หลักกฎหมายไม่สนใจสิ่งเล็กน้อย

หนึ่งในชุดสุภาษิตภาษาอังกฤษยุคแรกๆ ที่รวมสุภาษิตไว้ มีสุภาษิตกฎหมายหนึ่งในภาษาลาติน คือ “de rninimis non curat lex” มีความหมายว่า "กฎหมายไม่คำนึงถึงเรื่องเล็กน้อย" หลักเกณฑ์ดังกล่าวยังไม่เป็นที่รู้จักในกฎหมายแพ่งจนกระทั่งประมาณศตวรรษที่ 15 ตัวอย่างที่หลักการนี้ถูกนำไปใช้กับปัญหาเฉพาะสามารถพบได้ตั้งแต่สมัย Callistratus, Ulpianus และ Paulus ในงานเขียนที่รวบรวมไว้ในหนังสือ Digest ของ Justinian แต่ในรายการกฎเกณฑ์ในรูปแบบย่อที่มีอยู่ในหนังสือ Digest ก็มีการรวมรูปแบบต่างๆ ของกฎเกณฑ์นี้ไว้ด้วย หนึ่งในการปรากฏครั้งแรกของหลักการนี้ในฐานะหลักการ ในหนังสือของ Augustini Barbosae ในปี ค.ศ. 1644 สุภาษิต Tractatus Varii ซึ่งระบุว่า “de minimis non curat Praetor” และ “quad Praetor non curat de minimis” และนักเขียนยุคสมัยใหม่ด้านกฎหมายแพ่งได้อ้างอิงสุภาษิตนี้ในปัจจุบัน 

การพัฒนาหลัก de minimis ในกฎหมายทั่วไปดำเนินตามรูปแบบที่คล้ายกัน Bracton เขียนในศตวรรษที่ 13 โดยอภิปรายถึงสถานการณ์ที่นำหลักการของหลักเกณฑ์มาใช้ แต่หลักเกณฑ์ไม่ได้ถูกระบุในลักษณะนั้น Coke เขียนในศตวรรษที่ 16 และ 17 โดยระบุหลักการในรูปแบบปัจจุบัน แต่ดูเหมือนว่าเขาจะไม่ถือว่าหลักการดังกล่าวเป็นหลักเกณฑ์ ในศตวรรษที่ 18 Blackstone ใช้หลักเกณฑ์ดังกล่าวเป็นหลักการทางกฎหมายอิสระเช่นเดียวกับที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน คอลเล็กชันที่เก่าแก่ที่สุดที่พบซึ่งมีหลักเกณฑ์ดังกล่าวรวมอยู่คือผลงานของ Thomas Branch และตีพิมพ์ในสหรัฐอเมริกาในปี 1824 ตั้งแต่นั้นมา การใช้หลักเกณฑ์ดังกล่าวเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องในทุกศาล และขอบเขตของการประยุกต์ใช้ก็ขยายกว้างขึ้นอย่างต่อเนื่อง 

หนึ่งในคดีภาษาอังกฤษที่เก่าแก่ที่สุดที่มีการรายงานซึ่งมีการระบุหลักเกณฑ์ดังกล่าวและนำไปใช้ในรูปแบบปัจจุบันคือคดี York v. York ซึ่งสรุปไว้ใน Abridgement ของ Viner ซึ่งมีเนื้อหาว่า "ไม่มีการกระทำที่จะสิ้นเปลืองแต่มีค่าเพียงเพนนีเดียว” หลักกฎหมาย forde minimis non curat lex คดีที่เก่ากว่านี้ได้รับการแปลเป็น Selden Society Year Book Series ซึ่งมีการฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายจากการตัดต้นแอชสามต้นและต้นหลิวสองต้น มีรายงานว่าศาลได้ตัดสินว่า “การสูญเปล่าในคดีนี้เป็นเรื่องไร้สาระเกินไปสำหรับศาลที่จะตัดสินว่าเป็นการสูญเปล่า และทำให้โจทก์มีสิทธิที่จะฟื้นฟูสถานที่นั้นให้สูญเปล่า เพราะถ้าพูดกันตามจริงแล้ว การตัดต้นหลิวที่งอกขึ้นมาใหม่ก็ไม่ถือเป็นการสูญเปล่า”·ไม่ว่าจะใช้ถ้อยคำจริงของสุภาษิตหรือไม่ก็ตาม ไม่ปรากฏอยู่ในรายงานต้นฉบับทางกฎหมายภาษาฝรั่งเศสหรือในคำแปล การใช้หลักการของสุภาษิตในคดีสูญเปล่านี้ถูกบันทึกไว้โดย Bracton ซึ่งมีชีวิตอยู่และเขียนหนังสือในรัชสมัยของพระเจ้าเฮนรีที่ 3

ในหนังสือ Broom's Legal Maxims มีการอ้างอิงและอภิปรายถึงหลักเกณฑ์ดังกล่าวในหัวข้อ "The Mode of Administering Justice" (รูปแบบการบริหารความยุติธรรม) Salmond กล่าวเกี่ยวกับหลักเกณฑ์ดังกล่าวว่า "กฎหมายไม่คำนึงถึงเรื่องเล็กน้อย หลักเกณฑ์นี้เกี่ยวข้องกับอุดมคติมากกว่ากฎหมายจริง แนวโน้มที่จะให้ความสำคัญกับเรื่องรูปแบบมากเกินไปเป็นข้อบกพร่องที่เป็นลักษณะเฉพาะของระบบกฎหมาย

ในภาษาละตินสำหรับนักกฎหมาย คำสุภาษิตกฎหมาย de minimisis เกี่ยวข้องกับคำขวัญอีกคำสุภาษิตอีกคำหนึ่งว่า "Boni judicis est lites dirimere ซึ่งหมายความว่าเป็นหน้าที่ของผู้พิพากษาที่ดีที่จะป้องกันการฟ้องร้อง ในมลรัฐแคลิฟอร์เนีย คำสุภาษิตดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของประมวลกฎหมายแพ่ง ที่ระบุหลัก "กฎหมายไม่คำนึงถึงเรื่องเล็กน้อย" เป็นหนึ่งในคำสุภาษิต 33 ประการของหลักนิติศาสตร์ที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายเมื่อปี ค.ศ. 1872 โดยสามารถอธิบายได้ว่า "คำขวัญของหลักนิติศาสตร์ที่กำหนดไว้ต่อไปนี้ไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อกำหนดคุณสมบัติใดๆ ของบทบัญญัติข้างต้นของประมวลกฎหมายนี้ แต่เพื่อช่วยในการบังคับใช้อย่างยุติธรรม" จึงเป็นเรื่องสำคัญที่ศาลทุกศาล รวมทั้งศาลที่ปฏิเสธที่จะใช้คำสุภาษิตหรือหลักการนี้ในคดีที่อยู่ตรงหน้า ไม่เคยแสดงความสงสัยเกี่ยวกับสิทธิในการใช้คำขวัญดังกล่าวในคดีที่เหมาะสมเลยแม้แต่ครั้งเดียว ไม่ว่าศาลจะใช้คำสุภาษิตนั้นหรือไม่ก็ตาม หลักนิติธรรมตามรัฐธรรมนูญ กฎหมาย หรือหลักกฎหมายทั่วไป ถือว่ามีอำนาจในการตีความกฎหมายโดยใช้สุภาษิตหรือหลักกฎหมาย de minimis non curat ดังนั้น แม้ว่าจะไม่มีกรณีใดที่กำหนดอำนาจของศาลในการใช้กฎหมาย de minimis อย่างชัดเจน แต่กรณีจำนวนมากที่ใช้กฎหมายนี้จะต้องกำหนดโดยปริยายว่าศาลมีอำนาจนี้หรือไม่

ประวัติแนวคิดหลักนิติธรรมของนักปรัชญา

 หลักนิติธรรม (Rule of Law) เป็นอุดมคติที่สำคัญในประเพณีการเมืองในทางนิติศาสตร์มาเป็นระยะเวลายาวนานหลายพันปี และเป็นไปไม่ได้เลยที่จะเข้าใจและประเมินความเข้าใจสมัยใหม่เกี่ยวกับหลักนิติธรรมโดยไม่หยั่งถึงมรดกทางประวัติศาสตร์นั้น มรดกของการโต้แย้งเกี่ยวกับหลักนิติธรรมเริ่มต้นจากอริสโตเติล (ประมาณ 350 ปีก่อนคริสตกาล) ดำเนินต่อไปด้วยทฤษฎีของยุคกลาง เช่น เซอร์จอห์น ฟอร์เทสคิว (1471) ผู้พยายามแยกแยะรูปแบบการปกครองแบบเผด็จการจากการปกครองแบบเผด็จการ ดำเนินต่อไปจนถึงช่วงต้นสมัยใหม่ในงานของจอห์น ล็อก (1689) เจมส์ แฮริงตัน (1656) และ นิคโกโล มาเกียเวลลี (1517) ในยุคเรืองปัญญาของยุโรปในงานเขียนของมงเตสกิเออ (1748) และคนอื่นๆ ในรัฐธรรมนูญอเมริกันใน The Federalist Papers และ (และทรงพลังยิ่งกว่านั้น) ในงานเขียนของฝ่ายตรงข้ามของ Federalist และในยุคปัจจุบัน ในอังกฤษ ในงานเขียนของ A. V. Dicey (1885), F.A. Hayek (1944, 1960 และ 1973), Michael Oakeshott (1983), Joseph Raz (1977) และ John Finnis (1980) และในอเมริกา ในงานเขียนของ Lon Fuller (1964), Ronald Dworkin (1985) และ John Rawls (1971) เนื่องจากมรดกของแนวคิดนี้เป็นส่วนสำคัญของการประยุกต์ใช้ในปัจจุบัน ในบทความนี้ จะนำเสนอแนวคิดของนักปรัชญาสำคัญบางท่าน ดังนี้

