ศีลธรรมภายในของกฎหมาย

 ลอน ลูวัวส์ ฟูลเลอร์ เป็นนักปรัชญาทางกฎหมายชาวอเมริกันที่รู้จักกันดีในฐานะผู้สนับสนุนทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ ฟูลเลอร์เป็นศาสตราจารย์ด้านกฎหมายที่มหาวิทยาลัยกฎหมายฮาร์วาร์ดเป็นเวลาหลายปี และเป็นที่รู้จักในวงการกฎหมายอเมริกันจากผลงานด้านนิติศาสตร์และกฎหมายสัญญา ในหนังสือ “ศีลธรรมภายในของกฎหมาย" (Internal Morality of Law) ได้รับการกล่าวถึงอย่างกว้างขวางในปี ค.ศ. 1964 ซึ่งฟูลเลอร์โต้แย้งว่าระบบกฎหมายทั้งหมดมี "ศีลธรรมภายใน" ที่บังคับให้บุคคลต้องเชื่อฟังตามหน้าที่หรือพันธะกรณีที่ถูกจัดสันนิษฐานไว้แล้ว (presumptive obligation of obedience)

ฟูลเลอร์ปฏิเสธข้อเรียกร้องที่เป็นแก่นของหลักนิติธรรมที่ว่าไม่มีความเชื่อมโยงที่จำเป็นระหว่างกฎหมายและศีลธรรม ฟูลเลอร์เชื่อว่ามาตรฐานศีลธรรมบางประการที่เรียกว่า "หลักการของความถูกต้องตามกฎหมาย" ถูกสร้างขึ้นในแนวคิดของกฎหมาย ดังนั้น ไม่มีสิ่งใดที่ถือเป็นกฎหมายที่แท้จริงหากไม่เป็นไปตามมาตรฐานเหล่านี้ โดยอาศัยหลักการของความถูกต้องตามกฎหมายเหล่านี้ กฎหมายจึงมีศีลธรรมภายในที่กำหนดศีลธรรมขั้นต่ำของความยุติธรรม กฎหมายบางฉบับ ฟูลเลอร์ยอมรับว่าอาจชั่วร้ายหรือไม่ยุติธรรมมากจนไม่ควรปฏิบัติตาม แต่แม้ในกรณีเหล่านี้ ก็ยังโต้แย้งว่ากฎหมายยังมีคุณลักษณะเชิงบวกที่กำหนดหน้าที่ทางศีลธรรมที่สามารถป้องกันได้ในการเชื่อฟังกฎหมายเหล่านั้น

ทั้งนี้ ฟูลเลอร์เห็นว่า ศีลธรรมเป็นกรอบในการประเมินคุณภาพและความชอบธรรมของระบบกฎหมาย ทฤษฎีของฟูลเลอร์มุ่งเน้นไปที่แนวคิดที่ว่าระบบกฎหมายจะต้องยุติธรรมและชอบธรรมได้ก็ต่อเมื่อเป็นไปตามมาตรฐานศีลธรรมภายในบางประการ กฎหมายที่อ้างว่ามีทั้งหมดต้องเป็นไปตามเงื่อนไขขั้นต่ำ ซึ่งสรุปหลักการสำคัญได้ดังนี้

• ศีลธรรมของหน้าที่: ฟูลเลอร์โต้แย้งว่าระบบกฎหมายควรกำหนดกฎเกณฑ์ที่ชัดเจนและทั่วไปเพื่อให้คำแนะนำแก่บุคคลเกี่ยวกับสิ่งที่จำเป็นหรือสิ่งต้องห้าม กฎเกณฑ์เหล่านี้ควรชัดเจนและเข้าใจได้ เพื่อให้แน่ใจว่าบุคคลสามารถระบุภาระผูกพันทางกฎหมายของตนได้ 

• กฎหมายไม่มีผลย้อนหลัง: ฟูลเลอร์ยืนยันว่าระบบกฎหมายที่ถูกต้องตามกฎหมายไม่ควรตรากฎหมายย้อนหลังเพื่อลงโทษบุคคลสำหรับการกระทำที่กระทำก่อนที่จะมีการตรากฎหมาย หลักการนี้ทำให้ระบบกฎหมายมีความยุติธรรมและคาดเดาได้ 

• ความชัดเจนและความสม่ำเสมอ: กฎเกณฑ์ทางกฎหมายควรชัดเจน สม่ำเสมอ และไม่มีความคลุมเครือ ความชัดเจนนี้มีความจำเป็นเพื่อให้บุคคลเข้าใจกฎหมายและเพื่อให้เจ้าหน้าที่ใช้กฎหมายอย่างสม่ำเสมอ 

• การไม่ขัดแย้งกัน: ทฤษฎีของฟูลเลอร์ยืนกรานว่ากฎหมายไม่ควรขัดแย้งกันเอง ระบบกฎหมายต้องรักษาความสอดคล้องภายในเพื่อป้องกันความสับสนและความไม่ยุติธรรม 

• ความเป็นไปได้ในการปฏิบัติตาม: กฎหมายควรเป็นกฎหมายที่บุคคลสามารถปฏิบัติตามได้ ข้อกำหนดทางกฎหมายไม่ควรเป็นไปไม่ได้ที่จะปฏิบัติตามหรือบังคับให้บุคคลดำเนินการที่เกินการควบคุมของตน 

• กฎเกณฑ์ในอนาคต: กฎเกณฑ์ทางกฎหมายควรบังคับใช้ในอนาคต หมายความว่ากฎเกณฑ์เหล่านี้ใช้กับพฤติกรรมในอนาคตแทนที่จะลงโทษบุคคลสำหรับการกระทำในอดีต หลักการนี้ช่วยให้บุคคลวางแผนการกระทำของตนตามกฎหมายได้ 

• ความสอดคล้องกับการกระทำอย่างเป็นทางการ: การกระทำของเจ้าหน้าที่ เช่น เจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมายและผู้พิพากษา ควรสอดคล้องกับกฎเกณฑ์ทางกฎหมายและหลักการของระบบ กฎหมายควรได้รับการบังคับใช้และนำไปใช้ในลักษณะที่สอดคล้องกับหลักการ 

• การนำไปใช้ทั่วไป: กฎเกณฑ์ทางกฎหมายควรนำไปใช้กับสมาชิกทุกคนในสังคมโดยทั่วไปโดยไม่มีการเลือกปฏิบัติโดยพลการ กฎหมายไม่ควรกำหนดเป้าหมายไปที่บุคคลหรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งโดยไม่มีเหตุผลอันชอบธรรม

• การเปิดเผยต่อสาธารณะ: ฟูลเลอร์เน้นย้ำถึงความสำคัญของการทำให้กฎหมายเป็นที่รู้จักต่อสาธารณะ กฎหมายและกฎเกณฑ์ควรเข้าถึงได้โดยสาธารณชน เพื่อให้แน่ใจว่าบุคคลต่างๆ ตระหนักถึงภาระผูกพันทางกฎหมายของตน

• การบังคับใช้หน้าที่ทางศีลธรรม: ระบบกฎหมายไม่ควรบังคับใช้กฎหมายที่ขัดต่อหลักการทางศีลธรรมพื้นฐาน แม้ว่ากฎหมายจะเป็นกลางทางศีลธรรมได้ แต่ไม่ควรบังคับให้บุคคลกระทำการที่น่าตำหนิทางศีลธรรม

อนึ่ง ศีลธรรมภายในของกฎหมายของฟูลเลอร์เป็นกรอบสำหรับการประเมินคุณภาพและความชอบธรรมของระบบกฎหมาย ตามทฤษฎีของฟูลเลอร์ ระบบกฎหมายที่ยึดถือหลักการเหล่านี้มีแนวโน้มที่จะยุติธรรม เป็นธรรม และชอบธรรมมากกว่า กรอบแนวคิดนี้มีอิทธิพลต่อปรัชญาทางกฎหมายและการอภิปรายเกี่ยวกับลักษณะสำคัญของระบบกฎหมายที่มีประสิทธิภาพ

หลักการเหล่านี้เป็นเพียงหลักการที่มีประสิทธิภาพในการกำหนดวิธีการและเป้าหมายเท่านั้น เขาบอกว่าไม่เหมาะสมที่จะเรียกหลักการเหล่านี้ว่าศีลธรรม การใช้หลักการของฟุลเลอร์เกี่ยวกับความถูกต้องตามกฎหมาย อาจถือได้ว่าศีลธรรมภายในเกี่ยวกับการวางยาพิษเป็นศีลธรรมภายในเกี่ยวกับกฎหมาย ซึ่งฮาร์ตอ้างว่าเป็นเรื่องไร้สาระ ในขั้นตอนนี้ของการโต้แย้ง ตำแหน่งของคู่กรณีจะถูกสลับกัน ฟูลเลอร์เสนอหลักการที่เข้ากับคำอธิบายเชิงบวกของกฎหมายได้อย่างง่ายดาย และฮาร์ตชี้ให้เห็นว่าหลักการของฟุลเลอร์สามารถปรับให้เข้ากับศีลธรรมที่ผิดศีลธรรมได้อย่างง่ายดาย

ที่น่าสนใจคือ ฟูลเลอร์นำเสนอประเด็นเหล่านี้ในหนังสือด้วยเรื่องราวที่เกี่ยวกับกษัตริย์ในจินตนาการชื่อเร็กซ์ที่พยายามปกครองแต่พบว่าตนเองไม่สามารถปกครองได้ในลักษณะที่มีความหมายใดๆ หากไม่เป็นไปตามเงื่อนไขเหล่านี้ ฟูลเลอร์แย้งว่าจุดประสงค์ของกฎหมายคือเพื่อให้ "พฤติกรรมของมนุษย์อยู่ภายใต้การปกครองของกฎเกณฑ์" หากระบบการปกครองขาดหลักการแปดประการอย่างชัดแจ้ง ระบบนั้นก็จะไม่ใช่ระบบกฎหมาย ยิ่งระบบสามารถยึดมั่นกับหลักการเหล่านี้ได้มากเท่าไร ก็จะยิ่งใกล้เคียงกับอุดมคติของหลักนิติธรรมมากขึ้นเท่านั้น แม้ว่าในความเป็นจริง ระบบทั้งหมดจะต้องมีการประนีประนอมกันและจะไม่บรรลุอุดมคติที่สมบูรณ์แบบของความชัดเจน ความสม่ำเสมอ ความเสถียร และอื่นๆ

แต่นักวิจารณ์คนอื่นๆ ได้ท้าทายข้ออ้างของฟุลเลอร์ที่ว่ามีภาระผูกพันโดยพื้นฐานที่จะต้องปฏิบัติตามกฎหมายทั้งหมด มีการอ้างว่ากฎหมายบางฉบับนั้นไม่ยุติธรรมและกดขี่มากจนไม่มีแม้แต่หน้าที่ทางศีลธรรมที่สันนิษฐานได้ที่จะต้องปฏิบัติตาม

ในปี ค.ศ. 1954 ฟุลเลอร์เสนอคำว่ายูโนมิกส์ (Eunomics) เพื่ออธิบาย "วิทยาศาสตร์ ทฤษฎี หรือการศึกษาเกี่ยวกับระเบียบที่ดีและการจัดการที่ปฏิบัติได้" ทฤษฎีระบบพฤติกรรมเป็นความพยายามที่จะผสมผสานสิ่งที่ฟูลเลอร์มองว่าเป็นศีลธรรมโดยธรรมชาติของกฎหมายผสมผสานเข้ากับข้อมูลเชิงประจักษ์และวิธีการของวิทยาศาสตร์เชิงวัตถุ การประยุกต์ใช้ในทางปฏิบัติหลักๆ ของทฤษฎีระบบพฤติกรรมดูเหมือนจะเป็นรูปแบบหนึ่งของการแก้ไขข้อพิพาททางอุตสาหกรรม

มาเคียเวลลี

 ในบรรดานักทฤษฎีการเมืองที่นักรัฐศาสตร์ในยุคใหม่ต้องศึกษาแนวคิด ต้องปรากฏชื่อ นิโคโล มาเคียเวลลี (Nicolo Machiavelli) สามัญชนแห่งฟลอเรนซ์ ผู้ถูกเรียกว่า “เจ้าของศาสตร์ทรราช” ซึ่งภายหลังได้มีโอกาสขึ้นเป็นนักการทูตของฟลอเรนซ์ มาเคียเวลลี คือผู้เขียนหนังสือ “เจ้าชายผู้ปกครอง” หรือ “The Prince” ที่เคยถูกศาสนจักรขึ้นบัญชีดำเป็นหนังสือต้องห้าม แต่ก็ยังได้รับการยอมรับว่าเป็นหนังสือและแนวคิดที่ทรงอิทธิพลมาจนถึงปัจจุบัน 

หนังสือ “เจ้าชายผู้ปกครอง” หรือ “The Prince” ที่ตีพิมพ์เมื่อ 1532 เป็นที่โจษจันมาจนถึงปัจจุบัน มาเคียเวลลีมองว่าเจ้าชายผู้ปรีชาจะต้องเรียนรู้ที่จะ “ไม่เป็นคนดี” โดยสิ่งสำคัญที่สุดคือการรักษาอำนาจไว้ ไม่ว่าจะด้วยวิธีการใดก็ตาม หากสามารถรักษาอำนาจไว้ ถือเป็นสิ่งที่ยอมรับได้ นักการเมืองจำนวนไม่น้อยอ่านหนังสือเล่มนี้ แต่มีไม่มากนักที่จะยอมรับว่านำมาปฏิบัติ แนวคิดหลักที่มาเคียเวลลีนำเสนอคือ “ผู้ปกครอง” ต้องมี “ความกล้าหาญ” มาเคียเวลลีเชื่อว่าสิ่งที่เกิดขึ้นกับมนุษย์ ครึ่งหนึ่งมาจากโอกาส อีกครึ่งหนึ่งมาจากทางเลือกของผู้ปกครองเอง โอกาสจึงเป็นสิ่งที่พัฒนาได้เพื่อให้ประสบความสำเร็จ แต่ในขณะเดียวกัน มาเคียเวลลีก็เชื่อเรื่องโชคว่ามีอิทธิพลสำคัญเหมือนกัน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าจะต้องรอโชคชะตาราวกับเป็นเหยื่อของมัน

