ายบริหารในการยับยั้งการฟ้องร้องที่พวกเขาเกรงว่าจะส่งผลกระทบต่อความสัมพันธ์ทวิภาคี ได้แก่ การพักการดำเนินคดี 180 วันแบบไม่มีกำหนดเวลา ซึ่งศาลจะตัดสินให้พักการดำเนินคดีได้ภายใต้เงื่อนไขที่กระทรวงกลาโหมจะต้องดำเนินการแก้ไขการร้องเรียนของผู้ฟ้องร้องโดยใช้การทูต

ราชอาณาจักรซาอุดีอาระเบียใช้ความพยายามอย่างมากในการล็อบบี้ต่อต้านการผ่านร่างกฎหมาย JASTA และขณะนี้กำลังพัวพันกับการฟ้องร้องกับเหยื่อของการโจมตีของผู้ก่อการร้ายเมื่อวันที่ 11 กันยายน ค.ศ. 2001 หลังจากการโจมตีดังกล่าว ฝ่ายต่างๆ ได้ฟ้องร้องหน่วยงานของซาอุดีอาระเบียหลายแห่ง รวมถึงเจ้าหน้าที่รัฐบาลซาอุดีอาระเบีย เนื่องจากถูกกล่าวหาว่าให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ผู้สนับสนุนทางการเงินของอัลกออิดะห์ เนื่องจากซาอุดีอาระเบียไม่ได้ถูกกำหนดให้เป็น SST ศาลอุทธรณ์สหรัฐฯ ในเขตที่สอง (Second Circuit) จึงยกฟ้องข้อเรียกร้องดังกล่าวในปี ค.ศ. 2551 และยอมรับสิทธิคุ้มกันของจำเลยก่อน JASTA สำหรับบุคคลที่ไม่ได้อยู่ภายใต้ SST ในคดีในปี ค.ศ.2556 ซึ่งเขตที่สองใช้กฎ "ละเมิดทั้งหมด" จำเลยชาวซาอุดีอาระเบียหลีกเลี่ยงความรับผิดได้เนื่องจากพวกเขาถูกกล่าวหาว่ามีส่วนร่วมในการสมคบคิดเกิดขึ้นนอกสหรัฐอเมริกา แต่ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2560 เหยื่อของการโจมตีได้ยื่นฟ้องคดีใหม่ต่อซาอุดีอาระเบียและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยได้รับแรงกระตุ้นจากการสละสิทธิ์ "ละเมิดทั้งหมด" ของ JASTA และข้อกำหนดการกำหนด SST ปัจจุบันคดี Ashton v. Kingdom of Saudi Arabia อยู่ในการพิจารณาของศาลแขวงสหรัฐฯ ในเขตใต้ของนิวยอร์ก และโจทก์มีแนวทางที่เป็นไปได้ในการประสบความสำเร็จ แม้ว่าจะถูกสร้างขึ้นเพื่อตอบโต้การโจมตีฆ่าตัวตายของกลุ่มญิฮาด แต่ JASTA อาจกลายเป็นเครื่องมือที่ใช้งานได้จริงในยุคปัจจุบันที่เต็มไปด้วยการจารกรรม ซึ่งมีลักษณะเป็นการลอบสังหารนักการเมืองที่ลี้ภัยในประเทศตะวันตก โดยเฉพาะผู้ที่เชื่อว่าเป็นชาวรัสเซีย ใน FSIA “การสังหารนอกกฎหมาย” ถือเป็นการกระทำผิดที่ครอบครัวของเหยื่อที่สูญเสียคนที่รักสามารถฟ้องร้องรัฐบาลที่รับผิดชอบได้ คดีลึกลับคดีหนึ่งในสหรัฐฯ ทำให้เกิดความสงสัยในปี พ.ศ. 2558 เมื่อมิคาอิล เลซิน อดีตบุคคลสำคัญในสื่อของรัสเซีย ถูกพบเสียชีวิตในห้องพักโรงแรมของเขาในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. จากแรงกระแทกที่ศีรษะ สำนักงานอัยการสหรัฐฯ ในเขตโคลัมเบียตัดสินในภายหลังว่าการเสียชีวิตครั้งนี้เป็นอุบัติเหตุ ในคดีลอบสังหารทางการเมืองที่ได้รับการยืนยันในประเทศ รัสเซียหรือรัฐต่างประเทศใดๆ ก็ตามอาจต้องรับผิดภายใต้ JASTA แม้ว่าเจ้าหน้าที่จะสั่งให้สังหารจากความปลอดภัยของดินแดนของตนเองก็ตาม

ไม่ทราบว่าซาอุดีอาระเบียจะตอบสนองอย่างไร (หรือจะปฏิบัติตามหรือไม่) หากศาลสหรัฐฯ ตัดสินให้ซาอุดีอาระเบียต้องรับผิดชอบแม้เพียงบางส่วนในกรณีการโจมตีของกลุ่มก่อการร้ายในปี ค.ศ. 2001 คำถามที่ยังไม่สามารถสรุปได้อีกอย่างคือ รัฐสภาจะรักษา JASTA ไว้ในรูปแบบปัจจุบันในระดับใด หลังจากที่ได้ยอมรับเกือบจะทันทีหลังจากผ่านร่างกฎหมายว่าอาจเป็นอันตรายต่อเอกสิทธิ์อธิปไตยของสหรัฐฯ สำหรับรัฐบาลทรัมป์ ประธานาธิบดีทรัมป์ดูเหมือนจะกระตือรือร้นที่จะเสริมสร้างความสัมพันธ์กับซาอุดีอาระเบีย โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้นำคนใหม่ของประเทศอย่างกษัตริย์ซัลมานและมกุฎราชกุมารโมฮัมเหม็ด บิน ซัลมาน อย่างไรก็ตาม ทรัมป์ซึ่งขณะนั้นยังเป็นผู้สมัครรับเลือกตั้งได้กล่าวไว้ในช่วงปลายเดือนกันยายน ค.ศ. 2016 ว่า "การยับยั้ง [JASTA] ของประธานาธิบดีโอบามานั้นน่าละอาย และจะกลายเป็นจุดต่ำสุดในช่วงดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีของเขา" ซึ่งเป็นคำกล่าวที่ผู้นำซาอุดีอาระเบียไม่เห็นด้วยอย่างไม่ต้องสงสัย รายงานระบุว่าวันนี้ ซาอุดีอาระเบียกำลังล็อบบี้รัฐบาลทรัมป์เพื่อเรียกร้องให้รัฐสภาล้มล้าง JASTA ทั้งหมด หากประสิทธิภาพในการนิติบัญญัติของรัฐสภาชุดที่ 115 จนถึงปัจจุบันเป็นตัวบ่งชี้ได้ สมาชิกรัฐสภาก็ไม่น่าจะตอบสนองต่อข้อกังวลของซาอุดีอาระเบียในเร็วๆ นี้