อริสโตเติล

งานของอริสโตเติลเกี่ยวกับหลักนิติธรรมยังคงมีอิทธิพลอยู่ แม้ว่าอริสโตเติลจะตั้งคำถามว่าจะดีกว่าหรือไม่ที่จะให้บุคคลที่ดีที่สุดหรือกฎหมายที่ดีที่สุดปกครอง อริสโตเติลก็เข้าหาคำถามนั้นอย่างสมจริง โดยสังเกตว่าคำถามนั้นไม่เพียงแต่ขึ้นอยู่กับประเภทของกฎหมายที่พิจารณาเท่านั้น แต่ยังขึ้นอยู่กับประเภทของระบอบการปกครองที่บัญญัติและบังคับใช้กฎหมายนั้นด้วย 

แต่อริสโตเติลยังคงยืนกรานว่ากฎหมายนั้นมีข้อดีบางประการในฐานะรูปแบบการปกครอง กฎหมายถูกบัญญัติขึ้นในเงื่อนไขทั่วไป ล่วงหน้าก่อนกรณีเฉพาะที่อาจนำมาใช้ นอกจากนี้ กฎหมายถูกตราขึ้นหลังจากการพิจารณาเป็นเวลานาน ในขณะที่คำตัดสินของศาลนั้นได้รับแจ้งในระยะเวลาอันสั้น ซึ่งทำให้ผู้ที่พิจารณาคดีนั้นยากที่จะตอบสนองข้อเรียกร้องของความยุติธรรม อริสโตเติลยอมรับว่ามีบางกรณีที่เต็มไปด้วยความยากลำบากจนไม่สามารถจัดการได้โดยใช้กฎทั่วไป ซึ่งเป็นกรณีที่ต้องใช้ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งจากผู้พิพากษาบางคน อริสโตเติลใช้คำว่า “epieikeia” (บางครั้งแปลว่าความเท่าเทียม) แต่กรณีเหล่านี้ควรถูกจำกัดให้น้อยที่สุด และการฝึกอบรมทางกฎหมายและสถาบันทางกฎหมายควรมีบทบาทต่อไปในวิธีการจัดการกรณีเหล่านี้ การอภิปรายของอริสโตเติลเกี่ยวกับความพึงประสงค์ทั่วไปของกฎเกณฑ์และการปฏิบัติต่อ epieikeia ของอริสโตเติลยังคงมีอิทธิพลต่อนิติศาสตร์สมัยใหม่ 

จอห์น ล็อค

จอห์น ล็อคเน้นย้ำถึงความสำคัญของการปกครองผ่านกฎหมายที่มีผลบังคับใช้ซึ่งประกาศใช้และเป็นที่ทราบกันดีของประชาชน ในผลงานชิ้นที่สองของ Two Treatises of Government (1689) เขานำเรื่องนี้มาเปรียบเทียบกับการปกครองโดย “พระราชกฤษฎีกาชั่วคราวที่ไร้หลักเกณฑ์” ปัจจุบัน คำว่า “ไร้หลักเกณฑ์” สามารถหมายถึงหลายสิ่งหลายอย่าง บางครั้งอาจหมายถึง “การกดขี่” แต่เมื่อล็อคแยกแยะระหว่างกฎของกฎหมายที่มีผลบังคับใช้จากพระราชกฤษฎีกาชั่วคราว ล็อคไม่ได้นึกถึงความรู้สึกกดขี่ของคำว่า “ไร้หลักเกณฑ์” ในบริบทนี้ สิ่งใดสิ่งหนึ่งไร้หลักเกณฑ์เพราะเป็นการดำเนินการชั่วคราว ไม่มีการแจ้งให้ทราบ ผู้ปกครองเพียงแค่คิดหาแนวทางในขณะที่ดำเนินการไป ความไม่แน่นอนคือความไม่แน่นอน ไม่รู้ว่าจะพึ่งพาอะไรได้บ้าง ตกอยู่ภายใต้การควบคุมของผู้อื่น สิ่งหนึ่งที่ผู้คนต้องการหลีกหนีจากในสภาวะธรรมชาติคือการตกอยู่ภายใต้การควบคุมของผู้อื่น แม้ว่าผู้อื่นเหล่านั้นจะคิดอย่างหนักและเข้มงวดที่สุดเท่าที่จะทำได้เกี่ยวกับกฎธรรมชาติ ความคิดของคนอาจแตกต่างกัน และอาจกลายเป็นว่ามุมมองของคนหนึ่งเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างผลประโยชน์ของตนเองและผลประโยชน์ของคนอื่น และทรัพย์สินของตนเองและผลประโยชน์ของคนอื่นอาจแตกต่างไปจากมุมมอง ประเด็นทั้งหมดในการเปลี่ยนจากสภาวะธรรมชาติไปสู่สถานการณ์ของกฎหมาย

ล็อคก็ทำให้เรื่องซับซ้อนขึ้นโดยเพิ่มหลักการสำคัญเกี่ยวกับการเคารพทรัพย์สินส่วนบุคคลเข้าไป คือ “อำนาจสูงสุดไม่สามารถเอาส่วนใดส่วนหนึ่งของทรัพย์สินของเขาไปจากใครก็ตามโดยไม่ได้รับความยินยอมจากตัวเขาเอง” และกฎหมายใดๆ ที่อ้างว่าทำได้ก็ไร้ประโยชน์ แต่มีปัญหาอยู่ประการหนึ่ง แม้ว่าล็อคจะสร้างทฤษฎีเกี่ยวกับสิทธิในทรัพย์สิน ซึ่งเรียกว่า “ทฤษฎีแรงงาน” ในบทที่ห้าของสนธิสัญญาที่สอง ทฤษฎีนั้นเองก็ไม่ได้ไร้ข้อโต้แย้งเลย ผู้คนไม่เห็นด้วยกับข้อเรียกร้องที่ขัดแย้งกันของแรงงานและการครอบครอง โดยไม่เห็นด้วยกับภูมิหลังของความเป็นเจ้าของร่วมกัน และไม่เห็นด้วยกับว่าใครสามารถครอบครองได้มากเพียงใด และการจัดสรรต้องละเอียดอ่อนเพียงใดต่อความต้องการของผู้อื่น แม้ไม่เห็นด้วยกับเรื่องทั้งหมด เช่น ในการอภิปรายเกี่ยวกับทฤษฎีของล็อคของโรเบิร์ต โนซิก (1974) และล็อคก็ไม่เห็นด้วยเช่นกัน 

ด้วยการยืนกรานว่ากฎหมายบ้านเมืองต้องอยู่ภายใต้ข้อจำกัดในเนื้อหานี้ ล็อคจึงทำให้ฝ่ายนิติบัญญัติต้องอยู่ภายใต้ระเบียบวินัยที่ไม่แน่นอน เนื่องจากสิทธิตามธรรมชาติของทรัพย์สินเป็นที่ถกเถียงกัน ดังนั้นการบริหารข้อจำกัดในเนื้อหาใดๆ ตามแนวนี้จึงย่อมเป็นที่ถกเถียงกัน และเนื่องจากข้อจำกัดในเนื้อหาถือว่ามีผลต่อความถูกต้องของกฎหมายบ้านเมือง ผลก็คือบางคนที่ไม่เห็นด้วยกับล็อคเกี่ยวกับข้อเรียกร้องของแรงงานเหนือการครอบครอง ก็จะไม่เห็นด้วยกับกฎหมายบ้านเมืองของทรัพย์สินที่มีผลบังคับใช้และกฎใดที่ไม่ได้รับอนุญาต

มงเตสกิเออ

ผลงานของมงเตสกิเออเกี่ยวกับหลักนิติธรรมเป็นที่รู้จักดีที่สุดในทฤษฎีการแบ่งแยกอำนาจ โดยเฉพาะการแบ่งแยกอำนาจตุลาการจากอำนาจบริหารและนิติบัญญัติ ตุลาการต้องสามารถทำหน้าที่ของตนในฐานะกระบอกเสียงของกฎหมายได้โดยไม่เสียสมาธิกับการตัดสินใจใหม่ๆ ที่เกิดขึ้นระหว่างการพิจารณาของนักนิติบัญญัติและผู้กำหนดนโยบาย มุมมองของมงเตสกิเออเกี่ยวกับการแบ่งแยกอำนาจมีผลอย่างลึกซึ้งต่อการสถาปนาประเทศอเมริกา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในงานของเจมส์ เมดิสัน 

ในหนังสือ The Spirit of the Laws มงเตสกิเออได้พัฒนาแนวคิดเกี่ยวกับคุณค่าของลัทธินิติบัญญัติ มงเตสกิเยอได้ตั้งข้อสังเกตว่ารัฐบาลเผด็จการมักจะมีกฎหมายที่เรียบง่ายมาก ซึ่งใช้อำนาจเด็ดขาดโดยไม่เคารพความละเอียดอ่อนของขั้นตอนการดำเนินการ มงเตสกิเออได้โต้แย้งว่าความซับซ้อนทางกฎหมายและขั้นตอนมักจะเกี่ยวข้องกับการเคารพศักดิ์ศรีของประชาชน โดยเชื่อมโยงความเคารพประเภทนี้กับการปกครองโดยกษัตริย์ตามกฎหมาย ซึ่งตรงข้ามกับการปกครองแบบเผด็จการ  กล่าวคือในการปกครองโดยกษัตริย์ การบริหารงานของผู้พิพากษาที่ตัดสินไม่เพียงแต่เรื่องชีวิตและทรัพย์สินเท่านั้น แต่ยังรวมถึงเกียรติยศด้วย จำเป็นต้องสอบสวนอย่างรอบคอบ ความพิถีพิถันของผู้พิพากษาจะเพิ่มมากขึ้นเมื่อมีเรื่องต่างๆ เกิดขึ้นและเมื่อได้ตัดสินเกี่ยวกับผลประโยชน์ที่มากขึ้น 