ในอดีตนักปรัชญาการเมืองได้ตั้งสมมติฐานถึงความสัมพันธ์พิเศษระหว่างความดีทางศีลธรรมและอำนาจที่ชอบธรรม และเชื่อว่าการใช้พลังอำนาจทางการเมืองนั้นถูกต้องก็ต่อเมื่อผู้ปกครองที่มีคุณธรรมส่วนตัวอย่างเคร่งครัดเป็นผู้มีอำนาจเท่านั้น เช่น อริสโตเติ้ล หรือเพลโต้ เป็นต้น ดังนั้น ผู้ปกครองจึงได้รับคำแนะนำว่าหากต้องการประสบความสำเร็จ คือ หากผู้ปกครองต้องการครองอำนาจอย่างยาวนานและสงบสุข และต้องการส่งต่อตำแหน่งให้แก่ทายาท ผู้ปกครองจะต้องแน่ใจว่าได้ประพฤติตนตามมาตรฐานจริยธรรมทั่วไป คือ คุณธรรมและความศรัทธา ในแง่หนึ่ง มีความคิดว่าผู้ปกครองจะทำได้ดีเมื่อพวกเขาทำดี ผู้ปกครองได้รับสิทธิที่จะได้รับการเชื่อฟังและเคารพเนื่องจากความถูกต้องทางศีลธรรมและศาสนา 

นอกจากนี้ มาเคียเวลลีเป็นเจ้าของแนวคิดที่ชี้ว่า “การเป็นผู้นำในลักษณะน่าหวั่นเกรง ดีกว่าผู้นำซึ่งเป็นคนที่น่ารักใคร่” แม้แต่การตัดสินใจกำจัดศัตรูทางการเมืองด้วยความรุนแรงอย่างการลงมือสังหารนั้น มาเคียเวลลีก็เห็นว่าเป็นเรื่องจำเป็น มาเคียเวลลี ได้วิพากษ์วิจารณ์มุมมองทางศีลธรรมเกี่ยวกับอำนาจนี้โดยละเอียดในหนังสือเรื่อง เจ้าชายผู้ปกครอง สำหรับมาเคียเวลลี  ไม่มีพื้นฐานทางศีลธรรมที่จะใช้ตัดสินความแตกต่างระหว่างการใช้พลังอำนาจที่ถูกต้องและไม่ถูกต้อง ในทางกลับกัน อำนาจและอำนาจนั้นเท่าเทียมกันโดยพื้นฐาน ใครก็ตามที่มีอำนาจก็มีสิทธิที่จะสั่งการ แต่ความดีไม่ได้รับประกันอำนาจ และผู้ปกครองก็ไม่มีอำนาจมากขึ้นเพราะเป็นคนดี ดังนั้น ตรงกันข้ามกับทฤษฎีการเมืองที่มาจากศีลธรรม มาเคียเวลลีกล่าวว่าความกังวลที่แท้จริงเพียงอย่างเดียวในทางการเมืองคือการได้มาและรักษาอำนาจ แม้ว่ามาเคียเวลลี จะกล่าวถึงอำนาจในตัวเองน้อยกว่า แต่กล่าวถึง "การรักษารัฐ"

ในมุมมองดังกล่าวนี้ มาเคียเวลลีเสนอการวิพากษ์วิจารณ์แนวคิดเรื่องอำนาจอย่างเฉียบขาดโดยโต้แย้งว่าแนวคิดเรื่องสิทธิการปกครองที่ถูกต้องไม่ได้ช่วยอะไรกับการครอบครองอำนาจที่แท้จริง เจ้าชายผู้ปกครองพยายามสะท้อนให้เห็นความเป็นจริงทางการเมืองที่สำนึกในตนเองของผู้เขียนที่ตระหนักดี จากประสบการณ์ตรงในการรับใช้รัฐบาลฟลอเรนซ์ว่าความดีและความถูกต้องไม่เพียงพอที่จะชนะและรักษาอำนาจสูงสุดทางการเมือง มาเคียเวลลีพยายามเรียนรู้และสอนกฎเกณฑ์ของอำนาจทางการเมือง สำหรับมาเคียเวลลี  ผู้ปกครองที่ประสบความสำเร็จทุกคนจำเป็นต้องรู้วิธีใช้อำนาจอย่างมีประสิทธิผล มาเคียเวลลี เชื่อว่ามีเพียงการใช้อำนาจอย่างเหมาะสมเท่านั้นที่จะทำให้บุคคลต่างๆ เชื่อฟัง และผู้ปกครองจะสามารถรักษารัฐให้ปลอดภัยและมั่นคงได้ 

ดังนั้น ทฤษฎีการเมืองของมาเคียเวลลี จึงตัดประเด็นเรื่องอำนาจทางศีลธรรมและความชอบธรรมออกจากการพิจารณาในการอภิปรายการตัดสินใจทางการเมืองและการตัดสินทางการเมือง ไม่มีที่ใดที่สิ่งนี้ปรากฏชัดเจนไปกว่าการปฏิบัติของเขาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างกฎหมายและกำลัง มาเคียเวลลี ยอมรับว่ากฎหมายที่ดีและอาวุธที่ดีเป็นรากฐานคู่ขนานของระบบการเมืองที่มีระเบียบดี แต่มาเคียเวลลี กล่าวเสริมทันทีว่าเนื่องจากการบังคับสร้างความถูกต้องตามกฎหมาย มาเคียเวลลี จึงจะมุ่งความสนใจไปที่การใช้กำลัง มาเคียเวลลี กล่าวว่า “เนื่องจากกฎหมายที่ดีไม่สามารถมีได้หากไม่มีอาวุธที่ดี ฉันจะไม่พิจารณากฎหมาย แต่จะพูดถึงอาวุธ” กล่าวอีกนัยหนึ่ง กฎหมายที่ถูกต้องขึ้นอยู่กับการคุกคามของการใช้กำลังบังคับเท่านั้น อำนาจนั้นเป็นไปไม่ได้สำหรับมาเคียเวลลี ในฐานะสิทธินอกเหนือจากอำนาจในการบังคับใช้ มาเคียเวลลี ถูกชี้นำให้สรุปว่าความกลัวนั้นดีกว่าความรักใคร่ในตัวผู้ใต้ปกครองเสมอ เช่นเดียวกับความรุนแรงและการหลอกลวงที่เหนือกว่าความถูกต้องตามกฎหมายในการควบคุมผู่ใต้ปกครองอย่างมีประสิทธิผล  

มาเคียเวลลี เชื่อว่า โดยทั่วไป ธรรมชาติของมนุษย์นั้นเต็มไปด้วยความเห็นแก่ตัว โกหก หลอกลวง ทะเยอทะยาน เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาขึ้นอยู่กับอำนาจและผลประโยชน์ของตนเองเป็นสำคัญ การที่เจ้าจะปกครองประชาชนได้ต้องใช้อำนาจในการปกครอง มาเคียเวลลีจึงยกย่องการปกครองแบบราชาธิปไตย อันมีการสืบทอดอำนาจและตำแหน่งทางสายเลือดไม่ใช่การแต่งตั้งหรือการเลือกตั้ง เจ้าผู้ปกครองจะต้องใช้อำนาจทุกวิถีทางเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจในการปกครองรัฐ และในขณะเดียวกันเจ้าผู้ปกครองก็ต้องไม่เป็น ที่รักและเปี่ยมล้นด้วยความเมตตา เจ้าผู้ปกครองจึงควรจะต้องเป็นผู้ที่ได้รับความเกรงกลัวและเป็นที่รักจากการทำตัวให้ดูเป็นคนดีมีศีลธรรมมากกว่าที่จะเป็นคนดีจริง ๆ ด้วยเหตุนี้ จึงไม่สามารถกล่าวได้ว่ามาเคียเวลลีมีทฤษฎีเกี่ยวกับภาระผูกพันที่แยกออกจากการยัดเยียดอำนาจ ผู้คนเชื่อฟังเพียงเพราะกลัวผลที่ตามมาจากการไม่ทำเช่นนั้น ไม่ว่าจะเป็นการสูญเสียชีวิตหรือสิทธิพิเศษ และแน่นอนว่า อำนาจเพียงอย่างเดียว ไม่สามารถผูกมัดใครได้ ตราบเท่าที่ภาระผูกพันนั้นเป็นไปโดยสมัครใจและถือว่าคน ๆ หนึ่งสามารถกระทำอย่างอื่นได้อย่างมีความหมาย บางคนสามารถเลือกที่จะไม่เชื่อฟังได้ก็ต่อเมื่อเขามีอำนาจที่จะต่อต้านผู้ปกครองหรือพร้อมที่จะเสี่ยงต่อผลที่ตามมาจากอำนาจบีบบังคับที่เหนือกว่าของรัฐ ข้อโต้แย้งของมาเคียเวลลี ในหนังสือเจ้าชายแสดงให้เห็นว่าการเมืองสามารถกำหนดได้อย่างเหมาะสมในแง่ของการใช้อำนาจบีบบังคับอย่างมีประสิทธิผลเท่านั้น หรือเรียกว่า "คำสั่งแห่งความรุนแรง" ผู้มีอำนาจในฐานะสิทธิในการบังคับบัญชาไม่มีสถานะที่เป็นอิสระ แนวคิดทำนองนี้ ทำให้ มาเคียเวลลี ถูกเรียกเป็นสัญลักษณ์ของเล่ห์เหลี่ยมกลโกง และการใช้คนเป็นเครื่องมือ ซึ่งสอดคล้องกับบริบทการเมืองในสมัยศตวรรษที่ 16 ซึ่งบรรยากาศของฟลอเรนซ์มีแต่การนองเลือด

มาเคียเวลลี ยืนยันแนวคิดนี้โดยการอ้างอิงถึงความเป็นจริงที่สังเกตได้ ทั้งในอดีตและปัจจุบันของกิจการทางการเมืองและชีวิตสาธารณะตลอดจนโดยการโต้แย้งที่เปิดเผยแนวโน้มความสนใจในตนเองของพฤติกรรมทั้งหมดของมนุษย์ สำหรับมาเคียเวลลีนั้นไม่มีความหมายและไร้ประโยชน์ที่จะพูดถึง การเรียกร้องอำนาจในการบังคับบัญชาใด ๆ ที่แยกตัวออกจากการครอบครองอำนาจทางการเมืองที่เหนือกว่า ผู้ปกครองที่ดำเนินชีวิตตามสิทธิที่ตนคาดไว้เพียงลำพังย่อมจะสูญสลายและตายด้วยสิทธิเดียวกันนั้น เพราะในความขัดแย้งทางการเมืองที่ปั่นป่วนวุ่นวายบรรดาผู้ชื่นชอบอำนาจ อำนาจมีแนวโน้มที่จะประสบความสำเร็จ โดยไม่มีข้อยกเว้น อำนาจของรัฐและกฎหมายของรัฐจะไม่ได้รับการยอมรับ เมื่อไม่ได้รับการสนับสนุนจากการแสดงอำนาจซึ่งทำให้การเชื่อฟังหลีกเลี่ยงไม่ได้

อุตสาหกรรม 5.0 กับความท้าทายในอนาคตอันใกล้

 อุตสาหกรรม 5.0 (Industry 5.0) หรือที่เรียกอีกอย่างว่าการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 5 ถือเป็นยุคแห่งการพัฒนาอุตสาหกรรมที่มีแนวโน้มดี โดยมนุษย์จะร่วมมือกับเทคโนโลยีขั้นสูงและหุ่นยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วยปัญญาประดิษฐ์เพื่อปรับกระบวนการทำงานให้เหมาะสมที่สุด วิวัฒนาการนี้ให้ความสำคัญกับแนวทางที่เน้นที่มนุษย์เป็นหลัก โดยเน้นที่ความยืดหยุ่นที่เพิ่มขึ้นและการเน้นที่ความยั่งยืนมากขึ้น กล่าวได้ว่าอุตสาหกรรม 5.0 ได้ก้าวข้ามการผลิตแบบดั้งเดิม ยุคใหม่นี้สร้างขึ้นบนรากฐานของอุตสาหกรรม 4.0 ที่ขับเคลื่อนด้วยไอที สหภาพยุโรปกำหนดให้อุตสาหกรรม 5.0 เป็นอุตสาหกรรมที่มองไปไกลกว่าเป้าหมายด้านประสิทธิภาพและผลผลิตเพียงอย่างเดียว

อุตสาหกรรม 5.0 เน้นย้ำถึงบทบาทของอุตสาหกรรมในสังคม โดยเน้นที่ความเป็นอยู่ที่ดีของคนงานในฐานะจุดศูนย์กลางในกระบวนการผลิต ซึ่งแตกต่างจากอุตสาหกรรม 4.0 อุตสาหกรรมนี้มุ่งหวังที่จะใช้เทคโนโลยีใหม่เพื่อส่งเสริมความเจริญรุ่งเรืองที่อยู่เหนือการสร้างงานและการเติบโตทางเศรษฐกิจ ขณะเดียวกันก็เคารพขีดจำกัดการผลิตของโลกด้วย ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนแปลงจากการเน้นย้ำมูลค่าทางเศรษฐกิจในอดีต โดยเปลี่ยนไปสู่มุมมองแบบองค์รวมที่ให้ความสำคัญกับมูลค่าและความเป็นอยู่ที่ดีของสังคมเป็นอันดับแรก แม้ว่าจะมีการสำรวจแนวคิดที่คล้ายคลึงกันในอดีต เช่น ผ่านความรับผิดชอบต่อสังคมขององค์กร อุตสาหกรรม 5.0 นำเสนอจุดเน้นใหม่ในการให้ความสำคัญกับผู้คนและโลกมากกว่าผลกำไรขององค์กรเอง ที่สำคัญ แนวคิดของอุตสาหกรรม 5.0 ขยายออกไปไกลเกินกว่าอุตสาหกรรม โดยครอบคลุมถึงองค์กรและกลยุทธ์ทางธุรกิจทั้งหมด ทำให้มีมุมมองที่ครอบคลุมมากกว่าที่เห็นในบริบทของอุตสาหกรรมที่สี่ กล่าวได้ว่าเราแทบไม่เคยเห็นการเน้นย้ำอย่างลึกซึ้งในการกำหนดวัตถุประสงค์พื้นฐานของอุตสาหกรรมใหม่เช่นนี้มาก่อนในประวัติศาสตร์ แต่ 5.0 กำลังฉายแสงสปอตไลท์อย่างแท้จริง

ในอดีตที่ผ่านมา การปฏิวัติอุตสาหกรรมแต่ละครั้งในอดีตขับเคลื่อนด้วยเทคโนโลยีใหม่ที่เป็นการปฏิวัติและสร้างความเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ ได้แก่ เครื่องจักรไอน้ำ (พลังงาน) สายการประกอบ (ประสิทธิภาพ) และคอมพิวเตอร์ (ความเร็วในการประมวลผล) ยุคสมัยเหล่านี้ได้รับฉายาว่าเป็น "การปฏิวัติ" เนื่องจากเทคโนโลยีที่ปฏิวัติวงการธุรกิจและการผลิตได้ส่งผลกระทบอย่างมาก การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่สี่ขับเคลื่อนโดยเทคโนโลยีอัจฉริยะ ซึ่งทำหน้าที่เป็นรากฐานสำหรับการพัฒนาทั้งหมดของอุตสาหกรรม 5.0 โดยกำหนดโดยเสาหลักสำคัญ 9 ประการ ได้แก่

1. Additive manufacturing

2. Augmented Reality (AR)

3. IoT

4. Cybersecurity

5. Big Data and analytics

6. Cloud

7. Horizontal and vertical system integration

8. Autonomous robots

9. Simulation and digital twins

ดังนั้น อุตสาหกรรม 5.0 ไม่ได้หมายถึงการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งใหม่ แต่กลับช่วยเสริมเทคโนโลยีของอุตสาหกรรม 4.0 ด้วยการส่งเสริมความร่วมมือที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้นระหว่างมนุษย์และหุ่นยนต์ ในยุคปัจจุบัน เสาหลักทั้งเก้าได้รับการขยายเพิ่มเติมโดยเน้นที่การบูรณาการความคิดสร้างสรรค์และความเป็นอยู่ที่ดีของมนุษย์เข้ากับหัวใจของอุตสาหกรรม เพื่อผสานประโยชน์ของเทคโนโลยีเครื่องจักรเข้ากับความเฉลียวฉลาดของมนุษย์

หลักการสำคัญบางประการที่กำหนดอุตสาหกรรม 5.0:

ให้ความสำคัญกับมนุษย์: ให้ความสำคัญกับความต้องการของมนุษย์เป็นอันดับแรกในกระบวนการผลิต อุตสาหกรรม 5.0 เปลี่ยนจากการถามว่าคนงานสามารถทำอะไรได้บ้างด้วยเทคโนโลยีใหม่ เป็นการสำรวจว่าเทคโนโลยีสามารถทำอะไรให้กับคนงานได้บ้าง ยอมรับว่าหุ่นยนต์มีความเที่ยงตรงสูง แต่ขาดการคิดวิเคราะห์และสร้างสรรค์อย่างมนุษย์

ความยั่งยืน: มุ่งหวังให้อุตสาหกรรมมีความยั่งยืนโดยธุรกิจที่นำกระบวนการเศรษฐกิจหมุนเวียนมาใช้เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งรวมถึงความคิดริเริ่มในการลดการใช้พลังงาน การปล่อยก๊าซเรือนกระจก การสร้างขยะ และการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

ความยืดหยุ่น: ในอุตสาหกรรมที่มีความยืดหยุ่น กระบวนการผลิตจะมีความแข็งแกร่งสูง ป้องกันการหยุดชะงัก และรองรับโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญในช่วงวิกฤต จุดอ่อนที่เปิดเผยโดยการระบาดใหญ่เน้นย้ำถึงความจำเป็นในการเพิ่มความคล่องตัวและความยืดหยุ่นในห่วงโซ่อุปทานและส่วนประกอบการผลิต

อุตสาหกรรม 5.0 ผสานรวมความคิดริเริ่มที่เน้นที่มนุษย์และขับเคลื่อนด้วยมูลค่าเข้ากับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีของอุตสาหกรรม 4.0 สร้างปฏิสัมพันธ์ที่กลมกลืนกันมากขึ้นระหว่างมนุษย์และเครื่องจักร ตัวอย่างของเทคโนโลยีเฉพาะที่สนับสนุนการทำงานร่วมกัน

การโต้ตอบระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักรที่ปรับแต่งได้: เซ็นเซอร์ที่ฝังไว้ แอคชูเอเตอร์ และเทคโนโลยีการเรียนรู้ของเครื่องจักรช่วยให้ปรับแต่งการโต้ตอบระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักรได้ ทำให้หุ่นยนต์ร่วมมือ (โคบอท) สามารถปรับให้เข้ากับการใช้งานได้อย่างราบรื่น

ความร่วมมือระหว่างมนุษย์กับหุ่นยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วยเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI): การพัฒนาอย่างต่อเนื่องในความร่วมมือระหว่างมนุษย์กับหุ่นยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วย AI มุ่งหวังที่จะลดของเสีย ปรับปรุงการปฏิบัติตามข้อกำหนดด้านความยั่งยืน และเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากรให้เหมาะสมที่สุด

การจัดการและวิเคราะห์ข้อมูลขั้นสูง: ระบบการจัดการและวิเคราะห์ข้อมูลที่ขับเคลื่อนด้วย AI และการเรียนรู้ของเครื่องจักรมีบทบาทสำคัญในการลดของเสียและความไม่มีประสิทธิภาพในขณะที่เพิ่มประสิทธิภาพของบุคลากร

แบบจำลองแฝดทางดิจิทัล: ระบบจำลองแฝดทางดิจิทัลช่วยลดการสึกหรอของชิ้นส่วนในโลกแห่งความเป็นจริง ช่วยเพิ่มการเรียนรู้และประสิทธิภาพของผู้ใช้มนุษย์ และส่งเสริมนวัตกรรมและความคิดสร้างสรรค์ที่เหมาะสมที่สุดโดยไม่ต้องกังวลเรื่องความเสี่ยงในการปฏิบัติงาน

โคบอทและเครื่องมือเชิงประสบการณ์: การใช้โคบอทและเครื่องมือเชิงประสบการณ์ เช่น ความจริงเสมือน (VR) ช่วยให้ธุรกิจเพิ่มประสิทธิภาพของระบบอัตโนมัติอัจฉริยะได้ด้วยการใช้ประโยชน์จากความคิดสร้างสรรค์และความสามารถในการแก้ปัญหาของความร่วมมือระหว่างมนุษย์และหุ่นยนต์

นักวิชาการได้พยากรณ์ว่าเทคโนโลยีที่ช่วยให้เกิดอุตสาหกรรม 5.0 นั้นได้รับการปรับแต่งให้เหมาะกับระบบที่ซับซ้อนซึ่งผสานรวมการวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ การประมวลผลบนคลาวด์ วัสดุอัจฉริยะ การโต้ตอบระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักร และอื่นๆ ได้แก่

การผลิตอัจฉริยะและปัญญาประดิษฐ์มีบทบาทในการลดปริมาณการรับส่งข้อมูลบนเครือข่าย อำนวยความสะดวกในการทำธุรกรรม และรับประกันความเป็นส่วนตัว ซึ่งช่วยให้ธุรกิจสามารถใช้ทรัพยากรซอฟต์แวร์ในการแลกเปลี่ยนข้อมูลภายในภาคอุตสาหกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

เทคโนโลยีบล็อคเชนทำให้กระบวนการทำข้อตกลงระหว่างผู้ถือผลประโยชน์เป็นระบบอัตโนมัติ โดยสัญญาอัจฉริยะจะรับประกันความปลอดภัย การรับรองความถูกต้อง และการดำเนินการที่เกี่ยวข้องกับบริการทั้งหมดโดยอัตโนมัติ

เครือข่าย 6G คาดว่าจะสอดคล้องกับมาตรฐานข้อมูลอัจฉริยะที่มีประสิทธิภาพด้านพลังงาน ความน่าเชื่อถือ และความจุการรับส่งข้อมูลสูง การวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่เป็นอีกเทคโนโลยีที่สำคัญที่ช่วยให้สามารถจัดการข้อมูลจำนวนมหาศาลได้

อินเทอร์เน็ตของสิ่งของ (IoT) ในบริบทของอุตสาหกรรม 5.0 มอบโอกาสในการลดต้นทุนการดำเนินงานด้วยการแก้ไขปัญหาเครือข่ายการสื่อสาร เพิ่มประสิทธิภาพการจัดการขยะ ปรับปรุงห่วงโซ่อุปทาน และปรับปรุงกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพ

การนำอุตสาหกรรม 5.0 มาใช้จะนำมาซึ่งประโยชน์ที่ยั่งยืนซึ่งสอดคล้องกับค่านิยมหลัก ซึ่งรวมถึงการดึงดูดและรักษาบุคลากรที่มีพรสวรรค์ได้ดีขึ้น การประหยัดพลังงานอย่างมีนัยสำคัญ และความยืดหยุ่นโดยรวมที่เพิ่มขึ้น ข้อดีเหล่านี้ช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันและการปรับตัวเมื่อเผชิญกับตลาดที่เปลี่ยนแปลงและโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

การดึงดูดและรักษาบุคลากรที่มีพรสวรรค์: การดึงดูดและรักษาบุคลากรที่มีพรสวรรค์ไว้เป็นเรื่องที่ท้าทายมากขึ้นสำหรับบริษัทต่างๆ และอุตสาหกรรม 5.0 แก้ไขปัญหานี้โดยมอบสภาพแวดล้อมการทำงานที่ก้าวหน้าและมีส่วนร่วมมากขึ้น สิ่งนี้ส่งเสริมความพึงพอใจและความภักดีของพนักงานที่สูงขึ้น เมื่อเทียบกับบทบาทที่มุ่งเน้นเฉพาะการทำงานของเครื่องจักรที่ปฏิเสธความท้าทายและความคิดสร้างสรรค์

ความยั่งยืนและความสามารถในการแข่งขัน: การบูรณาการแนวทางปฏิบัติที่ยั่งยืนเป็นสิ่งสำคัญสำหรับธุรกิจในปัจจุบัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมที่ใช้ทรัพยากรและพลังงานอย่างเข้มข้น อุตสาหกรรม 5.0 ไม่เพียงแต่ตอบสนองความคาดหวังของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเท่านั้น แต่ยังวางตำแหน่งธุรกิจที่มองไปข้างหน้าให้ดึงดูดนักลงทุน พนักงาน และผู้บริโภคที่มีศักยภาพมากขึ้น ทำให้มั่นใจได้ทั้งประสิทธิภาพทางเศรษฐกิจและความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม

ความยืดหยุ่น: ความยืดหยุ่นเป็นกุญแจสำคัญในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง เช่น โรคระบาด ผลกระทบจากสภาพอากาศ และสงครามการค้า เทคโนโลยีอุตสาหกรรม 5.0 มีบทบาทสำคัญในการเพิ่มความคล่องตัวและความยืดหยุ่นของอุตสาหกรรมผ่านการรวบรวมข้อมูล การวิเคราะห์ความเสี่ยงอัตโนมัติ และมาตรการรักษาความปลอดภัยที่ได้รับการปรับปรุง

อย่างไรก็ตาม แนวคิดอุตสาหกรรม 5.0 ยังคงไม่ได้รับการนำไปใช้อย่างแพร่หลาย โดยธุรกิจส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่อุตสาหกรรม 4.0 หรือในระยะก่อนหน้า การเคลื่อนไหวเพื่อความยั่งยืนเพิ่งได้รับแรงผลักดัน อย่างไรก็ตาม ความมุ่งมั่นของสหภาพยุโรปในการผลักดันบริษัทต่างๆ ไปสู่ระดับต่อไปและกำหนดกรอบงานอุตสาหกรรม 5.0 บนพื้นฐานของเสาหลักทั้งสามนี้ทำให้มองเห็นความก้าวหน้าได้ชัดเจนขึ้นในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า

โดยสรุป ความก้าวหน้าของอุตสาหกรรม 5.0 นั้นหลีกเลี่ยงไม่ได้ เพราะเมื่อมีการใช้เทคโนโลยีเพื่อทำให้กระบวนการมีประสิทธิภาพมากขึ้นแล้ว ก็ไม่มีประโยชน์ที่จะกลับไปใช้วิธีเดิมๆ ในการทำสิ่งต่างๆ นั่นเป็นเหตุผลที่เราใช้คอมพิวเตอร์ที่มีซอฟต์แวร์ประมวลผลคำแทนเครื่องพิมพ์ดีด ในทำนองเดียวกัน อุตสาหกรรม 5.0 ก็เป็นขอบเขตเหตุการณ์ของโลกแห่งการผลิต เมื่อพิจารณาถึงประสิทธิภาพที่ได้รับ ก็เลยจุดที่ต้องย้อนกลับไปแล้ว ตัวอย่างคือ คณะกรรมการเศรษฐกิจและสังคมแห่งยุโรป (EESC) ระบุว่า “การแพร่กระจายของระบบอัตโนมัติด้วยหุ่นยนต์นั้นหลีกเลี่ยงไม่ได้” เมื่อตระหนักว่ายุโรปตามหลังสหรัฐอเมริกาและจีนในการพัฒนาเทคโนโลยี เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) หน่วยงานที่ปรึกษาของสหภาพยุโรป (EU) จึงเรียกร้องให้เร่งพัฒนาปัญญาประดิษฐ์และหุ่นยนต์ในภูมิภาคนี้ “สหภาพยุโรปควรยอมรับการเปลี่ยนผ่านสู่ดิจิทัลอย่างเต็มที่เพื่อประโยชน์ของผู้บริโภค ผู้ผลิต และพนักงาน” 

แม้ว่าความก้าวหน้าของอุตสาหกรรม 5.0 จะไม่สามารถหยุดชะงักได้ แต่ยังคงมีคำถามสำคัญและผลกระทบที่ผู้ผลิตและผู้กำหนดนโยบายต้องแก้ไข ตัวอย่างเช่น การใช้ระบบอัตโนมัติมากเกินไป หรือระบบที่มีการบูรณาการสูง ก็มีความเสี่ยงต่อความเสี่ยงในระบบ เช่น การล่มสลายของเครือข่ายทั้งหมด หรือการเชื่อมต่อที่มากเกินไปจะสร้างโครงสร้างทางสังคมและการเมืองใหม่ หากไม่ได้รับการตรวจสอบ อาจนำไปสู่การปกครองแบบเผด็จการ ดังนั้น การมีส่วนร่วมกับสิ่งเหล่านี้และความท้าทายและโอกาสอื่นๆ อีกมากมายที่อุตสาหกรรม 5.0 นำมาให้จะต้องมีการวางแผนและเตรียมการตามความต้องการและผลลัพธ์ที่คาดหวังของผู้ผลิตแต่ละราย คำถามไม่ได้อยู่ที่ว่าผู้ผลิตจะได้รับประโยชน์จากการที่บุคลากรทำงานร่วมกับหุ่นยนต์หรือไม่ แต่เป็นเรื่องของวิธีที่ผู้ผลิตจะใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีใหม่ๆ เพื่อขับเคลื่อนผลลัพธ์ที่ดีที่สุดจากการโต้ตอบระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักรได้ดีที่สุดอย่างไร