นอกจากนี้ มีการเน้นย้ำถึงคุณค่าของความซับซ้อน วิธีการที่กฎหมายที่ซับซ้อน โดยเฉพาะกฎหมายเกี่ยวกับทรัพย์สิน จัดเตรียมแนวป้องกันที่ผู้คนสามารถหลบภัยจากความต้องการที่ล้ำหน้าของอำนาจ ยังคงสร้างความสนใจให้กับนักทฤษฎีสมัยใหม่เกี่ยวกับหลักนิติธรรม ในการอภิปรายสมัยใหม่ มักได้ยินเสียงสะท้อนของหลักคำสอนที่เสนอใน The Spirit of the Laws ที่ว่า “สิ่งที่ขึ้นอยู่กับหลักการของสิทธิพลเมืองไม่ควรถูกปกครองโดยหลักการของสิทธิทางการเมือง” “สิทธิพลเมือง” ซึ่งเป็นคำที่มงเตสกิเออใช้เรียกสิ่งที่เรียกว่ากฎหมายเอกชน กล่าวว่า “เป็นเสมือนแพลเลเดียมของทรัพย์สิน” และควรได้รับอนุญาตให้ดำเนินการตามตรรกะของตัวเอง ไม่ใช่ถูกกดดันด้วยหลักการของการควบคุมของรัฐหรือการเมือง ความล้มเหลวของหลักนิติธรรมในเรื่องนี้มีแนวโน้มที่จะนำไปสู่ความยากจนของเศรษฐกิจ เนื่องจากความคาดหวังลดลง และแรงจูงใจของเจ้าของในการผลิตและการประกอบการก็ลดลง 

ไดซีย์

อัลเบิร์ต เวนน์ ไดซีย์ เขียนในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 19 โดยอธิบายสิ่งที่เห็นว่าเป็นการเสื่อมถอยของความเคารพต่อหลักนิติธรรมในอังกฤษ หลักนิติธรรมเคยเป็นประเพณีอันน่าภาคภูมิใจที่แยกแยะการปกครองในอังกฤษออกจากการปกครองโดยฝ่ายบริหารในฝรั่งเศส และยังแตกต่างจากความแน่นอนที่ไร้สาระและเป็นนามธรรมของรัฐธรรมนูญกระดาษในประเทศต่างๆ เช่น เบลเยียม เป็นต้น สำหรับไดซีย์แล้ว กุญแจสำคัญของหลักนิติธรรมคือความเท่าเทียมทางกฎหมาย ไม่มีใครอยู่เหนือกฎหมาย และ ทุกคนไม่ว่าจะมียศศักดิ์หรือสถานะใดก็ตาม ล้วนอยู่ภายใต้กฎหมายทั่วไปของอาณาจักรและอยู่ภายใต้เขตอำนาจศาลทั่วไป 

แม้ว่าสิ่งนี้จะน่าดึงดูดใจในเชิงนามธรรม แต่ก็แสดงให้เห็นถึงความไร้เดียงสาในระดับหนึ่งเท่าที่เกี่ยวข้องกับสถานะทางกฎหมายของเจ้าหน้าที่ของรัฐ เจ้าหน้าที่ต้องได้รับการปฏิบัติในทางกฎหมายแตกต่างจากประชาชนทั่วไป และมักจะต้องได้รับการปฏิบัติที่แตกต่าง เจ้าหน้าที่ต้องการอำนาจพิเศษบางอย่าง และต้องถูกจำกัดด้วยข้อจำกัดเพิ่มเติม เพื่อที่จะต้องรับผิดชอบต่อการกระทำที่เจ้าหน้าที่ทำในนามของชุมชน สำหรับบุคคลทั่วไป หลักนิติธรรมสร้างข้อสันนิษฐานที่เอื้อต่อเสรีภาพ ทุกสิ่งที่ไม่ได้ห้ามไว้โดยชัดแจ้งก็ได้รับอนุญาต แต่สำหรับรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐ อาจต้องการใช้ข้อสันนิษฐานที่ตรงกันข้าม รัฐสามารถดำเนินการได้ภายใต้การอนุญาตทางกฎหมายที่ชัดเจนเท่านั้น

ไดซีย์มีความสามารถในการแสดงหลักนิติธรรมในแง่ของหลักการที่มีการกำหนดอย่างชัดเจนซึ่งซ่อนเร้นความยากลำบากที่ลึกซึ้งกว่านั้น หลักการแรกของเขาเกี่ยวกับหลักนิติธรรมคือ ไม่มีบุคคลใดถูกลงโทษหรือสามารถถูกทำให้ทนทุกข์ทรมานทางร่างกายหรือทรัพย์สินได้ตามกฎหมาย เว้นแต่จะมีการฝ่าฝืนกฎหมายอย่างชัดเจนซึ่งได้มีการจัดทำขึ้นโดยวิธีการทางกฎหมายทั่วไปต่อหน้าศาลทั่วไปของประเทศ 

ข้อความคิดนี้ดูเหมือนจะดี ถ้ากำลังพูดถึงการกำหนดโทษทางอาญา แต่ "ทำให้ต้องทนทุกข์ทรมานใน ... สินค้า" ยังสามารถตีความได้ว่าหมายถึงการกำหนดข้อจำกัดในการใช้ทรัพย์สินส่วนบุคคลหรือขององค์กร หรือการให้หรือการระงับใบอนุญาต เงินช่วยเหลือ และเงินอุดหนุน สามารถตีความได้ว่าขัดขวางรูปแบบใดๆ ของการควบคุมตามดุลยพินิจ ไดซีย์มีแนวโน้มที่จะดูหมิ่นดุลยพินิจของฝ่ายบริหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อดูเหมือนว่าจะเข้ามาแทนที่สิ่งที่เคยถือเป็นหน้าที่ของฝ่ายตุลาการมาโดยตลอด แต่สามารถทำได้จริงหรือไม่หากปราศจากการใช้ดุลพินิจในการปกครองสมัยใหม่ นักวิชาการด้านกฎหมายปกครองสมัยใหม่บางคนประณามคำบอกเล่าของไดซีย์ว่าเป็นหลักนิติธรรมในรูปแบบที่ “ฟุ่มเฟือย” “ไร้สาระ” และเป็นพิษเป็นภัย 

ฮาเย็ค

เอฟ.เอ. ฮาเย็คได้รับการฝึกฝนให้เป็นนักเศรษฐศาสตร์ แต่ยังมีความสนใจในความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างทางกฎหมายและรูปแบบเศรษฐกิจแห่งชาติด้วย งานของฮาเย็คเกี่ยวกับหลักนิติธรรมดำเนินไปในสองขั้นตอน: (1) จากหนังสือช่วงสงครามชื่อ The Road to Serfdom (2487) ไปจนถึง The Constitution of Liberty (2503); และ (2) หนังสือ Law, Legislation and Liberty (2516) ซึ่งเป็นเรื่องราวที่สอดคล้องกับจิตวิญญาณของกฎหมายทั่วไปและไม่เห็นด้วยกับบทบาทของกฎหมาย

การปกครองในช่วงสงครามจำเป็นต้องมีการระดมกำลังคนและทรัพยากรของสังคมทั้งหมดอย่างเบ็ดเสร็จ ในปี 1944 ฮาเย็คได้เตือนเกี่ยวกับการคงไว้ซึ่งรูปแบบการบริหารแบบนี้ในยามสงบ ฮาเย็คให้เหตุผลอันไพเราะว่าในช่วงเวลาปกติ สังคมไม่จำเป็นต้องมีการจัดการ แต่ควรได้รับการปกครอง และประชาชนส่วนใหญ่ควรปล่อยให้เป็นไปตามยถากรรมของตนเอง ภายใต้กรอบกฎทั่วไปที่วางไว้ล่วงหน้า กฎเหล่านี้จะทำงานโดยไม่ขึ้นอยู่กับบุคคล เพื่อปกป้องประชาชนจากกันและกัน ไม่ได้มุ่งเป้าไปที่บุคคลหรือสถานการณ์ใดสถานการณ์หนึ่งโดยเฉพาะ และไม่ต้องพึ่งพาความคาดหวังจากรัฐบาลว่าการใช้กฎจะมีผลอย่างไร แต่การขาดความรู้เฉพาะเจาะจงนี้จากรัฐบาลจะถูกชดเชยด้วยข้อเท็จจริงที่ว่ากฎต่างๆ จะให้กรอบความคาดเดาได้สำหรับประชาชนทั่วไปและธุรกิจต่างๆ ประชาชนจะรู้ว่าจะไม่ถูกรัฐรบกวน หากประชาชนทำงานภายใต้ขอบเขตของกฎทั่วไปและไม่เป็นส่วนตัว ตามความเห็นของฮาเย็คเสรีภาพของมนุษย์ไม่ได้กีดกันการกระทำของรัฐทั้งหมด แต่การกระทำของรัฐนั้นต้องสามารถคาดการณ์ได้