ต้นกำเนิดแนวคิดพรรคการเมือง

 พรรคการเมือง (Political Party) หมายถึงกลุ่มบุคคลที่ได้รับการจัดตั้งขึ้นเพื่อครอบครองและใช้พลังอำนาจทางการเมือง พรรคการเมืองมีต้นกำเนิดในรูปแบบที่ทันสมัยในยุโรปและสหรัฐอเมริกาในศตวรรษที่ 19 พร้อมกับระบบการเลือกตั้งและรัฐสภา ซึ่งการพัฒนานั้นสะท้อนถึงวิวัฒนาการของพรรคการเมือง คำว่าพรรคการเมืองจึงถูกนำมาใช้กับกลุ่มที่จัดตั้งขึ้นทั้งหมดเพื่อแสวงหาอำนาจทางการเมือง ไม่ว่าจะโดยการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตยหรือการปฏิวัติ 

ในอดีตนับตั้งแต่ระบอบก่อนการปฏิวัติ ระบอบขุนนางและระบอบราชาธิปไตย กระบวนการทางการเมืองดำเนินไปในวงจำกัดที่กลุ่มคนหัวรุนแรงและกลุ่มต่างๆ ซึ่งรวมกลุ่มกันรอบๆ ขุนนางหรือบุคคลผู้มีอิทธิพลบางคน ต่อต้านกันเอง การจัดตั้งระบอบรัฐสภาและการเกิดขึ้นของพรรคการเมืองในช่วงแรกแทบจะไม่เปลี่ยนแปลงสถานการณ์นี้เลย นอกจากกลุ่มคนหัวรุนแรงที่ก่อตั้งขึ้นรอบๆ เจ้าชาย ดยุค เคานต์ หรือมาร์ควิสแล้ว ยังมีกลุ่มคนหัวรุนแรงที่ก่อตั้งขึ้นรอบๆ นายธนาคาร พ่อค้า นักอุตสาหกรรม และนักธุรกิจอีกด้วย ระบอบการปกครองที่ได้รับการสนับสนุนจากขุนนางจะตามมาด้วยระบอบการปกครองที่ได้รับการสนับสนุนจากชนชั้นนำกลุ่มอื่นๆ พรรคการเมืองที่มีฐานเสียงแคบๆ เหล่านี้ถูกเปลี่ยนแปลงในภายหลังในระดับที่มากหรือน้อย เนื่องจากในศตวรรษที่ 19 ในยุโรปและอเมริกาได้เกิดพรรคการเมืองขึ้นโดยอาศัยการสนับสนุนจากมวลชน

ต่อมาในศตวรรษที่ 20 พรรคการเมืองได้แผ่ขยายไปทั่วโลก ในประเทศที่พัฒนาน้อยกว่า พรรคการเมืองสมัยใหม่ขนาดใหญ่บางครั้งก็มีฐานเสียงตามแบบแผน เช่น ความสัมพันธ์ทางชาติพันธุ์ ชนเผ่า หรือศาสนา นอกจากนี้ พรรคการเมืองจำนวนมากในประเทศที่พัฒนาน้อยกว่านั้นบางส่วนเป็นพรรคการเมืองและบางส่วนเป็นพรรคทหาร พรรคสังคมนิยมและคอมมิวนิสต์บางพรรคในยุโรปเคยประสบกับแนวโน้มเดียวกันนี้มาก่อน พรรคการเมืองในยุโรปเหล่านี้แสดงให้เห็นถึงความสามารถที่เท่าเทียมกันในการทำงานภายในระบอบประชาธิปไตยแบบหลายพรรคและเป็นพรรคการเมืองเพียงพรรคเดียวในระบอบเผด็จการ พรรคการเมืองซึ่งพัฒนาขึ้นภายในกรอบของประชาธิปไตยเสรีนิยมในศตวรรษที่ 19 ถูกนำมาใช้โดยเผด็จการตั้งแต่ศตวรรษที่ 20 เพื่อจุดประสงค์ที่ไม่เป็นประชาธิปไตยโดยสิ้นเชิง

ทั้งนี้ จอห์น ล็อกได้อธิบายว่าพรรคการเมืองในศตวรรษที่ 19 สะท้อนถึงความขัดแย้งพื้นฐานระหว่างชนชั้นสองชนชั้น ได้แก่ ชนชั้นขุนนางและชนชั้นกระฎุมพี ชนชั้นแรกประกอบด้วยเจ้าของที่ดินซึ่งต้องพึ่งพาที่ดินในชนบท ซึ่งชาวนาที่เรียนหนังสือน้อยส่วนใหญ่ถูกควบคุมโดยนักบวชผู้ยึดมั่นในขนบธรรมเนียม ชนชั้นกระฎุมพีประกอบด้วยนักอุตสาหกรรม พ่อค้า พ่อค้าแม่ค้า นักการเงิน และผู้เชี่ยวชาญ ซึ่งต้องพึ่งพาชนชั้นรอง เช่น พนักงานโรงงานและคนงานอุตสาหกรรมในเมือง ทั้งชนชั้นขุนนางและชนชั้นกระฎุมพีต่างก็พัฒนาแนวคิดของตนเอง แนวคิดเสรีนิยมแบบชนชั้นกระฎุมพีพัฒนาขึ้นก่อน โดยมีจุดกำเนิดในช่วงการปฏิวัติอังกฤษในศตวรรษที่ 17 จากงานเขียนของจอห์น ล็อก นักปรัชญาชาวอังกฤษ จากนั้นจึงได้รับการพัฒนาโดยนักปรัชญาชาวฝรั่งเศสในศตวรรษที่ 18 อุดมการณ์เสรีนิยมสะท้อนถึงผลประโยชน์ของชนชั้นกลางที่ต้องการทำลายสิทธิพิเศษของชนชั้นสูง และขจัดข้อจำกัดทางเศรษฐกิจของระบบศักดินาและการค้าขายที่ยังคงหลงเหลืออยู่ แต่ในขอบเขตที่อุดมการณ์เสรีนิยมแบบชนชั้นกลางได้กำหนดอุดมการณ์ความเสมอภาคและความต้องการเสรีภาพ อุดมการณ์เสรีนิยมแบบชนชั้นกลางได้แสดงความปรารถนาที่ทุกคนต่างก็มีเหมือนกัน ในทางกลับกัน อุดมการณ์อนุรักษ์นิยมไม่เคยประสบความสำเร็จในการกำหนดธีมที่น่าดึงดูดใจ เพราะอุดมการณ์อนุรักษ์นิยมดูเหมือนจะมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับผลประโยชน์ของชนชั้นสูง อย่างไรก็ตาม ในช่วงเวลาอันยาวนาน ความรู้สึกของฝ่ายอนุรักษ์นิยมยังคงส่งผลกระทบอย่างมากต่อประชาชน เนื่องจากอุดมการณ์อนุรักษ์นิยมถูกนำเสนอว่าเป็นการแสดงออกถึงพระประสงค์ของพระเจ้า ในประเทศที่นับถือนิกายโรมันคาธอลิก ซึ่งศาสนามีพื้นฐานอยู่บนคณะสงฆ์ที่มีโครงสร้างลำดับชั้นและมีอำนาจนิยม พรรคการเมืองฝ่ายอนุรักษ์นิยมมักเป็นพรรคการเมืองฝ่ายสงฆ์ เช่นในฝรั่งเศส อิตาลี และเบลเยียม

พรรคการเมืองฝ่ายอนุรักษ์นิยมและเสรีนิยมมีอิทธิพลทางการเมืองในยุโรปในศตวรรษที่ 19 พรรคการเมืองเหล่านี้พัฒนาขึ้นในช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเศรษฐกิจครั้งใหญ่ โดยมีอำนาจส่วนใหญ่ผ่านการเลือกตั้งและรัฐสภา เมื่อได้อำนาจแล้ว ผู้นำของพรรคการเมืองเหล่านี้จะใช้กำลังของกองทัพหรือตำรวจ พรรคการเมืองเองไม่ได้จัดตั้งขึ้นเพื่อก่อเหตุรุนแรง หน่วยงานในท้องถิ่นมีหน้าที่รับผิดชอบในการสนับสนุนผู้สมัครรับเลือกตั้งทั้งในด้านศีลธรรมและการเงิน ตลอดจนรักษาการติดต่ออย่างต่อเนื่องระหว่างเจ้าหน้าที่ที่ได้รับการเลือกตั้งกับผู้มีสิทธิเลือกตั้ง องค์กรระดับชาติพยายามที่จะรวมสมาชิกพรรคการเมืองที่ได้รับการเลือกตั้งเข้าสู่สภานิติบัญญัติ โดยทั่วไป คณะกรรมการในท้องถิ่นจะรักษาเอกราชขั้นพื้นฐานไว้ และสมาชิกสภานิติบัญญัติแต่ละคนจะมีความเป็นอิสระในระดับหนึ่ง วินัยของพรรคการเมืองในการลงคะแนนเสียงที่พรรคการเมืองของอังกฤษกำหนดขึ้น ซึ่งมีอายุเก่าแก่กว่าเนื่องจากรัฐสภาของอังกฤษได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นเวลานาน แทบจะไม่มีใครเลียนแบบในทวีปนี้เลย

พรรคการเมืองแรกๆ ของสหรัฐฯ ในศตวรรษที่ 19 นั้นไม่แตกต่างจากพรรคการเมืองของยุโรปมากนัก ยกเว้นว่าการเผชิญหน้ากันนั้นไม่รุนแรงนักและอิงตามอุดมการณ์น้อยกว่า การต่อสู้ระหว่างชนชั้นขุนนางกับชนชั้นกระฎุมพีในรูปแบบแรกของสหรัฐฯ ระหว่างฝ่ายอนุรักษ์นิยมและเสรีนิยมนั้นเกิดขึ้นในรูปแบบของสงครามปฏิวัติ ซึ่งบริเตนใหญ่เป็นตัวแทนของอำนาจของกษัตริย์และขุนนาง ส่วนฝ่ายกบฏเป็นตัวแทนของอำนาจของชนชั้นกระฎุมพีและเสรีนิยม การตีความดังกล่าวนั้นแน่นอนว่าได้รับการทำให้เรียบง่ายขึ้น มีขุนนางบางส่วนในภาคใต้ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง จิตวิญญาณของชนชั้นขุนนางที่ยึดถือสถาบันของการเป็นทาสและการเป็นเจ้าของที่ดินแบบเผด็จการ ในแง่นี้ สงครามกลางเมือง (ค.ศ. 1861–65) อาจถือได้ว่าเป็นช่วงที่สองของความขัดแย้งรุนแรงระหว่างฝ่ายอนุรักษ์นิยมและเสรีนิยม อย่างไรก็ตาม สหรัฐอเมริกาเป็นอารยธรรมที่เน้นความเป็นชนชั้นกลางมาตั้งแต่แรกเริ่ม โดยยึดหลักความเสมอภาคและเสรีภาพส่วนบุคคลเป็นหลัก พรรคสหพันธรัฐนิยม พรรคต่อต้านสหพันธรัฐนิยม และพรรครีพับลิกัน ล้วนอยู่ในตระกูลเสรีนิยม เนื่องจากพรรคเหล่านี้มีอุดมการณ์พื้นฐานและค่านิยมพื้นฐานเหมือนกัน และแตกต่างกันเพียงวิธีการบรรลุความเชื่อของตนเท่านั้น

ในแง่ของโครงสร้างพรรคการเมือง พรรคการเมืองของสหรัฐฯ ในตอนแรกนั้นแตกต่างจากพรรคการเมืองอื่นๆ ในยุโรปเพียงเล็กน้อย เช่นเดียวกับพรรคการเมืองอื่นๆ ของสหรัฐฯ พรรคการเมืองของสหรัฐฯ ประกอบด้วยบุคคลสำคัญในท้องถิ่น ความสัมพันธ์ระหว่างคณะกรรมการในท้องถิ่นกับองค์กรระดับชาติยังอ่อนแอกว่าในยุโรปด้วยซ้ำ ในระดับรัฐนั้น พรรคการเมืองในท้องถิ่นมีการประสานงานกันอย่างมีประสิทธิภาพในระดับหนึ่งองค์กรต่างๆ แต่ในระดับชาติ การประสานงานดังกล่าวไม่มีอยู่ โครงสร้างที่เป็นต้นฉบับมากขึ้นได้รับการพัฒนาหลังสงครามกลางเมือง ในภาคใต้เพื่อแสวงหาผลประโยชน์จากคะแนนเสียงของคนอเมริกันเชื้อสายแอฟริกัน และตลอดแนวชายฝั่งตะวันออกเพื่อควบคุมคะแนนเสียงของผู้อพยพ การกระจายอำนาจแบบสุดโต่งในสหรัฐอเมริกาทำให้พรรคการเมืองสามารถสถาปนาการปกครองแบบเผด็จการระดับท้องถิ่นในเมืองหรือมณฑลได้โดยการยึดตำแหน่งสำคัญทั้งหมดในการเลือกตั้ง ไม่เพียงแต่ตำแหน่งนายกเทศมนตรีเท่านั้น แต่ตำรวจ การเงิน และศาลก็ตกอยู่ภายใต้การควบคุมของเครื่องจักรของพรรคการเมืองด้วย ดังนั้น เครื่องจักรดังกล่าวจึงเป็นการพัฒนาของพรรคการเมืองกลุ่มเดิม คณะกรรมการพรรคการเมืองในท้องถิ่นมักประกอบด้วยนักผจญภัยหรือผู้ร้ายที่ต้องการควบคุมการกระจายความมั่งคั่งและเพื่อให้แน่ใจว่าการควบคุมของพวกเขาจะดำเนินต่อไป คนเหล่านี้ถูกควบคุมโดยอำนาจของเจ้านาย ผู้นำทางการเมืองที่ควบคุมเครื่องจักรในระดับเมือง มณฑล หรือรัฐ ตามคำสั่งของคณะกรรมการ เขตเลือกตั้งแต่ละเขตจะถูกแบ่งอย่างระมัดระวัง และเขตเลือกตั้งแต่ละเขตจะถูกเฝ้าติดตามอย่างใกล้ชิดโดยตัวแทนของพรรค ซึ่งก็คือหัวหน้าพรรคที่รับผิดชอบในการจัดหาคะแนนเสียงให้กับพรรค มีการเสนอรางวัลต่างๆ ให้กับผู้มีสิทธิเลือกตั้งเพื่อแลกกับคำสัญญาว่าจะได้คะแนนเสียงของพวกเขา เครื่องจักรสามารถเสนอสิ่งจูงใจต่างๆ เช่น งานในสหภาพแรงงาน ใบอนุญาตผู้ค้า สิทธิคุ้มกันจากตำรวจ และอื่นๆ การดำเนินการในลักษณะนี้ พรรคการเมืองสามารถรับประกันเสียงข้างมากในการเลือกตั้งให้กับผู้สมัครที่ตนเลือกได้ และเมื่อสามารถควบคุมรัฐบาลท้องถิ่น ตำรวจ ศาล และการเงินสาธารณะ เป็นต้น เครื่องจักรและลูกค้าของเครื่องจักรก็จะมั่นใจได้ว่าจะไม่ต้องรับโทษในกิจกรรมที่ผิดกฎหมาย เช่น การค้าประเวณีและกลุ่มการพนัน รวมถึงการมอบสัญญากับภาครัฐให้กับนักธุรกิจที่ได้รับการสนับสนุน

นักรัฐศาสตร์ได้แยกความแตกต่างระหว่างพรรคการเมืองประเภทต่างๆ ที่พัฒนาขึ้นตลอดประวัติศาสตร์ ได้แก่ พรรคการเมืองชั้นสูง พรรคการเมืองมวลชน พรรคการเมืองรวม และพรรคการเมืองผูกขาด  สรุปได้ดังนี้

พรรคการเมืองชั้นสูงคือกลุ่มชนชั้นนำทางการเมืองที่กังวลกับการลงแข่งขันในการเลือกตั้งและจำกัดอิทธิพลของคนนอก ซึ่งจำเป็นต้องช่วยเหลือในการรณรงค์หาเสียงเท่านั้น พรรคการเมืองมวลชนพยายามหาสมาชิกใหม่ซึ่งเป็นแหล่งที่มาของรายได้ของพรรคและมักคาดหวังให้เผยแพร่แนวคิดของพรรค ตลอดจนช่วยเหลือในการเลือกตั้ง ในสหรัฐอเมริกา ซึ่งพรรคการเมืองหลักทั้งสองพรรคเป็นพรรคการเมืองชั้นสูง การแนะนำการเลือกตั้งขั้นต้นและการปฏิรูปอื่นๆ ได้เปลี่ยนแปลงพรรคการเมืองเหล่านี้จนทำให้ผู้เคลื่อนไหวซึ่งแข่งขันกันเพื่ออิทธิพลและการเสนอชื่อผู้สมัครรับเลือกตั้งมีอำนาจ ทั้งนี้ พรรคการเมืองชั้นสูงคือพรรคการเมืองประเภทหนึ่งที่เคยมีอิทธิพลในศตวรรษที่ 19 ก่อนที่จะมีการแนะนำสิทธิออกเสียงเลือกตั้งทั่วไป นักวิชาการการเมืองชาวฝรั่งเศส Maurice Duverger เป็นคนแรกที่แยกความแตกต่างระหว่างพรรคการเมืองของชนชั้นสูงและพรรคการเมือง "มวลชน" โดยเขากำหนดความแตกต่างจากความแตกต่างภายในโครงสร้างองค์กรของทั้งสองประเภทนี้ พรรคการเมืองของชนชั้นสูงมีลักษณะองค์กรที่เล็กและไม่เข้มงวด และได้รับเงินสนับสนุนจากเงินบริจาคจำนวนมากที่มักมาจากภายนอกพรรค พรรคการเมืองของชนชั้นสูงไม่ค่อยให้ความสำคัญกับการขยายฐานสมาชิกของพรรค และมีเพียงผู้นำของพรรคเท่านั้นที่เป็นสมาชิก  พรรคการเมืองแรกๆ เช่น พรรคเดโมแครต-รีพับลิกันและพรรคเฟเดอรัลลิสต์ จัดอยู่ในประเภทพรรคการเมืองของชนชั้นสูง

พรรคการเมืองสามารถเกิดขึ้นได้จากความแตกแยกที่มีอยู่ในสังคม เช่น พรรคสังคมประชาธิปไตยแห่งเยอรมนี ซึ่งก่อตั้งขึ้นเพื่อเป็นตัวแทนของคนงานชาวเยอรมัน พรรคการเมืองมวลชนเป็นประเภทของพรรคการเมืองที่พัฒนาขึ้นจากความแตกแยกในสังคม และระดมพลเมืองทั่วไปหรือ "มวลชน" เข้าสู่กระบวนการทางการเมือง ในยุโรป การนำสิทธิออกเสียงเลือกตั้งทั่วไปมาใช้ส่งผลให้เกิดการก่อตั้งพรรคการเมืองของคนงาน ซึ่งต่อมาได้พัฒนาเป็นพรรคการเมืองมวลชน ตัวอย่างหนึ่งคือพรรคสังคมประชาธิปไตยเยอรมัน  พรรคการเมืองเหล่านี้เป็นตัวแทนของกลุ่มพลเมืองจำนวนมากที่ไม่เคยมีตัวแทนในกระบวนการทางการเมืองมาก่อน โดยแสดงให้เห็นถึงผลประโยชน์ของกลุ่มต่างๆ ในสังคม ต่างจากพรรคการเมืองชั้นสูง พรรคการเมืองมวลชนได้รับเงินทุนจากสมาชิก และอาศัยและรักษาฐานสมาชิกจำนวนมาก นอกจากนี้ พรรคการเมืองมวลชนให้ความสำคัญกับการระดมผู้มีสิทธิเลือกตั้งและมีการรวมอำนาจไว้ที่ศูนย์กลางมากกว่าพรรคการเมืองชั้นสูง

สำหรับ พรรคการเมืองรวมได้รับการพัฒนาโดยนักรัฐศาสตร์ชาวเยอรมัน-อเมริกัน อ็อตโต เคิร์ชไฮเมอร์ เพื่ออธิบายถึงพรรคการเมืองที่พัฒนาขึ้นในช่วงทศวรรษ 1950 และ 1960 อันเป็นผลจากการเปลี่ยนแปลงภายในพรรคการเมืองรวม คำว่า "พรรคใหญ่" อาจใช้แทนกันได้ เคิร์ชไฮเมอร์อธิบายถึงการเปลี่ยนแปลงจากพรรคการเมืองรวมแบบดั้งเดิมเป็นพรรคการเมืองรวมว่าเป็นชุดของการพัฒนาซึ่งรวมถึง "การลดภาระทางอุดมการณ์ของพรรคลงอย่างมาก" และ "การลดบทบาทของสมาชิกพรรคแต่ละคนลง" พรรคการเมืองแบบรวมกลุ่มพยายามหาเสียงสนับสนุนจากประชากรส่วนใหญ่ในวงกว้างขึ้นโดยการขยายอุดมการณ์หลักให้กว้างขึ้น นอกจากนี้ บทบาทของสมาชิกก็ลดลง เนื่องจากพรรคการเมืองแบบรวมกลุ่มได้รับเงินสนับสนุนบางส่วนจากรัฐหรือจากการบริจาค ในยุโรป การเปลี่ยนพรรคคริสเตียนเดโมแครตที่จัดตั้งขึ้นโดยคำนึงถึงศาสนาเป็นพรรคการเมืองฝ่ายกลางขวาที่กว้างขึ้นเป็นตัวอย่างของประเภทนี้

ส่วนพรรคคาร์เทลเป็นพรรคการเมืองประเภทหนึ่งที่เกิดขึ้นหลังทศวรรษ 1970 และมีลักษณะเด่นคือได้รับเงินสนับสนุนจากรัฐจำนวนมากและอุดมการณ์มีบทบาทน้อยลงในฐานะหลักการจัดระเบียบ แนวคิดของพรรคคาร์เทลได้รับการพัฒนาโดยริชาร์ด แคทซ์และปีเตอร์ เมียร์ ซึ่งเขียนว่าพรรคการเมืองได้กลายเป็น "หน่วยงานกึ่งรัฐ" ที่ทำหน้าที่แทนรัฐมากกว่ากลุ่มต่างๆ ในสังคม คำว่า "คาร์เทล" หมายถึงวิธีที่พรรคการเมืองที่มีชื่อเสียงในรัฐบาลทำให้พรรคการเมืองใหม่ๆ เข้ามาได้ยาก จึงเกิดการรวมตัวเป็นกลุ่มของพรรคการเมืองที่จัดตั้งขึ้นแล้ว เช่นเดียวกับพรรคการเมืองแบบรวมกลุ่ม บทบาทของสมาชิกในพรรคการเมืองประเภทรวมกลุ่มไม่มีนัยสำคัญมากนัก เนื่องจากพรรคการเมืองต่างๆ ใช้ทรัพยากรของรัฐเพื่อรักษาตำแหน่งของตนภายในระบบการเมือง

อีกประเภทหนึ่งเรียกว่าพรรคการเมืองเฉพาะกลุ่ม พรรคการเมืองเฉพาะกลุ่มเป็นประเภทของพรรคการเมืองที่พัฒนาขึ้นบนพื้นฐานของการเกิดขึ้นของความแตกแยกและปัญหาใหม่ๆ ในทางการเมือง เช่น การย้ายถิ่นฐานและสิ่งแวดล้อม พรรคการเมืองเฉพาะกลุ่มแตกต่างจากพรรคการเมืองกระแสหลักหรือพรรคการเมืองทั่วไป พรรคการเมืองเฉพาะกลุ่มมักแสดงผลประโยชน์ที่จำกัดในลักษณะที่ไม่สอดคล้องกับการแบ่งแยกทางเศรษฐกิจซ้าย-ขวาที่ครอบงำทางการเมือง โดยเน้นประเด็นที่ไม่ได้รับความสำคัญภายในพรรคการเมืองอื่น นอกจากนี้ พรรคการเมืองเฉพาะกลุ่มไม่ตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของความคิดเห็นสาธารณะในระดับเดียวกับพรรคการเมืองกระแสหลัก ตัวอย่างของพรรคการเมืองเฉพาะกลุ่ม ได้แก่ พรรคกรีนและพรรคชาตินิยมสุดโต่ง เช่น การชุมนุมแห่งชาติในฝรั่งเศส อย่างไรก็ตาม เมื่อเวลาผ่านไป พรรคการเมืองเหล่านี้อาจเติบโตขึ้นและทิ้งคุณสมบัติเฉพาะกลุ่มบางประการไปเมื่อมีขนาดใหญ่ขึ้น ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่สังเกตได้ในหมู่พรรคกรีนในยุโรปในช่วงที่เปลี่ยนจากขบวนการสิ่งแวดล้อมสุดโต่งมาเป็นพรรคการเมืองกลางซ้ายกระแสหลัก

สำหรับตัวอย่างล่าสุดคือพรรคการเมืองผู้ประกอบการคือพรรคการเมืองที่มีศูนย์กลางอยู่ที่ผู้ประกอบการทางการเมือง และอุทิศตนเพื่อความก้าวหน้าของบุคคลนั้นหรือเพื่อนโยบายของบุคคลนั้น แม้ว่าคำจำกัดความบางประการของพรรคการเมืองจะระบุว่าพรรคการเมืองเป็นองค์กรที่ขับเคลื่อนเป้าหมายทางอุดมการณ์หรือแนวนโยบายเฉพาะชุดหนึ่ง แต่พรรคการเมืองจำนวนมากไม่ได้มีแรงจูงใจหลักจากอุดมการณ์หรือแนวนโยบาย แต่มีอยู่เพื่อส่งเสริมอาชีพของผู้ประกอบการทางการเมืองรายใดรายหนึ่งแทน

นอกจากนี้ ประเด็นที่น่าสนใจอีกเรื่องหนึ่งคือ อุดมการณ์ทางการเมือง เนื่องจากอุดมการณ์ทางการเมืองถือเป็นหนึ่งในลักษณะสำคัญในการจัดระเบียบของพรรคการเมือง และพรรคการเมืองมักจะจัดกลุ่มตามอุดมการณ์เฉพาะอย่างเป็นทางการ พรรคการเมืองต่างๆ ยึดถืออุดมการณ์ด้วยเหตุผลหลายประการ การสังกัดอุดมการณ์ของพรรคการเมืองส่งสัญญาณเกี่ยวกับนโยบายประเภทต่างๆ ที่พรรคการเมืองอาจดำเนินการหากพรรคการเมืองนั้นได้อยู่ในอำนาจ อุดมการณ์ยังแยกแยะพรรคการเมืองต่างๆ ออกจากกัน เพื่อให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งสามารถเลือกพรรคการเมืองที่ส่งเสริมนโยบายที่ตนชอบมากที่สุด พรรคการเมืองอาจพยายามส่งเสริมอุดมการณ์โดยการโน้มน้าวให้ผู้มีสิทธิเลือกตั้งยอมรับระบบความเชื่อของพรรคการเมืองนั้นๆ

กล่าวได้ว่าอุดมการณ์ทั่วไปที่สามารถเป็นส่วนสำคัญของอัตลักษณ์ของพรรคการเมือง ได้แก่ เสรีนิยม อนุรักษ์นิยม สังคมนิยม คอมมิวนิสต์ อนาธิปไตย ฟาสซิสต์ สตรีนิยม อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ชาตินิยม ลัทธิหัวรุนแรง อิสลามนิยม และพหุวัฒนธรรม เสรีนิยมเป็นอุดมการณ์ที่เชื่อมโยงอย่างใกล้ชิดกับประวัติศาสตร์ของประชาธิปไตย และมักถูกมองว่าเป็นอุดมการณ์ที่ครอบงำหรือเป็นค่าเริ่มต้นของพรรคการเมืองที่ปกครองในโลกยุคปัจจุบัน คู่แข่งแบบดั้งเดิมของพรรคเสรีนิยมหลายพรรคคือพรรคอนุรักษ์นิยม พรรคสังคมนิยม คอมมิวนิสต์ สตรีนิยม อนาธิปไตย ฟาสซิสต์ และชาตินิยมเป็นการพัฒนาที่เกิดขึ้นใหม่ โดยส่วนใหญ่เข้าสู่การแข่งขันทางการเมืองในศตวรรษที่ 19 และ 20 เท่านั้น สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมพหุวัฒนธรรม และลัทธิหัวรุนแรงบางประเภทเริ่มมีความโดดเด่นในช่วงปลายศตวรรษที่ 20

บางครั้งพรรคการเมืองสามารถจัดได้ตามอุดมการณ์โดยใช้สเปกตรัมการเมืองซ้าย-ขวาทางเศรษฐกิจ อย่างไรก็ตาม แกนเศรษฐกิจซ้าย-ขวาแบบง่ายๆ ไม่สามารถอธิบายความแตกต่างของอุดมการณ์ของพรรคการเมืองได้ทั้งหมด แกนทั่วไปอื่นๆ ที่ใช้เปรียบเทียบอุดมการณ์ของพรรคการเมือง ได้แก่ อุดมการณ์เสรีนิยม อำนาจนิยม แนวคิดสนับสนุนสถาบัน แนวคิดต่อต้านสถาบัน และแนวคิดยอมรับและความหลากหลาย (ในพฤติกรรมขณะเข้าร่วมเวทีการเมือง) ไปจนถึงแนวคิดต่อต้านระบบ ตำแหน่งพรรคการเมืองของพรรคการเมืองแต่ละพรรคจะได้รับการประเมินโดยดัชนีที่เผยแพร่ต่างๆ เช่น ชุดข้อมูล V-Party