ในช่วงทศวรรษ 1970 ฮาเย็คเริ่มคิดทบทวนเรื่องนี้ทั้งหมดอีกครั้ง โดยยังคงให้ความสนใจกับนัยยะของหลักนิติธรรมต่อเสรีภาพ แต่ตอนนี้ฮาเย็คเริ่มสงสัยว่าข้อความของกฎทั่วไปที่ชัดเจนซึ่งบัญญัติขึ้นนั้นจะเป็นกรอบที่เหมาะสมสำหรับเสรีภาพหรือไม่ ฮาเย็คบอกว่าเป็นความผิดพลาดที่คิดว่า “การจำกัดผู้พิพากษาให้ใช้กฎที่กำหนดไว้แล้วจะทำให้การตัดสินใจผู้พิพากษามีความคาดเดาได้มากขึ้น” กฎที่กำหนดไว้ “มักจะเป็นการกำหนดหลักการที่ไม่สมบูรณ์แบบซึ่งผู้คนสามารถปฏิบัติตามได้ดีกว่าที่จะแสดงออกด้วยคำพูด” ฮาเย็คสนับสนุนสิ่งที่คล้ายกับแบบจำลองกฎหมายทั่วไปที่คาดเดาได้มากกว่า โดยมีหลักการและแนวทางแก้ไขที่ปรากฏขึ้นจากคำตัดสินของศาลชุดหนึ่งในลักษณะที่เกือบจะเป็นวิวัฒนาการ ฮาเย็คคิดว่าวิวัฒนาการของหลักการที่โดดเด่นด้วยความสมเหตุสมผลนั้นเหนือกว่าการกำหนดกฎโดยเจตนาของผู้ตรากฎหมาย ตามคำกล่าวของฮาเย็คความคิดเชิงนิติบัญญัติเป็นเชิงบริหารโดยเนื้อแท้ ในกรณีแรก ความคิดดังกล่าวจะมุ่งไปที่การจัดระเบียบกลไกการบริหารของรัฐเอง และการขยายความคิดดังกล่าวไปสู่ขอบเขตของนโยบายสาธารณะโดยทั่วไปหมายความถึงการฉายภาพความคิดเชิงบริหารดังกล่าวออกสู่ภายนอก ซึ่งส่งผลร้ายแรงต่อเสรีภาพและตลาด

ฟูลเลอร์

ลอน ฟูลเลอร์เชื่อว่ารัฐบาลที่ปฏิบัติตามรูปแบบและขั้นตอนของกฎหมายมีคุณค่าเฉพาะตัวที่ช่วยลดช่องว่างระหว่างกฎหมายเชิงบวกในด้านหนึ่ง และศีลธรรมและความยุติธรรมในอีกด้านหนึ่ง ภูมิปัญญาแบบเดิมของนักกฎหมายบ้านเมืองถือว่ากฎหมายสามารถร่างได้อย่างสมบูรณ์แบบและบริหารอย่างเป็นกลางได้ แต่ยังคงมีความอยุติธรรมอย่างน่ากลัว ตัวอย่างเช่น กฎหมายทาสก่อนสงครามกลางเมืองในสหรัฐอเมริกาและกฎหมายการแบ่งแยกสีผิวในแอฟริกาใต้ แต่ฟูลเลอร์เชื่อว่าในแง่ของจิตวิทยาการเมือง จะมีความลังเลที่จะใช้รูปแบบของกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นบรรทัดฐานทั่วไปและสาธารณะ เพื่อรวบรวมและจารึกความอยุติธรรม ฟูลเลอร์เชื่อว่า “ความสอดคล้องและความดีมีความสัมพันธ์กันมากกว่าความสอดคล้องและความชั่ว” ฟูลเลอร์คิดว่าสิ่งเลวร้ายเกิดขึ้นในความมืด ซึ่งตรงข้ามกับแสงแดดแห่งความถูกต้องตามกฎหมาย และคงรักษาไว้ว่า “แม้แต่ในระบอบการปกครองที่ผิดเพี้ยนที่สุด ก็ยังมีบางคนลังเลใจที่จะเขียนความโหดร้าย ความไม่ยอมรับ และความไร้มนุษยธรรมลงในกฎหมาย” 

ฟูลเลอร์ยอมรับว่าความเชื่อมโยงระหว่างความถูกต้องตามกฎหมายและความยุติธรรมนั้นเป็นเพียงการชั่วคราว ซึ่งแน่นอนว่าเป็นเรื่องที่ถกเถียงกัน แต่ไม่ว่าจะมีความเชื่อมโยงกันนี้หรือไม่ก็ตาม ฟูลเลอร์ยืนกรานว่าการไม่เคารพหลักเกณฑ์อย่างเป็นทางการของความถูกต้องตามกฎหมายอย่างสมบูรณ์อาจทำให้ระบบอำนาจสูญเสียสถานะเป็นกฎหมายได้ เมื่อระบบที่เรียกตัวเองว่ากฎหมายนั้นตั้งอยู่บนพื้นฐานการละเลยเงื่อนไขของกฎหมายที่อ้างว่าจะบังคับใช้โดยทั่วไป เมื่อระบบนี้แก้ไขความผิดปกติทางกฎหมายอย่างเป็นนิสัย แม้กระทั่งความผิดปกติที่ร้ายแรงที่สุด ด้วยกฎหมายย้อนหลัง เมื่อระบบนี้เพียงแค่ใช้การก่อการร้ายบนท้องถนน ซึ่งไม่มีใครกล้าท้าทาย เพื่อหลีกหนีแม้แต่ข้อจำกัดเล็กน้อยที่ถูกกำหนดขึ้นโดยแสร้งทำเป็นว่าถูกต้องตามกฎหมาย เมื่อสิ่งเหล่านี้กลายเป็นจริงสำหรับเผด็จการแล้ว อย่างน้อยก็ไม่ใช่เรื่องยากสำหรับฉันที่จะปฏิเสธว่าระบบนี้ไม่ใช่กฎหมาย 

ในหนังสือเรื่อง The Morality of Law ในปี 1964 ฟูลเลอร์ได้กำหนดหลักการของสิ่งที่เรียกว่า "ศีลธรรมภายในของกฎหมาย" ซึ่งเป็นหลักการที่กำหนดให้กฎหมายต้องทั่วไป เปิดเผย มีแนวโน้ม สอดคล้อง ชัดเจน มั่นคง และปฏิบัติได้ โดยโต้แย้งว่าหลักการเหล่านี้จำเป็นต่อการตรากฎหมาย เอช.แอล.เอ. ฮาร์ต ได้วิจารณ์หนังสือของฟูลเลอร์ โดยถามว่าหลักการเหล่านี้สามารถเรียกได้ว่าเป็น "ศีลธรรม" ในแง่ใด หลักการเหล่านี้ดูเหมือนจะเป็นหลักการที่เป็นเครื่องมือสำหรับการตรากฎหมายที่มีประสิทธิผลมากกว่า และในมุมมองของฮาร์ต หลักการเหล่านี้มีศีลธรรมเพียงเท่าที่มันทำให้เป็นไปได้เท่านั้น ฟูลเลอร์ตอบโต้ด้วยการปฏิเสธว่าความสำคัญของหลักการทั้งแปดประการเป็นเพียงเครื่องมือเท่านั้น หลักการเหล่านี้ยังประกอบด้วยศีลธรรมของการเคารพเสรีภาพและศักดิ์ศรีของตัวแทนที่กฎหมายกล่าวถึง สิ่งที่ทำให้เป็นไปได้คือรูปแบบการปกครองที่ทำงานผ่านการกระทำของมนุษย์ทั่วไป แทนที่จะทำให้เกิดการลัดวงจรผ่านการจัดการหรือการก่อการร้าย แนวคิดนี้แยกจากการเชื่อมโยงระหว่างกฎหมายและศีลธรรม แต่คำอธิบายสองประการเกี่ยวกับความสำคัญทางศีลธรรมของกฎหมายมีความเชื่อมโยงกันในลักษณะที่จอห์น ฟินนิสอธิบายไว้ว่า การปกครองแบบเผด็จการที่อุทิศตนเพื่อจุดประสงค์อันชั่วร้ายไม่มีเหตุผลที่เพียงพอในตัวเองที่จะยอมจำนนต่อวินัยในการดำเนินการอย่างสม่ำเสมอผ่านกระบวนการทางกฎหมาย 

งานของฟูลเลอร์เกี่ยวกับหลักนิติธรรมมีความแตกต่างอย่างละเอียดอ่อน ฟูลเลอร์เข้าใจว่ากฎหมายประกอบเป็นการปกครองแบบเฉพาะซึ่งอาจไม่เกี่ยวข้องกับภารกิจของรัฐทุกประการ ฟูลเลอร์เปรียบเทียบกฎหมายไม่เพียงแค่กับการปกครองแบบเผด็จการแบบนาซีเท่านั้น แต่ยังเปรียบเทียบกับการบริหารแบบจัดการที่อาจจำเป็นสำหรับการตัดสินใจจัดสรรในระบบเศรษฐกิจแบบผสมผสานเช่นสหรัฐอเมริกาในช่วงทศวรรษ 1960 ฟูลเลอร์กล่าวว่าในเศรษฐศาสตร์การเมืองสมัยใหม่ เราเผชิญกับปัญหาด้านการออกแบบสถาบันที่ “ไม่เคยมีมาก่อนทั้งในด้านขอบเขตและความสำคัญ” โดยเน้นที่ด้านขั้นตอนของหลักนิติธรรมมากขึ้น ฟูลเลอร์ยืนกรานว่านักกฎหมายต้องยอมรับว่าแม้ว่า “การตัดสินคดีเป็นกระบวนการที่นักกฎหมายคุ้นเคยและช่วยให้สามารถแสดงความสามารถพิเศษของนักกฎหมายออกมาได้” แต่การตัดสินคดีอาจเป็น “เครื่องมือที่ไม่มีประสิทธิภาพสำหรับการบริหารจัดการเศรษฐกิจ” 