พรรคการเมืองที่ไม่ยึดตามอุดมการณ์ แม้ว่าอุดมการณ์จะเป็นศูนย์กลางของพรรคการเมืองจำนวนมากทั่วโลก แต่ไม่ใช่พรรคการเมืองทั้งหมดที่จะมีอุดมการณ์ในการจัดระเบียบ หรือมีอยู่เพื่อส่งเสริมนโยบายอุดมการณ์ ตัวอย่างเช่น พรรคการเมืองบางพรรคอาจเป็นองค์กรที่ยึดถือผลประโยชน์หรืออุปถัมภ์เป็นหลัก ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับการจัดจำหน่ายสินค้า พรรคการเมืองอื่นๆ อาจถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นเครื่องมือในการก้าวหน้าของนักการเมืองแต่ละคน นอกจากนี้ ยังเป็นเรื่องปกติในประเทศที่มีความแตกแยกทางสังคมที่สำคัญตามเชื้อชาติหรือเชื้อชาติที่จะเป็นตัวแทนผลประโยชน์ของกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่งหรืออีกกลุ่มหนึ่ง ซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการยึดติดในผลประโยชน์ของกลุ่มนั้นๆ โดยไม่ยึดติดกับอุดมการณ์ หรืออาจเป็นการผูกมัดตามอุดมการณ์ เช่น การเมืองเชิงอัตลักษณ์ แม้ว่าพรรคการเมืองประเภทเหล่านี้อาจมีอุดมการณ์ แต่ก็ยังมีพรรคการเมืองบางพรรคที่ไม่มีอุดมการณ์ในการจัดระเบียบใดๆ

หลักการ 'หนึ่งคนหนึ่งเสียง' ในระบบการเลือกตั้ง

 การเลือกตั้งถือเป็นองค์ประกอบสำคัญของระบอบการปกครองระบอบประชาธิปไตย และการกำหนดเขตเลือกตั้งก็ถือเป็นหัวใจของระบบการเลืกตั้ง เขตเลือกตั้งเป็นหน่วยในการแปลงคะแนนเสียงเป็นที่นั่งของจำนวนสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร์ โดยปกติจะพิจารณาตามพื้นที่ แต่ก็มีข้อยกเว้น เช่น เขตของชาวเมารีสี่เขตในนิวซีแลนด์ เขตที่สงวนไว้สำหรับผู้อพยพในโปรตุเกสหรือสำหรับชนกลุ่มน้อยในบัลแกเรีย โครเอเชีย และสโลวีเนีย จากมุมมองนี้ ภาพรวมของกฎหมายรัฐธรรมนูญแบบเปรียบเทียบช่วยให้เราแบ่งประเทศออกเป็นสี่กลุ่มใหญ่ ดังนี้

ประเทศที่ใช้พื้นที่ทั้งหมดของชาติเป็นเขตเลือกตั้ง ซึ่งในทางปฏิบัติหมายถึงการยืนยันว่าไม่มีการแบ่งเขตเลือกตั้งเพื่อวัตถุประสงค์ในการเลือกตั้ง ระบบนี้เป็นลักษณะเฉพาะของประเทศที่มีพื้นที่เล็กทางภูมิศาสตร์ที่มีเอกลักษณ์ที่แข็งแกร่งและมีความสามัคคีกันสูง ตัวอย่างเช่น ในอิสราเอลและเนเธอร์แลนด์ ระบบนี้ทำให้ได้ผลลัพธ์ที่เป็นสัดส่วนอย่างมากและส่งผลให้รัฐบาลมีเสถียรภาพสูง นอกจากนี้ ระบบนี้ยังเป็นตัวเลือกลักษณะเฉพาะสำหรับการเลือกตั้งสมัชชานานาชาติที่ไม่มีการเลือกตั้งหัวหน้ารัฐบาลในหน้าที่ของตน เช่น รัฐสภายุโรป

ประเทศที่ใช้เขตเลือกตั้งเฉพาะกิจ แบ่งเขตเป็นระยะและโดยปกติจะรวมกันเป็นระบบเสียงข้างมาก ดังนั้น ประเทศเหล่านี้จึงต้องจัดทำแผนที่การเลือกตั้งที่ผสมผสานเกณฑ์พื้นฐานของค่านิยมที่เท่าเทียมกันกับประเทศอื่น ๆ ซึ่งมุ่งเน้นที่ลักษณะอื่น ๆ ของอัตลักษณ์ส่วนรวมของชุมชนที่มีอยู่ในประเทศนั้นในระดับความเข้มข้นที่แตกต่างกัน และหลีกเลี่ยงการเป็นตัวแทนทางการเมืองเทียมที่แปลกแยกจากวัฒนธรรม ชาติพันธุ์ หรือการแบ่งแยกอื่น ๆ ซึ่งมักเรียกกันว่า "ชุมชนแห่งผลประโยชน์" อาจเกิดปัญหาเกี่ยวกับการปรับเปลี่ยนเขตเลือกตั้ง และแม้แต่การแบ่งเขตเลือกตั้งโดยไม่เป็นธรรม โดยการเปลี่ยนแปลงเขตเลือกตั้งโดยมีแรงจูงใจทางการเมือง ขั้นตอนนี้ใช้ในบริเตนใหญ่ ในประเทศแองโกล-แซกซอนอื่น ๆ เช่น แคนาดาและนิวซีแลนด์ รวมถึงประเทศอื่น ๆ ที่ได้รับอิทธิพลจากประเทศเหล่านี้ เช่น เม็กซิโก

ประเทศที่ใช้หน่วยภูมิรัฐศาสตร์ที่มีอยู่เป็นเขตเลือกตั้ง ซึ่งโดยปกติจะเชื่อมโยงกับการเลือกตั้งตามสัดส่วนในเขตเลือกตั้งที่มีหลายชื่อ ระบบนี้สามารถก่อให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับความเท่าเทียมกันของผู้มีสิทธิเลือกตั้งได้ เนื่องจากมีจำนวนประชากรที่ไม่สมดุลกันอย่างมาก ระบบนี้ใช้ในประเทศต่างๆ เช่น อิตาลีและสเปน จากมุมมองด้านองค์กร ระบบนี้ถือว่าง่ายและคุ้มทุนที่สุด

รัฐที่ใช้ระบบการเลือกตั้งแบบผสม เช่น เยอรมนี และเวเนซุเอลา ซึ่งใช้ตัวอย่างจากเยอรมนี เป้าหมายในที่นี้คือการรวมข้อดีของระบบการเลือกตั้งแบบสัดส่วนขนาดใหญ่และระบบเสียงข้างมากเข้าด้วยกัน เพื่อให้บรรลุเป้าหมายนี้ จึงได้จัดตั้งระบบการเลือกตั้งระดับชาติที่มีอุปสรรคในการเลือกตั้งสูงมากเพื่อหลีกเลี่ยงการแบ่งแยกในสภามากเกินไป ความใกล้ชิดระหว่างผู้มีสิทธิเลือกตั้งและผู้ได้รับเลือกนั้นคงอยู่ได้ด้วยการปรับแต่งตามบุคคลซึ่งระบบเสียงข้างมากมอบให้ ในทางปฏิบัติ ปัญหาใหญ่ของระบบเหล่านี้ก็คือมีลักษณะที่ซับซ้อนและยากที่ผู้มีสิทธิเลือกตั้งทั่วไปจะเข้าใจได้ โดยเฉพาะในเขตที่อยู่ในช่วงเปลี่ยนผ่านเขตเลือกตั้งเป็นองค์ประกอบสำคัญอย่างหนึ่งของระบบการเลือกตั้ง

ในแง่ของโครงสร้างทางกฎหมายของกระบวนการเลือกตั้ง ประเด็นสำคัญที่ต้องวิเคราะห์คือผลกระทบของวิธีการต่างๆ ที่เป็นไปได้ในการแบ่งเขตดินแดนของประเทศในการปฏิบัติตามหลักการรัฐธรรมนูญสากลที่เรียกร้องให้คะแนนเสียงแต่ละเสียงมีค่าเท่ากัน ซึ่งก็คือหลักการ 'หนึ่งคนหนึ่งเสียง' (One Person, One Vote) หลักการนี้รับรองว่าคะแนนเสียงของพลเมืองแต่ละคนมีอิทธิพลเท่าเทียมกันในการสร้างตัวแทน โดยไม่คำนึงถึงเขตเลือกตั้งที่พวกเขาใช้สิทธิเลือกตั้ง ดังนั้น หากเป็นระบบหลายนาม จะต้องจัดสรรที่นั่งจำนวนหนึ่งให้กับเขตเลือกตั้งแต่ละแห่งตามสัดส่วนของประชากร หากระบบเป็นเอกนาม เขตเลือกตั้งจะต้องได้รับการออกแบบในลักษณะที่มีผู้มีสิทธิเลือกตั้งจำนวนเท่ากัน

ทั้งนี้ ปัญหานี้มักเกิดขึ้นกับระบบสัดส่วนและระบบเสียงข้างมาก อย่างไรก็ตาม ในกรณีแรกนั้น การแก้ไขนั้นง่ายกว่า เนื่องจากเป็นเพียงคำถามของการเพิ่มที่นั่งใหม่ให้กับเขตที่ไม่ได้รับการเป็นตัวแทนเพียงพอ หากทำได้ตามรัฐธรรมนูญ ในทางตรงกันข้าม หากใช้เขตที่มีเสียงข้างมากเพียงเสียงเดียว การแก้ไขใดๆ ของเขตเลือกตั้งหนึ่งจะส่งผลกระทบต่อเขตเลือกตั้งอื่นๆ เนื่องจากจะต้องออกแบบใหม่ที่ส่งผลกระทบต่อผู้ที่อยู่ใกล้ชิดกับเขตเลือกตั้งนั้นอย่างน้อยที่สุด

ดังนั้น หากจะวิเคราะห์วิธีการจัดการกับปัญหานี้ในประเทศต่างๆ ที่ใช้ระบบเสียงข้างมากเพียงเสียงเดียว โดยตระหนักว่าความต้องการสิทธิในการออกเสียงที่เท่าเทียมกันนั้นได้ผ่านวิวัฒนาการที่แตกต่างกันไปในการนำไปใช้จริงในประเทศต่างๆ ซึ่งมักมีการอ้างถึงสหรัฐอเมริกาเป็นตัวอย่างของการตีความหลักการที่รุนแรง หลักการดังกล่าวได้รับการกำหนดไว้ในมาตรา 1 หมวด 2 ของรัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริการะบุว่า 'ผู้แทนและภาษีตรงจะต้องได้รับการจัดสรรให้กับรัฐต่างๆ...ตามจำนวนของพวกเขา' 

ในคดี Wesberry vs. Sanders (1964) ศาลฎีกาของสหรัฐอเมริกาตีความบทความนี้ในความหมายที่ว่าหลักการตามสัดส่วนควรได้รับการปฏิบัติอย่างเคร่งครัดที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ จากนี้จึงเกิดมาตรฐาน "ให้ใกล้เคียงที่สุดเท่าที่จะทำได้" ซึ่งใช้ในภายหลังในคดี Kikpatric vs. Preisler (1969) ซึ่งเรียกร้องให้รัฐต่างๆ ปฏิบัติตามเจตนารมณ์อันสุจริตใจเพื่อให้บรรลุความเท่าเทียมกันทางคณิตศาสตร์ของมูลค่าคะแนนเสียงในการตัดสินใจเลือกเขตเลือกตั้งที่มีอยู่ในแต่ละรัฐ ค่าที่ไม่เท่าเทียมกันจะได้รับการยอมรับก็ต่อเมื่อเกิดขึ้น แม้ว่าทางการของรัฐจะดำเนินการเด็ดขาดเพื่อจัดการปับประเด็นปัญหาดังกล่าวออกไปแล้วก็ตาม

ระบบนี้ได้รับการเสริมในสหรัฐอเมริกาด้วยการสำรวจสำมะโนประชากรใหม่ทุกปีที่ลงท้ายด้วย 0 ซึ่งถือเป็นข้อกำหนดเพิ่มเติมสำหรับการใช้หลักการนี้โดยศาลฎีกาในคดี Reynolds vs. Simms ในปี ค.ศ. 1964 โดยการดำเนินการดังกล่าวและตามหลักการในบทัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญฉบับที่ 14 ของรัฐธรรมนูญสหรัฐอเมริกา การตรวจสอบสำมะโนประชากรเป็นระยะได้รับการทำให้เป็นรัฐธรรมนูญ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อหลีกเลี่ยงความไม่เท่าเทียมกันที่เกิดจากการยืนยันสิทธิในการลงคะแนนเสียงอันเป็นผลจากการย้ายถิ่นฐานของประชากร กล่าวโดยย่อ ในระบบของอเมริกา หลักการของการเป็นตัวแทนของแต่ละบุคคลนั้นมีอำนาจเหนือค่านิยมของการเป็นตัวแทนของกลุ่ม อาณาเขต หรือผลประโยชน์ประเภทอื่น ๆ อย่างแน่นอน ในระดับที่ชัดเจนที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ในสังคมที่ค่อนข้างใหม่และเป็นเนื้อเดียวกันมาก แม้จะมีความหลากหลายก็ตาม พระราชบัญญัติสิทธิในการลงคะแนนเสียง พ.ศ. 2508 เน้นย้ำหลักการนี้อย่างชัดเจนโดยยืนยันว่าหลักการนี้จะต้องเหนือกว่าการแบ่งแยกทางชาติพันธุ์หรือเชื้อชาติที่มีอยู่แล้วในเมือง มณฑล หรือรัฐ

การตีความหลักการดังกล่าวมีความเข้มงวดน้อยกว่ามาก ตราบเท่าที่ได้รับการแก้ไขหรือลดทอนลงโดยหน่วยงานอื่นที่ถือว่าสมควรได้รับการคุ้มครองเท่าเทียมกัน จะถูกนำไปใช้ในบริเตนใหญ่ คณะกรรมาธิการกำหนดเขตแดนที่มีอยู่สี่แห่ง (อังกฤษ สกอตแลนด์ เวลส์ และไอร์แลนด์เหนือ) จะต้องปฏิบัติตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้ในกฎเกณฑ์ตามกฎหมาย เช่น การมีจำนวนรวมที่กำหนดไว้ การกำหนดจำนวนขั้นต่ำสำหรับสกอตแลนด์และเวลส์ และความจำเป็นที่จะต้องปฏิบัติตามขอบเขตของมณฑลและเขตเทศบาลของลอนดอน ทั้งหมดนี้จะต้องสอดคล้องกับหลักการที่ว่าผู้มีสิทธิเลือกตั้งในแต่ละเขตเลือกตั้งจะต้องมีจำนวนใกล้เคียงกับโควตาเลือกตั้งมากที่สุดเท่าที่จะทำได้ตามเกณฑ์ที่เหลือ