กฎหมายศาสนจักรคาทอลิก

 กฎหมายศาสนจักรคาทอลิก (Canon Law) มาจากภาษาละติน “ius canonicum” ที่หมายถึง วิธีการที่คริสตจักรจัดระเบียบและปกครองตนเอง กฎหมายศาสนจักรคาทอลิกจึงถือเป็นระบบกฎหมายและหลักกฎหมายของศาสนจักรนิกายคาทอริกที่สร้างขึ้นและบังคับใช้โดยผู้มีอำนาจตามลำดับชั้นของคริสตจักรคาทอลิกเพื่อควบคุมองค์กรและรัฐบาลภายนอก และเพื่อสั่งการและชี้นำกิจกรรมของชาวคาทอลิกให้มุ่งสู่พันธกิจของคริสตจักร และได้รับการยอมรับว่าเป็นระบบกฎหมายตะวันตกสมัยใหม่ระบบแรก และเป็นระบบกฎหมายที่ยังคงใช้มาอย่างต่อเนื่องยาวนานที่สุดในตะวันตก 

กฎหมายของคริสตจักรยึดโยงกับแนวคิดที่ว่ากฎหมายศักดิ์สิทธิ์ที่ไม่เปลี่ยนแปลงหรือกฎธรรมชาติโดยตรงหรือโดยอ้อม ได้รับอำนาจอย่างเป็นทางการในกรณีของกฎหมายสากลจากการประกาศใช้โดยผู้ตรากฎหมายสูงสุด ซึ่งก็คือพระสันตปาปาผู้มีอำนาจในการตรากฎหมาย บริหาร และตุลาการทั้งหมดในพระองค์ หรือโดยคณะบิชอปที่ทำหน้าที่ร่วมกับพระสันตปาปา ในทางตรงกันข้าม กฎหมายบางฉบับได้รับอำนาจอย่างเป็นทางการจากการประกาศใช้โดยผู้ตรากฎหมายที่ด้อยกว่าผู้ตรากฎหมายสูงสุด ไม่ว่าจะเป็นผู้ตรากฎหมายทั่วไปหรือผู้ตรากฎหมายที่ได้รับมอบหมาย เนื้อหาที่แท้จริงของกฎหมายไม่ได้เป็นเพียงหลักคำสอนหรือศีลธรรมเท่านั้น แต่ยังครอบคลุมถึงสภาพของมนุษย์ทั้งหมด

กฎหมายของคริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิกมีองค์ประกอบทั่วไปทั้งหมดของระบบกฎหมายที่เป็นผู้ใหญ่ ได้แก่ กฎหมาย ศาล ทนายความ ผู้พิพากษา กฎหมายของคริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิกมีการระบุไว้ในประมวลกฎหมายของคริสตจักรละตินเช่นเดียวกับประมวลกฎหมายของคริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิกตะวันออก ที่สำคัญคือกฎหมายศาสนจักรนี้มีหลักการตีความกฎหมาย และบทลงโทษที่เป็นการบังคับ แต่กฎหมายศาสนจักรไม่มีการบังคับใช้ในทางแพ่งในเขตอำนาจศาลทางโลกส่วนใหญ่ ซึ่งผู้ที่เชี่ยวชาญและเชี่ยวชาญกฎหมายศาสนจักรและศาสตราจารย์ด้านกฎหมายศาสนจักรเรียกว่านักศาสนศาสตร์ศาสนจักรหรือเรียกกันทั่วไปว่าทนายความศาสนจักร กฎหมายศาสนจักรในฐานะวิทยาศาสตร์ศักดิ์สิทธิ์เรียกว่านักศาสนศาสตร์ศาสนศาสตร์

อนึ่ง หลักนิติศาสตร์ของกฎหมายศาสนจักรเป็นหลักการและประเพณีทางกฎหมายที่ซับซ้อนซึ่งกฎหมายศาสนจักรใช้บังคับ ในขณะที่ปรัชญา เทววิทยา และทฤษฎีพื้นฐานของกฎหมายศาสนจักรคาทอลิกเป็นสาขาของการศึกษาด้านปรัชญา เทววิทยา และกฎหมายที่อุทิศตนเพื่อให้พื้นฐานทางทฤษฎีสำหรับกฎหมายศาสนจักรในฐานะระบบกฎหมายและในฐานะกฎหมายที่แท้จริง 

จากการสำรวจในทางประวัติศาสตร์ คำว่า "กฎหมายศาสนจักร" (ius canonicum) ถูกใช้เป็นประจำตั้งแต่ศตวรรษที่สิบสองเป็นต้นมา ในทางตรงกันข้าม คำว่า ius ecclesiasticum หมายถึงกฎหมายฆราวาส ไม่ว่าจะเป็นกฎหมายจักรวรรดิ กฎหมายราชวงศ์ หรือกฎหมายศักดินา ซึ่งเกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างรัฐและคริสตจักรคาธอลิก คำว่า corpus iuris canonici ถูกใช้เพื่อระบุกฎหมายศาสนจักรในฐานะระบบกฎหมายที่เริ่มต้นในศตวรรษที่สิบสาม นอกจากนี้ คำศัพท์อื่นๆ ที่บางครั้งใช้แทนคำว่า ius canonicum ได้แก่ ius sacrum, ius ecclesiasticum, ius divinum และ ius pontificium รวมถึง sacri canones

ในทางปรัชญานั้น กฎหมายของคริสตจักรถือเป็นสำนักกฎหมายบ้านเมืองที่เกิดจากอำนาจนิติบัญญัติของคริสตจักรคาธอลิกในการพยายามที่จะปกครองสมาชิกตามพระกิตติคุณของพระเยซูคริสต์ เฟอร์นันโด เดลลา โรคคาใช้คำว่า "กฎหมายเชิงบวกของคริสตจักร" เพื่อแยกความแตกต่างจากกฎหมายเชิงบวกของแพ่ง เพื่อแยกความแตกต่างระหว่างผู้บัญญัติกฎหมายของคริสตจักรและรัฐ ตัวอย่างเช่น การถือศีลอดในช่วงเทศกาลเข้าพรรษา และเจ้าหน้าที่ศาสนา รวมถึงพระที่ต้องได้รับอนุญาตจากผู้บังคับบัญชาจึงจะพิมพ์หนังสือได้

คริสตจักรคาธอลิกมีระบบกฎหมายที่ยังคงดำเนินการอย่างต่อเนื่องยาวนานที่สุดในตะวันตก แม้จะกำเนิดหลังจากกฎหมายโรมันมาก แต่ก็กำเนิดก่อนวิวัฒนาการของประเพณีกฎหมายแพ่งยุโรปสมัยใหม่ สิ่งที่เริ่มต้นด้วยกฎหรือหลักเกณฑ์ ซึ่งกล่าวกันว่าได้รับการยอมรับจากอัครสาวกในสภาเยรูซาเล็มในศตวรรษแรก ได้พัฒนาเป็นระบบกฎหมายที่ซับซ้อนอย่างยิ่งซึ่งไม่เพียงแต่รวมบรรทัดฐานของพันธสัญญาใหม่เท่านั้น แต่ยังรวมถึงองค์ประกอบบางส่วนของประเพณีกฎหมายของชาวฮีบรู (พันธสัญญาเดิม) โรมัน วิสิโกธิก แซกซอน และเซลติกด้วย มีการรวบรวมกฎหมายหลักเกณฑ์มากถึง 36 ชุดที่ถือกำเนิดขึ้นก่อนปี ค.ศ. 1150 

สถาบันและแนวปฏิบัติของกฎหมายศาสนจักรนั้นดำเนินไปควบคู่กับการพัฒนากฎหมายของยุโรปส่วนใหญ่ และเป็นผลให้ทั้งกฎหมายแพ่งและกฎหมายทั่วไปในปัจจุบันต่างก็ได้รับอิทธิพลจากกฎหมายศาสนจักร ตั้งแต่สมัยของเอเธลเบิร์ตเป็นต้นมา [กล่าวคือตั้งแต่ปี 600] กฎหมายอังกฤษได้รับอิทธิพลจากกฎหมายโรมันมากมายจนกลายมาเป็นประเพณีของคริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิก

รูปแบบการนิติบัญญัติส่วนใหญ่ได้รับการดัดแปลงมาจากกฎหมายโรมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Corpus Iuris Civilis ของจัสติเนียน หลังจาก 'การล่มสลาย' ของจักรวรรดิโรมันและจนกระทั่งการฟื้นฟูกฎหมายโรมันในศตวรรษที่ 11 กฎหมายศาสนจักรได้ทำหน้าที่เป็นแรงผลักดันที่สำคัญที่สุดในการรวมระบบท้องถิ่นในประเพณีกฎหมายแพ่ง คริสตจักรนิกายโรมันคาธอลิกได้พัฒนาระบบไต่สวนในยุคกลาง ผู้สนับสนุนหลักกฎหมายได้นำแนวคิดเรื่องกฎหมายขั้นสูงสุดแห่งความยุติธรรมขั้นสูงสุดเข้ามาในยุโรปหลังยุคโรมัน เหนือกฎหมายชั่วคราวของรัฐ

ประวัติศาสตร์ของกฎหมายศาสนจักรละตินสามารถแบ่งออกได้เป็นสี่ช่วง ได้แก่ ius antiquum, ius novum, ius novissimum และ Codex Iuris Canonici ในส่วนของประมวลกฎหมาย ประวัติศาสตร์สามารถแบ่งออกได้เป็น ius vetus (กฎหมายทั้งหมดก่อนประมวลกฎหมายปี 1917) และ ius novum (กฎหมายของประมวลกฎหมายหรือ ius codicis) 