แนวคิดที่อยู่เบื้องหลังความเข้ากันได้ของเกณฑ์ดังกล่าวนี้ก็คือเพื่อหลีกเลี่ยงการสร้างชุมชนเทียมที่มีจุดประสงค์เพียงเพื่อการเลือกตั้งเท่านั้น เป็นความจริงที่มีความไม่สอดคล้องกันบางประการในการจัดระเบียบการเป็นตัวแทนทางการเมืองบนพื้นฐานเทียมในนามของความเท่าเทียมกันอย่างเคร่งครัดของสิทธิในการลงคะแนนเสียง แนวคิดในการสร้างตัวแทนของแต่ละบุคคลให้สอดคล้องกับตัวแทนของกลุ่มในฐานะองค์ประกอบของตัวแทนทางการเมืองนั้นมีพื้นฐานทางประชาธิปไตยอย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม ความเป็นจริงแสดงให้เห็นว่าความแตกต่างนั้นมีมาก และการริเริ่มทางกฎหมายเพื่อกำหนดเพดานความไม่เท่าเทียมกันก็ล้มเหลว ตัวอย่างเช่น ในระหว่างการศึกษาวิจัยที่ดำเนินการในปี 1947 ซึ่งนำไปสู่การกำหนดขอบเขตทั่วไป คณะกรรมาธิการได้เสนอให้มีการเปลี่ยนแปลงสูงสุดที่ 25 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งถูกปฏิเสธโดยรัฐบาลแรงงานในขณะนั้น ไม่ต้องสงสัยเลยว่าในเรื่องนี้ ระบบของอังกฤษเป็นผลจากวิวัฒนาการทางประวัติศาสตร์ที่ช้ามาก ซึ่งเขต Rotten Boroughs และพื้นฐานอาณาเขตแบบดั้งเดิมของขุนนางยังไม่ได้รับการแก้ไขอย่างสมบูรณ์

เพราะเหตุนี้เอง ปัญหาเพิ่มเติมจึงเกิดขึ้นในบริเตนใหญ่ ซึ่งมีแนวโน้มที่จะทำให้สถานการณ์เลวร้ายลงอย่างมาก นั่นคือช่วงเวลาที่ยาวนานเกินไประหว่างการจัดสรรพื้นที่ทั่วไปแต่ละครั้ง ดังนั้น ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1885 เป็นต้นมา การจัดสรรที่นั่งใหม่ทั่วทั้งประเทศจึงเกิดขึ้นเฉพาะในปี ค.ศ. 1918, 1947, 1969, 1983 และ 1995 เท่านั้น

ปัญหาเดียวกันนี้ซึ่งแย่ลงจากการเคลื่อนย้ายประชากร ได้เกิดขึ้นในเม็กซิโก เนื่องมาจากไม่ได้แก้ไขแผนที่การเลือกตั้งสำหรับการแต่งตั้งผู้แทน 300 คนที่ต้องกระจายไปยัง 32 รัฐตั้งแต่ปี 1978 (โดยแต่ละรัฐต้องมีอย่างน้อย 2 คน) จึงพบเขตเลือกตั้งที่แสดงถึงความไม่เท่าเทียมกัน 1 ถึง 20 ในจำนวนประชากรต่อเขตเลือกตั้ง ซึ่งรวมถึงถึงแคนาดาด้วย ซึ่งคณะกรรมการเขตเลือกตั้งระดับจังหวัดหลายแห่งได้แก้ไขหลักการที่สำคัญพอสมควร เพื่อให้ยอมรับสิทธิโดยรวมของกลุ่มตัวแทนที่ได้รับการระบุ ซึ่งเรียกโดยทั่วไปว่า 'ชุมชนแห่งผลประโยชน์'

อนึ่ง ฐานทางกฎหมายของการกระทำการเลือกปฏิบัติในเชิงบวกนี้เพื่อประโยชน์ของชุมชนเฉพาะนั้นพบได้ในพระราชบัญญัติว่าด้วยการแก้ไขขอบเขตของเขตเลือกตั้ง มาตรา 15 กำหนดว่าการแบ่งเขตเลือกตั้งแต่ละจังหวัดจะต้องทำในลักษณะที่ประชากรของแต่ละจังหวัดจะต้องสอดคล้องกับผลหารของประชากรให้ได้มากที่สุด และโดยทั่วไปแล้ว ความแตกต่างจะต้องไม่เกินร้อยละ 25 แต่มาตรา 15 อนุญาตให้จังหวัดต่างๆ ปฏิบัติตามสถานการณ์เหล่านี้โดยอาศัยพื้นที่ เพื่อหลีกเลี่ยงเขตเลือกตั้งที่มีขนาดใหญ่เกินไปในภาคเหนือ พื้นที่ผิวดิน หรือเนื่องจากมี "ชุมชนแห่งผลประโยชน์" แนวคิดทั่วไปนี้สามารถมีที่มาจากพื้นที่ ตัวอย่างเช่น เพื่อหลีกเลี่ยงการแบ่งเขตเทศบาลหรือภูมิภาคบางแห่งเพื่อจุดประสงค์ในการเลือกตั้งโดยเฉพาะ แต่ยังรวมถึงการมีอยู่ของกลุ่มพลเมืองที่แตกต่างกันตามเชื้อชาติ เชื้อชาติ ศาสนา วัฒนธรรม หรือเหตุผลอื่นๆ ที่ถือว่าเกี่ยวข้องเมื่อต้องแบ่งเขตเลือกตั้ง และการพิจารณาดังกล่าวจะกำหนดความไม่เท่าเทียมกันในคุณค่าของคะแนนเสียงของส่วนที่เหลือ

หลักกฎหมายห้ามลงโทษซ้ำในคดีอาญาเดียวกัน

 หลักกฎหมายห้ามมิให้พิจารณาคดีซ้ำสองครั้ง (Double Jeopardy)  เป็นที่ยอมรับกันในประเทศส่วนใหญ่ทั่วโลก กล่าวคือ เป็นหลักกฎหมายว่าบุคคลหนึ่งจะไม่ถูกพิจารณาคดีซ้ำสองครั้งในความผิดเดียวกันจากพฤติกรรมเดียวกันได้ ตัวอย่างเช่น หากบุคคลหนึ่งปล้นธนาคาร บุคคลนั้นจะไม่สามารถถูกพิจารณาคดีซ้ำสองครั้งในความผิดปล้นในความผิดเดียวกันได้ และบุคคลหนึ่งจะไม่สามารถถูกพิจารณาคดีซ้ำสองครั้งในความผิดที่แตกต่างกันจากพฤติกรรมเดียวกันได้ เว้นแต่ว่าอาชญากรรมทั้งสองจะถูกกำหนดให้ห้ามการกระทำที่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้น บุคคลหนึ่งจึงไม่สามารถถูกพิจารณาคดีทั้งในข้อหาฆาตกรรมและฆ่าคนตายโดยไม่เจตนาจากการฆ่าคนตายครั้งเดียว แต่สามารถถูกพิจารณาคดีทั้งในข้อหาฆาตกรรมและปล้นได้ หากการฆาตกรรมเกิดจากการปล้น การป้องกันการใช้กฎการไม่พิจารณาคดีซ้ำสองครั้งยังป้องกันไม่ให้รัฐพิจารณาคดีบุคคลหนึ่งใหม่ในความผิดเดียวกันหลังจากที่บุคคลนั้นพ้นผิดแล้ว และรัฐไม่สามารถยกฟ้องโดยสมัครใจหลังจากการพิจารณาคดีเริ่มขึ้นเพื่อเริ่มต้นคดีใหม่ได้ 

แนวคิดเรื่องการลงโทษซ้ำมีมาอย่างยาวนานในประวัติศาสตร์ แต่การพัฒนานั้นไม่สม่ำเสมอ และความหมายของมันก็หลากหลาย กฎหมายกรีกมีรูปแบบของการคุ้มครองอันตรายสองครั้ง ในปี 355 ก่อนคริสตกาล นักการเมืองชาวเอเธนส์ชื่อเดโมสเทเนสกล่าวว่า "กฎหมายห้ามไม่ให้พิจารณาคดีบุคคลเดียวกันสองครั้งในประเด็นเดียวกัน" ในทำนองเดียวกัน ในเอเธนส์โบราณ "บุคคลหนึ่งไม่สามารถถูกพิจารณาคดีสองครั้งในความผิดเดียวกัน" 

ส่วนกฎหมายอาญาของโรมันยังมีการอ้างถึงหลักการปัจจุบันของการคุ้มครองการตัดสินลงโทษซ้ำ ในโรม หากผู้พิพากษาหรือผู้พิพากษาศาลแขวงตัดสินให้จำเลยในคดีอาญาพ้นผิด การดำเนินคดีเพิ่มเติม "ในรูปแบบใดๆ" ต่อจำเลยเหล่านั้นจะถูกห้าม กฎหมายโรมันยังมีสุภาษิตที่แปลว่า "ไม่มีใครควรถูกลงโทษสองครั้งในความผิดเดียวกัน" ต่อมาสุภาษิตนี้ได้รับการรวบรวมเป็นประมวลกฎหมายในไดเจสต์ออฟจัสติเนียน

ในกฎหมายทั่วไปของอังกฤษ การคุ้มครองการตัดสินลงโทษซ้ำเป็นสุภาษิตสากล ซึ่งได้รับการยอมรับจากนักกฎหมายที่มีชื่อเสียง เช่น เฮนรี่ เดอ แบร็กตัน (1250) เซอร์ เอ็ดเวิร์ด โค้ก (1628) เซอร์ แมทธิว เฮล (1736) และเซอร์ วิลเลียม แบล็กสโตน (1769) การพัฒนาในอังกฤษภายใต้อิทธิพลของโค้กและแบล็กสโตน หมายความว่าจำเลยในการพิจารณาคดีสามารถอ้างคำพิพากษาหรือคำพิพากษายกฟ้องเป็นคำร้องพิเศษเพื่อเอาชนะการฟ้องร้องได้ คำตัดสินของศาลรัฐในคดี Stout v. State (1913) ระบุว่าหลักคำสอนดังกล่าวมีอยู่ในกฎหมายทั่วไปของอังกฤษ และยังระบุด้วยว่าการคุ้มครองมีมาตั้งแต่กฎหมายโรมัน ความเห็นของศาลระบุว่าการคุ้มครองไม่ได้มี "ที่มาที่ไปที่แน่นอน แต่มีมาตลอด"

หลักคำสอนเรื่องการลงโทษซ้ำสองครั้งของอังกฤษนั้นแคบมาก โดยให้การคุ้มครองเฉพาะกับจำเลยที่ถูกกล่าวหาว่าก่ออาชญากรรมร้ายแรงเท่านั้น และใช้ได้เฉพาะหลังจากถูกตัดสินว่ามีความผิดหรือพ้นผิดเท่านั้น ไม่ได้ใช้บังคับกับคดีที่ยกฟ้องก่อนคำพิพากษาขั้นสุดท้าย แต่ในบางกรณีก็ขยายไปถึงการห้ามการพิจารณาคดีใหม่ แม้ว่าการพิจารณาคดีครั้งก่อนจะยังไม่สรุปว่าเป็นการยกฟ้องหรือคำพิพากษายกฟ้องก็ตาม การยกระดับกฎเกณฑ์ขึ้นสู่สถานะพื้นฐานโดยการรวมอยู่ในร่างกฎหมายสิทธิของรัฐหลายฉบับหลังการปฏิวัติเป็นการสานต่อแนวทางที่แตกต่างกัน

สำหรับในสหรัฐอเมริกา ในชั้นยกร่างบทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญ เจมส์ เมดิสันที่เสนอในสภาผู้แทนราษฎรมีใจความว่า: บุคคลใดจะต้องถูกลงโทษหรือพิจารณาคดีมากกว่าหนึ่งครั้งสำหรับความผิดเดียวกัน ยกเว้นในกรณีที่ถูกฟ้องถอดถอนจากตำแหน่ง ฝ่ายค้านในสภาผู้แทนราษฎรดำเนินการตามข้อเสนอที่ว่าข้อความดังกล่าวสามารถตีความได้ว่าเป็นข้อห้ามการพิจารณาคดีครั้งที่สองหลังจากที่จำเลยอุทธรณ์สำเร็จ และด้วยเหตุนี้ จึงอาจก่อให้เกิดอันตรายต่อสาธารณชนโดยการปล่อยตัวผู้กระทำผิด หรืออาจส่งผลเสียต่อจำเลยมากกว่านั้น เนื่องจากศาลอุทธรณ์จะไม่ยอมเพิกถอนคำพิพากษาหากไม่มีการพิจารณาคดีใหม่ตามมา แต่การยื่นคำร้องเพื่อขอให้ตัดสินลงโทษหรือพิจารณาคดีจากเงื่อนไขดังกล่าวล้มเหลว อย่างไรก็ตาม ตามที่วุฒิสภาเห็นชอบและสภาผู้แทนราษฎรยอมรับให้ส่งต่อไปยังรัฐต่างๆ ข้อความปัจจุบันของเงื่อนไขดังกล่าวจึงถูกแทรกเข้าไป

บทบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนนูญฉบับที่ 5 ห้ามมิให้บุคคลใดต้องรับโทษประหารชีวิตหรือความผิดร้ายแรงอื่นใด เว้นแต่จะมีการยื่นฟ้องหรือฟ้องร้องโดยคณะลูกขุนใหญ่ ยกเว้นในกรณีที่เกิดขึ้นในกองกำลังทางบกหรือทางทะเล หรือในกองกำลังอาสาสมัคร เมื่อปฏิบัติหน้าที่จริงในยามสงครามหรือในอันตรายสาธารณะ ห้ามมิให้บุคคลใดต้องรับโทษถึงชีวิตหรือร่างกายในความผิดเดียวกันซ้ำสองครั้ง ห้ามมิให้บังคับให้เป็นพยานกล่าวโทษตนเองในคดีอาญา ห้ามมิให้ถูกพรากชีวิต เสรีภาพ หรือทรัพย์สินโดยปราศจากกระบวนการยุติธรรมอันชอบธรรม ห้ามมิให้ยึดทรัพย์สินส่วนบุคคลเพื่อใช้ในที่สาธารณะโดยไม่ได้รับค่าตอบแทนที่ยุติธรรม การแก้ไขเพิ่มเติมครั้งที่ 5 ให้การคุ้มครองหลายประการแก่จำเลยในคดีอาญาในสหรัฐอเมริกา หนึ่งในนั้นเรียกว่า "การลงโทษซ้ำสองครั้ง" ซึ่งหมายความว่าบุคคลหนึ่งไม่สามารถถูกดำเนินคดีมากกว่าหนึ่งครั้งสำหรับความผิดเดียวกัน สิ่งนี้ป้องกันไม่ให้รัฐบาลดำเนินคดีกับใครหรือลงโทษใครซ้ำหลายครั้งสำหรับการกระทำที่ถูกกล่าวหาเดียวกัน แนวคิดนี้เรียกว่า "การลงโทษซ้ำสองครั้ง" อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่เรื่องง่ายอย่างที่คิด

อนึ่ง ขอบเขตของเงื่อนไขการไม่ลงโทษซ้ำสองครั้งนั้น คือเงื่อนไขดังกล่าวกล่าวถึงการตกอยู่ในอันตรายของ ชีวิตหรือร่างกาย ซึ่งได้มาจากกฎหมายทั่วไป โดยทั่วไปหมายถึงความเป็นไปได้ของการลงโทษประหารชีวิตเมื่อถูกตัดสินว่ามีความผิด แต่ปัจจุบันได้มีการตกลงกันว่าข้อกำหนดนี้ให้ความคุ้มครองในทุกการฟ้องร้องหรือข้อมูลที่มีการกล่าวหาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งด้วยความผิดทางอาญาหรือความผิดทางอาญาเล็กน้อยที่ทราบและกำหนดไว้ ไม่ว่าจะตามกฎหมายทั่วไปหรือตามกฎหมาย แม้ว่าข้อกำหนดนี้จะมีลักษณะตามตัวอักษร แต่ข้อกำหนดนี้ก็ใช้กับการลงโทษทางแพ่งได้เช่นกัน หากใช้ในลักษณะที่ถือเป็นการลงโทษอย่างชัดเจน อย่างไรก็ตาม โดยปกติแล้ว การดำเนินคดีริบทรัพย์สินทางแพ่งอาจไม่ถือเป็นการลงโทษเพื่อวัตถุประสงค์ของการวิเคราะห์การไม่ลงโทษซ้ำ8 และเรื่องเดียวกันนี้ก็ใช้ได้กับการคุมขังทางแพ่งหลังจากพ้นโทษจำคุก

วัตถุประสงค์หลักของข้อกำหนดนี้คือการปกป้องไม่ให้เกิดภาระจากการพิจารณาคดีซ้ำหลายครั้ง จำเลยที่ยื่นคำร้องและแพ้คดีโดยไม่ลงโทษซ้ำระหว่างการพิจารณาคดีก่อนพิจารณาคดีหรือการพิจารณาคดี สามารถอุทธรณ์คำตัดสินได้ทันที ข้อยกเว้นนี้ถือเป็นข้อยกเว้นที่หายากสำหรับกฎทั่วไปที่ห้ามการอุทธรณ์คำสั่งที่ไม่เป็นที่สุด ในช่วงทศวรรษปี 1970 ศาลได้ตัดสินคดีจำนวนมากผิดปกติที่ยื่นคำร้องต่อศาลให้พิจารณาคดีซ้ำ อย่างไรก็ตาม แทนที่จะมีความชัดเจนที่มักเกิดขึ้นจากการพิจารณาประเด็นใดประเด็นหนึ่งอย่างเข้มข้น หลักคำสอนเรื่องการพิจารณาคดีซ้ำกลับกลายเป็นความสับสน โดยศาลรับทราบว่าการตัดสินของศาลนั้นแทบจะเรียกได้ว่าเป็นแบบอย่างของความสอดคล้องและชัดเจนไม่ได้ ส่วนใหญ่แล้ว การประเมินหลักคำสอนและหลักการใหม่ไม่ได้ส่งผลให้เกิดการพัฒนาแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนและสอดคล้องกัน เนื่องจากผู้พิพากษาแต่ละท่านเน้นย้ำจุดประสงค์ของมาตรานี้ต่างกัน และส่งผลให้มีการเปลี่ยนแปลงแนวปฏิบัติของเสียงข้างมากตามความแตกต่างทางเทคนิคและรูปแบบข้อเท็จจริงของแต่ละบุคคล ดังนั้น ผู้พิพากษาบางคนจึงเชื่อว่าจุดประสงค์ของข้อกำหนดดังกล่าวมีไว้เพียงเพื่อปกป้องคำพิพากษาขั้นสุดท้ายที่เกี่ยวข้องกับความผิด ไม่ว่าจะเป็นการยกฟ้องหรือการตัดสินลงโทษ และกฎหมายทั่วไปของอังกฤษที่ออกแบบมาเพื่อปกป้องสิทธิของจำเลยในการขึ้นสู่การพิจารณาของคณะลูกขุนชุดแรกที่ถูกเลือกนั้น ในช่วงต้นของการพิจารณาคดีนั้นเกิดความสับสนกับข้อกำหนดห้ามการดำเนินคดีซ้ำสองครั้ง 

ตามกฎหมายของสหรัฐฯ หลักการไม่พิจารณาคดีจะไม่มีผลบังคับใช้จนกว่าคณะลูกขุนจะทำการสาบานในการพิจารณาคดีด้วยคณะลูกขุนหรือจนกว่าพยานคนแรกจะทำการสาบานในการพิจารณาคดีโดยใช้บัลลังก์ การดำเนินการก่อนที่จะเกิดการเสี่ยงภัยจะไม่ขัดขวางการดำเนินคดีครั้งต่อไป ตัวอย่างเช่น หากผู้พิพากษายกฟ้องโจทก์ในการพิจารณาเบื้องต้นเนื่องจากไม่มีหลักฐาน การตัดสินใจนี้จะไม่ขัดขวางรัฐบาลในการตั้งข้อกล่าวหาใหม่สำหรับความผิดเดียวกัน เนื่องจากจะไม่มีการเสี่ยงภัยในจุดนั้น นอกจากนี้ ตามกฎหมายของสหรัฐฯ การตัดสินลงโทษหรือการยกฟ้องในรัฐหรือประเทศหนึ่งไม่ได้ขัดขวางการพิจารณาคดีสำหรับการกระทำผิดทางอาญาเดียวกันในอีกประเทศหนึ่งเสมอไป

ปัจจุบัน ในสหรัฐอเมริกา การห้ามไม่ให้มีการพิจารณาคดีซ้ำสองครั้งจะคุ้มครองจำเลยในคดีอาญาจากสิ่งต่อไปนี้ การฟ้องร้องในคดีอาญาเดียวกันหลังจากพ้นผิด การฟ้องร้องครั้งที่สองในคดีอาญาเดียวกันหลังจากถูกตัดสินว่ามีความผิด การฟ้องร้องหลังจากการพิจารณาคดีใหม่บางกรณี และการเผชิญกับโทษมากกว่าหนึ่งครั้งสำหรับความผิดครั้งเดียว ดังนั้น หากคณะลูกขุนตัดสินให้จำเลยพ้นผิดและอัยการพยายามฟ้องจำเลยเป็นครั้งที่สองในความผิดเดียวกัน จำเลยอาจใช้ข้ออ้างตามบทบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญฉบับที่ 5 เพื่อปกป้องตนเองได้ แต่การพิจารณาคดีซ้ำสองครั้งใช้ได้กับคดีอาญาเท่านั้น

หลักกฎหมายไม่สนใจสิ่งเล็กน้อย

หนึ่งในชุดสุภาษิตภาษาอังกฤษยุคแรกๆ ที่รวมสุภาษิตไว้ มีสุภาษิตกฎหมายหนึ่งในภาษาลาติน คือ “de rninimis non curat lex” มีความหมายว่า "กฎหมายไม่คำนึงถึงเรื่องเล็กน้อย" หลักเกณฑ์ดังกล่าวยังไม่เป็นที่รู้จักในกฎหมายแพ่งจนกระทั่งประมาณศตวรรษที่ 15 ตัวอย่างที่หลักการนี้ถูกนำไปใช้กับปัญหาเฉพาะสามารถพบได้ตั้งแต่สมัย Callistratus, Ulpianus และ Paulus ในงานเขียนที่รวบรวมไว้ในหนังสือ Digest ของ Justinian แต่ในรายการกฎเกณฑ์ในรูปแบบย่อที่มีอยู่ในหนังสือ Digest ก็มีการรวมรูปแบบต่างๆ ของกฎเกณฑ์นี้ไว้ด้วย หนึ่งในการปรากฏครั้งแรกของหลักการนี้ในฐานะหลักการ ในหนังสือของ Augustini Barbosae ในปี ค.ศ. 1644 สุภาษิต Tractatus Varii ซึ่งระบุว่า “de minimis non curat Praetor” และ “quad Praetor non curat de minimis” และนักเขียนยุคสมัยใหม่ด้านกฎหมายแพ่งได้อ้างอิงสุภาษิตนี้ในปัจจุบัน 

การพัฒนาหลัก de minimis ในกฎหมายทั่วไปดำเนินตามรูปแบบที่คล้ายกัน Bracton เขียนในศตวรรษที่ 13 โดยอภิปรายถึงสถานการณ์ที่นำหลักการของหลักเกณฑ์มาใช้ แต่หลักเกณฑ์ไม่ได้ถูกระบุในลักษณะนั้น Coke เขียนในศตวรรษที่ 16 และ 17 โดยระบุหลักการในรูปแบบปัจจุบัน แต่ดูเหมือนว่าเขาจะไม่ถือว่าหลักการดังกล่าวเป็นหลักเกณฑ์ ในศตวรรษที่ 18 Blackstone ใช้หลักเกณฑ์ดังกล่าวเป็นหลักการทางกฎหมายอิสระเช่นเดียวกับที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน คอลเล็กชันที่เก่าแก่ที่สุดที่พบซึ่งมีหลักเกณฑ์ดังกล่าวรวมอยู่คือผลงานของ Thomas Branch และตีพิมพ์ในสหรัฐอเมริกาในปี 1824 ตั้งแต่นั้นมา การใช้หลักเกณฑ์ดังกล่าวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในทุกศาล และขอบเขตของการประยุกต์ใช้ก็ขยายกว้างขึ้นอย่างต่อเนื่อง 

หนึ่งในคดีภาษาอังกฤษที่เก่าแก่ที่สุดที่มีการรายงานซึ่งมีการระบุหลักเกณฑ์ดังกล่าวและนำไปใช้ในรูปแบบปัจจุบันคือคดี York v. York ซึ่งสรุปไว้ใน Abridgement ของ Viner ซึ่งมีเนื้อหาว่า "ไม่มีการกระทำที่จะสิ้นเปลืองแต่มีค่าเพียงเพนนีเดียว” หลักกฎหมาย forde minimis non curat lex คดีที่เก่ากว่านี้ได้รับการแปลเป็น Selden Society Year Book Series ซึ่งมีการฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายจากการตัดต้นแอชสามต้นและต้นหลิวสองต้น มีรายงานว่าศาลได้ตัดสินว่า “การสูญเปล่าในคดีนี้เป็นเรื่องไร้สาระเกินไปสำหรับศาลที่จะตัดสินว่าเป็นการสูญเปล่า และทำให้โจทก์มีสิทธิที่จะฟื้นฟูสถานที่นั้นให้สูญเปล่า เพราะถ้าพูดกันตามจริงแล้ว การตัดต้นหลิวที่งอกขึ้นมาใหม่ก็ไม่ถือเป็นการสูญเปล่า”·ไม่ว่าจะใช้ถ้อยคำจริงของสุภาษิตหรือไม่ก็ตาม ไม่ปรากฏอยู่ในรายงานต้นฉบับทางกฎหมายภาษาฝรั่งเศสหรือในคำแปล การใช้หลักการของสุภาษิตในคดีสูญเปล่านี้ถูกบันทึกไว้โดย Bracton ซึ่งมีชีวิตอยู่และเขียนหนังสือในรัชสมัยของพระเจ้าเฮนรีที่ 3

ในหนังสือ Broom's Legal Maxims มีการอ้างอิงและอภิปรายถึงหลักเกณฑ์ดังกล่าวในหัวข้อ "The Mode of Administering Justice" (รูปแบบการบริหารความยุติธรรม) Salmond กล่าวเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ดังกล่าวว่า "กฎหมายไม่คำนึงถึงเรื่องเล็กน้อย หลักเกณฑ์นี้เกี่ยวข้องกับอุดมคติมากกว่ากฎหมายจริง แนวโน้มที่จะให้ความสำคัญกับเรื่องรูปแบบมากเกินไปเป็นข้อบกพร่องที่เป็นลักษณะเฉพาะของระบบกฎหมาย

ในภาษาละตินสำหรับนักกฎหมาย คำสุภาษิตกฎหมาย de minimisis เกี่ยวข้องกับคำขวัญอีกคำสุภาษิตอีกคำหนึ่งว่า "Boni judicis est lites dirimere ซึ่งหมายความว่าเป็นหน้าที่ของผู้พิพากษาที่ดีที่จะป้องกันการฟ้องร้อง ในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย คำสุภาษิตดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของประมวลกฎหมายแพ่ง ที่ระบุหลัก "กฎหมายไม่คำนึงถึงเรื่องเล็กน้อย" เป็นหนึ่งในคำสุภาษิต 33 ประการของหลักนิติศาสตร์ที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายเมื่อปี ค.ศ. 1872 โดยสามารถอธิบายได้ว่า "คำขวัญของหลักนิติศาสตร์ที่กำหนดไว้ต่อไปนี้ไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อกำหนดคุณสมบัติใดๆ ของบทบัญญัติข้างต้นของประมวลกฎหมายนี้ แต่เพื่อช่วยในการบังคับใช้อย่างยุติธรรม" จึงเป็นเรื่องสำคัญที่ศาลทุกศาล รวมทั้งศาลที่ปฏิเสธที่จะใช้คำสุภาษิตหรือหลักการนี้ในคดีที่อยู่ตรงหน้า ไม่เคยแสดงความสงสัยเกี่ยวกับสิทธิในการใช้คำขวัญดังกล่าวในคดีที่เหมาะสมเลยแม้แต่ครั้งเดียว ไม่ว่าศาลจะใช้คำสุภาษิตนั้นหรือไม่ก็ตาม หลักนิติธรรมตามรัฐธรรมนูญ กฎหมาย หรือหลักกฎหมายทั่วไป ถือว่ามีอำนาจในการตีความกฎหมายโดยใช้สุภาษิตหรือหลักกฎหมาย de minimis non curat ดังนั้น แม้ว่าจะไม่มีกรณีใดที่กำหนดอำนาจของศาลในการใช้กฎหมาย de minimis อย่างชัดเจน แต่กรณีจำนวนมากที่ใช้กฎหมายนี้จะต้องกำหนดโดยปริยายว่าศาลมีอำนาจนี้หรือไม่