กฎหมายศาสนจักรคาทอลิกตะวันออกของคริสตจักรคาทอลิกตะวันออก ซึ่งพัฒนาระเบียบวินัยและแนวปฏิบัติที่แตกต่างกันออกไป ได้ผ่านกระบวนการรวบรวมเป็นประมวลกฎหมายของตนเอง ส่งผลให้เกิดประมวลกฎหมายศาสนจักรตะวันออกที่ประกาศใช้ในปี 1990 โดยสมเด็จพระสันตปาปาจอห์น ปอลที่ 2 และต่อมานักบุญเรย์มอนด์แห่งเพนยาฟอร์ต (ค.ศ. 1175–1275) นักบวชโดมินิกันชาวสเปน เป็นนักบุญอุปถัมภ์ของนักบวชศาสนจักร เนื่องจากเขามีส่วนสนับสนุนกฎหมายศาสนจักรอย่างสำคัญในการรวบรวม 

แหล่งที่มาของกฎหมายหลักตามหลักกฎหมายคือประมวลกฎหมายหลักปี 1983 ประมวลกฎหมายหลักแห่งคริสตจักรตะวันออก และบาทหลวงโบนัส แหล่งข้อมูลอื่นๆ ได้แก่ รัฐธรรมนูญของอัครสาวก, motibus propriis, กฎหมายเฉพาะ และ—ด้วยความเห็นชอบของผู้ตรากฎหมายที่มีอำนาจ—ประเพณี กฎหมายต้องประกาศใช้จึงจะมีผลทางกฎหมาย กฎหมายที่ใหม่กว่าและขัดแย้งกันจะบังคับใช้กฎหมายที่เก่ากว่า นักศาสนศาสตร์ได้กำหนดหลักนิติธรรมในการตีความกฎหมายศาสนจักรโดยฝ่ายปกครอง (ไม่ใช่ฝ่ายนิติบัญญัติ) การตีความที่แท้จริงคือการตีความกฎหมายอย่างเป็นทางการที่ออกโดยผู้ตรากฎหมาย และจะมีผลบังคับเป็นกฎหมาย

เชิงอรรถ

 เชิงอรรถ (Footnote) ที่รู้จักกันในปัจจุบันได้รับการพัฒนามาหลายศตวรรษ โดยมีต้นกำเนิดมาจากประเพณีอันยาวนานของความจำเป็นในการอ้างอิงและการอภิปรายนอกข้อความหลักในเอกสารหรือหนังสือ ดังนั้น เชิงอรรถจึงกลายเป็นวิธีมาตรฐานอย่างรวดเร็วเมื่อมีการประดิษฐ์ขึ้น ตัวอย่างแรกเริ่มที่ชัดเจนที่สุดของเชิงอรรถคือการอ้างอิงแบบอินไลน์และคำอธิบายในขอบกระดาษที่พบได้ในต้นฉบับโบราณและยุคกลาง เพื่อยกตัวอย่างการอ้างอิงแบบอินไลน์ของรูปแบบคลาสสิกที่แสดงให้เห็นถึงการทำงานของการอ้างอิง ซึ่งเป็นการอ้างอำนาจหรือความน่าเชื่อถือจากผลงานอื่นเพื่อสนับสนุนข้อเรียกร้องที่ผู้เขียนอ้าง

ทั้งนี้ คำอธิบายในขอบกระดาษคือคำอธิบายที่เขียนไว้ในขอบกระดาษ เช่น เช่นเดียวกับเชิงอรรถที่พัฒนามาจากเชิงอรรถเหล่านั้น และเครื่องหมายวรรคตอนในขอบกระดาษก็สามารถใช้เพื่อจุดประสงค์ต่างๆ ได้มากมาย รวมทั้งการอ้างอิงหรือคำอธิบายประกอบ ในภาพที่โพสต์ไว้ คุณยังจะเห็นหมายเหตุประกอบบางส่วนด้วย ในกรณีนี้ เครื่องหมายวรรคตอนดูเหมือนจะเป็นคำอธิบายประกอบของคำบางคำ

ปัจจุบัน การเขียนคำอธิบายประกอบภายนอกนั้นทำได้ง่ายด้วยต้นฉบับที่เขียนด้วยลายมือ นักเขียนจะต้องมีพื้นที่ว่างในขอบกระดาษหรือระหว่างบรรทัดเสมอ เมื่อมีแท่นพิมพ์เข้ามา การเขียนคำอธิบายประกอบก็ยากขึ้นมาก ช่างพิมพ์ต้องสามารถพิมพ์สิ่งที่กำลังพิมพ์ได้ ส่งผลให้คำอธิบายประกอบชุดแรกถูกพิมพ์แยกจากข้อความหลัก และ "คำอธิบายประกอบขอบกระดาษชุดแรกที่ใช้ในข้อความที่พิมพ์ [ไม่] ปรากฏขึ้นจนกระทั่งปี ค.ศ. 1481" นี่อาจเป็นขั้นตอนที่น่าสนใจที่สุดในกระบวนการทั้งหมด เนื่องจากช่างพิมพ์พยายามเลียนแบบรูปแบบการอธิบายประกอบที่พบในต้นฉบับที่เขียนด้วยลายมือ ตัวอย่างที่น่าสนใจคือพระคัมภีร์วัลเกตฉบับที่มีคำอธิบายประกอบซึ่งเรียกว่า Glossa Ordinaria การจัดวางตัวอักษรในฉบับพิมพ์เกี่ยวข้องกับ "การวางข้อความต้นฉบับทั้งหมดไว้ตรงกลางหน้า และสร้างโลกทั้งใบของคำอธิบายประกอบจากบรรณาธิการหรือบรรดานักเทววิทยาไว้ที่ขอบกว้างโดยรอบ"

นอกจากนี้ มีบางคนยกย่องนาย Richard Jugge ในฐานะผู้ประดิษฐ์เชิงอรรถ แหล่งข้อมูลหลักที่ฉันพบสำหรับคำกล่าวอ้างดังกล่าวคือ The Devil's Details: A History of Footnotes ของ Chuck Zerby เพราะน่าจะเป็นช่างพิมพ์คนแรกที่ทำเครื่องหมายข้อความด้วยตัวห้อยที่ผูกไว้กับหมายเหตุเฉพาะ แต่จริงๆ แล้วหมายเหตุดังกล่าวเป็นเพียงส่วนขอบเท่านั้น ในขณะที่ช่างพิมพ์ตั้งแต่ปลายศตวรรษที่ 15 ถึงปลายศตวรรษที่ 16 เน้นการเลียนแบบความแปลกประหลาดของการตีความพระคัมภีร์เป็นหลัก สิ่งต่างๆ เริ่มเปลี่ยนแปลงไปอย่างช้าๆ ในปี ค.ศ. 1582 ได้มีการพิมพ์พันธสัญญาใหม่พร้อมคำอธิบายประกอบ ซึ่งเรียกว่าพันธสัญญาใหม่แร็งส์ งานนี้ใช้รูปแบบคำอธิบายประกอบเฉพาะ นั่นคือระบบเชิงอรรถ ซึ่งมีการกล่าวว่าเป็นการใช้เชิงอรรถเป็นครั้งแรกๆที่พบ แม้ว่าริชาร์ด ไวท์เป็นผู้ใช้เชิงอรรถในช่วงแรกๆ อีกคนหนึ่ง ในช่วงก่อนและต้นศตวรรษที่ 17 ที่เขียน Historiarum libri cum notis antiquitatum Britannicarum เล่มแรกมีเชิงอรรถเกือบ 100 หน้าจากทั้งหมด 124 หน้า “เชิงอรรถทั้ง 38 บทนั้น…ใช้พื้นที่เกือบห้าเท่าตั้งแต่หน้า 27 ถึงหน้า 124 และนำเสนอแหล่งข้อมูลหลักมากมายเพื่อสนับสนุนเรื่องราวที่สวยหรูและไม่น่าเชื่อถือในข้อความ” ดังนั้น ไวท์จึงพยายามสนับสนุนประวัติศาสตร์ด้วยการอ้างถึงวรรณกรรมอื่น แต่ดูเหมือนว่าผลงานที่เลือกนั้นไม่ได้มาตรฐานที่มีในปัจจุบัน

ดังนั้น แม้ว่าจะยังไม่ถึงขั้นเป็นเชิงอรรถ แต่รูปแบบงานวิชาการที่ดึงดูดแหล่งข้อมูลและให้ความคิดเห็นจากภายนอกผ่านช่องทางต่างๆ ควรจะปรากฎขึ้น ความจำเป็นที่ชัดเจนของนักวิชาการในการหาแหล่งที่มาของข้อเรียกร้องยังคงมีอยู่ และเมื่อเข้าใกล้ศตวรรษที่ 18 ก็เริ่มเห็นบุคคลในวงการวรรณกรรมดูถูกนักวิชาการ นักวิชาการเป็นคนน่าเบื่อและจำเป็นต้องหาหลักฐานมาสนับสนุนทุกสิ่งอยู่เสมอ กล่าวโดยสรุป เป็นคนจู้จี้ ดังนั้น นักเขียน เช่น อเล็กซานเดอร์ โพปและโทมัส สวิฟต์ จึงเริ่มเขียนเสียดสีความคิดของนักวิชาการ ที่น่าสนใจคือ หนังสือภาษาอังกฤษเล่มแรกสุดที่คอนเนอร์สสามารถค้นหาโดยใช้ "เชิงอรรถที่แท้จริง" ได้คือหนังสือเรื่อง Tale of a Tub ของสวิฟต์ ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5 ในปี ค.ศ. 171014 ดูเหมือนว่าตัวอย่างเชิงอรรถ "ที่แท้จริง" ที่เก่าแก่ที่สุดในหนังสือภาษาอังกฤษมาจากผู้เขียนที่เสียดสีการใช้การอ้างอิงและวาทกรรมนอกข้อความ หลังจากมีเชิงอรรถเหล่านี้ปรากฏ เนื้อหาในขอบกระดาษก็หายไปจากงานพิมพ์อย่างรวดเร็ว:

ดังนั้น ภายใน 13 ปีหลังจากมีเชิงอรรถ "ครั้งแรก" ปรากฏขึ้น ในวงการพิมพ์ก็แทบจะกำจัดการใช้การอ้างอิง/คำอธิบายในรูปแบบอื่นๆ ออกไปเกือบหมดสิ้น เป็นไปได้มากว่าสาเหตุเกิดจากต้นทุนที่เกิดขึ้นจากการพิมพ์ การรวมการอ้างอิงและคำอธิบายทั้งหมดไว้ที่ด้านล่างของหน้าทำให้มีพื้นที่ว่างมากขึ้นในหน้าอื่นๆ และยังทำให้การเรียงพิมพ์ง่ายขึ้นด้วย ส่งผลให้แต่ละหน้ามีพื้นที่ว่างน้อยลง ซึ่งจะช่วยประหยัดเงินได้พอสมควร เนื่องจากกระดาษเป็นอุปสรรคหลักในการพิมพ์

นอกจากนี้ ปัจจัยอีกประการหนึ่งที่กราฟตันหยิบยกขึ้นมาเกี่ยวกับขอบเขตของการอ้างอิงแหล่งที่มาของนักวิชาการเสียก่อน โดยชี้ให้เห็นถึงงานเขียนและการกระทำของนักปรัชญาและกลุ่มคนจำนวนหนึ่งที่ตั้งคำถามถึงแง่มุมต่างๆ ของความเป็นจริงที่ผู้คนใช้ชีวิตอยู่ สิ่งที่โดดเด่นที่สุดคือเดส์การ์ตที่ตั้งคำถามถึงความรู้ทั้งหมดนอกเหนือจากความรู้ที่เป็นพื้นฐานของโลก เช่น คณิตศาสตร์ การใช้คำอธิบายเชิงอรรถอย่างกว้างขวางในหมู่นักวิชาการกลายเป็นการป้องกันการโจมตีดังกล่าวต่อการดำรงอยู่ของความรู้ เชิงอรรถถือเป็นวิธีการอ้างอิงที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด ณ จุดนี้ อย่างไรก็ตาม เชิงอรรถยังไม่ได้ถูกระบุให้เป็นรูปแบบเฉพาะเจาะจง ณ จุดนี้

ต่อมา เอ็ดเวิร์ด กิบบอน คอนเนอร์สกล่าวว่า "หมายเหตุท้ายเล่มในรูปแบบวรรณกรรมอาจไม่ถึงจุดสูงสุดเมื่อเทียบกับตอนที่กิบบอนทำ" ทั้งนี้เป็นเพราะการอ้างอิงของเขามีขอบเขตกว้างขวางแต่แม่นยำ ประกอบกับการแสดงไหวพริบอันน่าทึ่งในบทแทรก ที่น่าสนใจคือ กิบบอนไม่ต้องการให้ผลงานของเขามีเชิงอรรถในตอนแรก เขาต้องการให้มีเชิงอรรถท้ายเล่ม และอาจเป็นเดวิด ฮูมที่เชื่อว่าจะดีกว่าหากไม่มีเชิงอรรถ ดังนั้น แม้ว่าฮูมจะเป็นที่รู้จักในฐานะปรมาจารย์ด้านเชิงอรรถ แต่ก็เกือบจะไม่เกิดขึ้น

ในศตวรรษต่อมา นักวิชาการชาวเยอรมันเริ่มใช้เชิงอรรถอันทรงพลัง โดยค่อยๆ ทำให้เป็นทางการ ในขณะที่ยังมีเชิงอรรถเชิงวิจารณ์อยู่ แต่ก็ไม่ได้แสดงไหวพริบแบบเดียวกับกิบบอน เลโอโปลด์ ฟอน แรงเก้ได้ปฏิวัติศิลปะการศึกษาเอกสารและต้องการรูปแบบการอ้างอิงที่ชัดเจนเป็นระบบ เนื่องจาก แรงเก้เป็นครูของนักประวัติศาสตร์รุ่นต่อไป จึงพยายามปลูกฝังความรักที่มีต่อเอกสารเก็บถาวรและความเข้าใจว่าต้องชี้ไปที่งานที่เก็บถาวรทั้งหมดที่ใช้ แล Grafton โต้แย้งว่าการอ้างอิงอย่างละเอียดและครอบคลุมดังกล่าวมีจุดประสงค์เพื่อให้เห็นกระบวนการที่ผู้เขียนใช้ในการรวบรวมข้อโต้แย้งของพวกเขา อย่างไรก็ตาม แม้ว่าเขาจะยืนกรานที่จะอ้างอิงอย่างละเอียด แรงเก้ก็ไม่ใช่แฟนตัวยงของเชิงอรรถ เขาเห็นว่าเชิงอรรถเป็นสิ่งจำเป็น การพัฒนาวิชาชีพของนักวิชาการชาวเยอรมันอย่างค่อยเป็นค่อยไปซึ่งมีจุดเด่นที่การแข่งขันและถึงขั้นต่อสู้ดิ้นรนคือแรงผลักดันรูปแบบและวิธีการของระบบการอ้างอิงนับแต่นั้นมา

ในช่วงศตวรรษที่ 20 เริ่มเห็นจุดเริ่มต้นของการรวบรวมรูปแบบเชิงอรรถอย่างแท้จริง ซึ่งสิ้นสุดลงด้วยฉบับพิมพ์ครั้งแรกของ University of Chicago Press Manual of Style แต่ไม่นานหลังจากการรวบรวมนี้ ก็เริ่มมีการอพยพออกจากรูปแบบเชิงอรรถอย่างช้าๆ เชิงอรรถพิมพ์ได้ถูกกว่าและพิมพ์ด้วยเครื่องพิมพ์ดีดได้ง่ายกว่า การอ้างอิงในวงเล็บพร้อมบรรณานุกรมไม่จำเป็นต้องให้ผู้อ่านดึงตัวเองออกจากข้อความหลักและทำให้ติดตามการอ้างอิงได้ง่ายขึ้น

สุภาษิตหรือคำสอนทางกฎหมาย

 สุภาษิตกฎหมายเป็นแนวคิด ข้อความคิด หรือหลักคำสอนทางกฎหมายที่ได้รับการยอมรับโดยทั่วไปในวงการนิติศาสตร์ ซึ่งมักจะแสดงเป็นภาษาละติน หลักคำสอนภาษาละตินส่วนใหญ่มีมาตั้งแต่ยุคกลางในรัฐบาลยุโรปที่ใช้ภาษาละตินเป็นภาษาราชการ หลักการเหล่านี้ช่วยให้ศาลทั่วโลกบังคับใช้กฎหมายปัจจุบันได้อย่างยุติธรรมและสมเหตุสมผล ช่วยให้สามารถแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นได้ หลักการดังกล่าวไม่มีผลบังคับใช้ทางกฎหมาย แต่เมื่อศาลใช้หลักการดังกล่าวในการพิจารณาคดีทางกฎหมายหรือสภานิติบัญญัตินำมาใช้ในการตรากฎหมาย หลักการดังกล่าวจะกลายเป็นกฎหมายและทำหน้าที่เป็นรากฐานสำหรับการตัดสินที่ถูกต้อง 

ในวงการกฎหมายเรียกหลักการดังกล่าวว่าคำเดียวหรือวลีเพื่อหลีกเลี่ยงการใช้คำจำกัดความที่ยาวเหยียด ตัวอย่างเช่น หลักคำสอน 'ab initio' ซึ่งหมายถึง 'ตั้งแต่เริ่มต้น' หรือ 'ตั้งแต่เริ่มต้นของสิ่งใดๆ' ดังนั้น แทนที่จะเขียนในคำร้องต่อศาล นักกฎหมายสามารถใช้คำว่า ab initio ซึ่งยังมีประโยชน์ในทางปฏิบัติอีกด้วย ทัศนคติของนักปรัชญาชาวอังกฤษยุคแรกเกี่ยวกับการใช้หลักคำสอนทางกฎหมายนั้นได้รับการยกย่อง 

ทัศนคติของนักวิจารณ์ชาวอังกฤษในยุคแรกต่อหลักคำสอนสูงสุดของกฎหมายนั้นเป็นการยกย่องอย่างไม่ผสมผสาน ในหนังสือ Doctor and Student ของ Thomas Hobbes ที่อธิบายว่าสุภาษิตกฎหมายหรือคำสอนเหล่านี้มีความแข็งแกร่งและมีผลในกฎหมายเช่นเดียวกับกฎหมาย ฟรานซิส เบคอนได้กล่าวไว้ในคำนำของสุภาษิตที่รวบรวมไว้ว่า การใช้สุภาษิตจะใช้ "เพื่อตัดสินข้อสงสัยและช่วยให้การตัดสินมีความถูกต้อง แต่ยิ่งไปกว่านั้น ยังใช้เพื่อเสริมการโต้แย้ง เพื่อแก้ไขข้อผิดพลาดที่ไม่มีประโยชน์ และลดทอนให้มีความสมเหตุสมผลและมีสาระสำคัญมากขึ้นในกฎหมาย เพื่อนำข้อผิดพลาดที่หยาบคายกลับคืนมา และโดยทั่วไปแล้ว คือ เพื่อแก้ไขเพิ่มเติมในระดับหนึ่งของธรรมชาติและสาระสำคัญของกฎหมายทั้งหมด"

ในเวลาต่อมา สุภาษิตของกฎหมายได้รับความสำคัญลดน้อยลง เนื่องจากการพัฒนาอารยธรรมและความซับซ้อนที่เพิ่มมากขึ้นของความสัมพันธ์ทางธุรกิจได้แสดงให้เห็นถึงความจำเป็นในการกำหนดคุณสมบัติของข้อเสนอที่สุภาษิตเหล่านี้ประกาศออกมา แต่ทั้งในเชิงประวัติศาสตร์และในทางปฏิบัติ จะต้องมีคุณค่าและน่าสนใจอยู่เสมอ 

หลักเกณฑ์และเงื่อนไขทางกฎหมายเป็นหลักการหรือคำบุพบทของกฎหมายหรือหลักกฎหมายที่จัดทำขึ้นโดยทั่วไปแล้วระบุไว้ในรูปแบบภาษาละติน หลักเกณฑ์และเงื่อนไขทางกฎหมายเหล่านี้ใช้เป็นประจำในสาขากฎหมายเนื่องจากมีความหมายที่ชัดเจนและแม่นยำโดยเฉพาะอย่างยิ่งโดยผู้พิพากษาเพื่อให้แน่ใจว่าคำตัดสินนั้นมีพื้นฐานที่ชัดเจน หลักเกณฑ์และเงื่อนไขทางกฎหมายเหล่านี้ทำหน้าที่เป็นศัพท์แสงทางกฎหมายเนื่องจากมีการนำไปใช้และความเข้าใจที่จำกัดในหมู่บุคคลในระบบกฎหมาย หลักเกณฑ์และเงื่อนไขทางกฎหมายมักไม่มีอำนาจตามหลักการของกฎหมายและโดยปกติแล้วจะไม่ถือเป็นกฎหมาย ยกเว้นในกรณีที่นำไปใช้ในเรื่องที่ต้องพิจารณาในระดับหนึ่ง และในบางกรณีจะถูกนำมาใช้โดยฝ่ายนิติบัญญัติในขณะที่ร่างกฎหมาย

ต้นกำเนิดของหลักเกณฑ์และเงื่อนไขทางกฎหมายส่วนใหญ่สามารถสืบย้อนได้จากรัฐในยุโรปในยุคกลางที่ใช้ภาษาละตินเป็นภาษาทางกฎหมาย เมื่อการค้าและอุตสาหกรรมขยายตัวในช่วงศตวรรษที่ 16 และ 17 ศาลอังกฤษต้องเผชิญกับคดีใหม่ๆ ที่ผู้พิพากษารู้สึกว่าจำเป็นต้องมีหลักการที่มีอำนาจกว้างขวางเพื่อสนับสนุนการตัดสินของตน เนื่องจากกฎหมายทั่วไปในยุคกลางพิสูจน์แล้วว่ามีความสำคัญน้อยมากหรือแทบไม่มีเลยในการตัดสินคดีเหล่านั้น แต่ปัญหาของผู้พิพากษาและทัศนคติของนักปรัชญาชาวอังกฤษยุคแรกๆ เช่น โทมัส ฮอบส์ ซึ่งกล่าวไว้ในหนังสือ Doctor and Student ว่า หลักเกณฑ์ทางกฎหมายมีความแข็งแกร่งเท่ากับพระราชบัญญัติและกฎหมาย และฟรานซิส เบคอน ซึ่งกล่าวไว้ในคำนำของหนังสือชุดหลักเกณฑ์ของเขาว่าหลักเกณฑ์จะถูกใช้ในการตัดสินข้อสงสัยและช่วยให้การตัดสินมีความถูกต้อง แต่ยิ่งไปกว่านั้น หลักเกณฑ์ยังใช้ในการเสริมแต่งข้อโต้แย้ง แก้ไขความละเอียดอ่อนที่ไม่เป็นประโยชน์ และปรับให้มีความสมเหตุสมผลและมีสาระสำคัญมากขึ้นในกฎหมาย ในการเรียกร้องข้อผิดพลาดที่หยาบคาย และโดยทั่วไป ในการแก้ไขในระดับหนึ่งของธรรมชาติและโครงสร้างของกฎหมายทั้งหมด ซึ่งนำไปสู่วิวัฒนาการของหลักเกณฑ์ทางกฎหมาย

อนึ่ง นักปรัชญาและนักกฎหมายที่มีชื่อเสียงหลายคนได้รวบรวมคำศัพท์และสุภาษิตทางกฎหมาย เช่น งานเขียนของเซอร์เอ็ดเวิร์ด โค้ก นักกฎหมายชาวอังกฤษ ซึ่งเต็มไปด้วยสุภาษิตภาษาละติน โดยบางคำยืมมาจากกฎหมายโรมัน ในขณะที่บางคำถูกประดิษฐ์ขึ้นใหม่ ฟรานซิส เบคอน นักกฎหมายและนักปรัชญาชาวอังกฤษได้รวบรวมสุภาษิตของกฎหมายทั่วไปเป็นภาษาละตินพร้อมคำอธิบายอย่างละเอียดสำหรับแต่ละคำ

การรวบรวมคำศัพท์และสุภาษิตทางกฎหมายดังกล่าวซึ่งมีคำอธิบายประกอบและการอ้างอิงถึงกรณีตัวอย่างยังคงปรากฏขึ้นในช่วงสามศตวรรษต่อมาในอังกฤษและสหรัฐอเมริกา และแม้แต่ระบบกฎหมายของอินเดียที่อยู่ภายใต้การปกครองของอังกฤษมาเป็นเวลาหลายศตวรรษ ก็ยังเลือกใช้คำศัพท์และสุภาษิตทางกฎหมายเป็นส่วนหนึ่งของศัพท์แสงทางกฎหมายอย่างกว้างขวาง

หลักคำสอนทางกฎหมายมีบทบาทสำคัญในการศึกษาและความเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมายสำหรับนักเรียน หลักคำสอนเหล่านี้เรียกอีกอย่างว่าหลักคำสอนทางกฎหมายหรือหลักคำสอนภาษาละติน เป็นข้อความสั้น ๆ ที่แสดงถึงแนวคิดหรือหลักการทางกฎหมายพื้นฐาน

สภาษิตกฎหมายมีความสำคัฐกับการศึกษาวิชานิติศาสตร์ค่อนข้างมาก โดยช่วยในการการตีความทางกฎหมาย กล่าวคือหลักคำสอนทางกฎหมายมอบพื้นฐานสำหรับนักเรียนกฎหมายในการตีความกฎหมาย ระเบียบ และคำตัดสินของศาล หลักคำสอนเหล่านี้สรุปหลักการทั่วไปของกฎหมายและช่วยให้นักเรียนกฎหมายเข้าใจถึงเหตุผลและเจตนาเบื้องหลังกฎหมาย  นอกจากนี้ หลักคำสอนทางกฎหมายเพิ่มความลึกซึ้งและความน่าเชื่อถือให้กับการโต้แย้งทางกฎหมายและการเขียนที่น่าเชื่อถือ หลักการเหล่านี้สามารถนำมาใช้สนับสนุนการใช้เหตุผลทางกฎหมายและนำเสนอสุภาษิตหรือคำสอนทางกฎหมายที่ได้รับการยอมรับ นักศึกษานิติศาสตร์จะได้เรียนรู้การนำหลักการเหล่านี้มาใช้ในงานเขียนทางกฎหมายและการโต้แย้งด้วยวาจาเพื่อเสริมสร้างการโต้แย้ง รวมทั้งสุภาษิตกฎหมายยังช่วยทำหน้าที่เป็นแนวทางในการวิเคราะห์และทำความเข้าใจคำตัดสินของศาล โดยการใช้หลักการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้อง นักศึกษานิติศาสตร์สามารถระบุหลักการพื้นฐานที่ใช้ในกรณีต่างๆ เปรียบเทียบกับบรรทัดฐานทางกฎหมายที่มีอยู่ และประเมินการใช้เหตุผลทางกฎหมายที่ศาลใช้ แต่ที่น่าสนใจคือสุภาษิตกฎหมายหรือหลักคำสอนทางกฎหมายมักจะสรุปหลักการทางจริยธรรมและค่านิยมทางศีลธรรมที่เป็นพื้นฐานของกฎหมาย การทำความเข้าใจหลักเกณฑ์เหล่านี้จะช่วยให้นักศึกษาคณะนิติศาสตร์พัฒนาสำนึกด้านจริยธรรมทางกฎหมายและความรับผิดชอบในวิชาชีพ โดยชี้นำให้พวกเขาตัดสินใจอย่างถูกต้องตามจริยธรรมและประพฤติตนอย่างมีจริยธรรมในวิชาชีพกฎหมาย

โดยสรุป สุภาษิตกฎหมายหรือคำสอนทางกฎหมายถือเป็นหลักการพื้นฐานในการศึกษากฎหมาย ช่วยให้นักศึกษาคณะนิติศาสตร์สามารถตีความกฎหมาย วิเคราะห์คดี เขียนบทความเชิงโน้มน้าวใจ ทำการวิจัยทางกฎหมาย และพัฒนาความเข้าใจหลักการทางกฎหมายอย่างมั่นคง การนำหลักเกณฑ์ทางกฎหมายมาใช้ในการเรียนรู้ นักศึกษาคณะนิติศาสตร์จะพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์และเข้าใจหลักการพื้นฐานที่กำหนดระบบกฎหมายได้อย่างมั่นคง

กฎหมายที่ไม่ยุติธรรมถือเป็นกฎหมายหรือไม่

 “Lex Iniusta Non Est Lex” เป็นสุภาษิตภาษาละตินที่แปลว่า "กฎหมายที่ไม่ยุติธรรมนั้นไม่ใช่กฎหมายเลย" หลักการนี้ระบุว่ากฎหมายใดๆ ที่ไม่ยุติธรรม มีลักษณะเป็นการกดขี่ หรือขัดต่อความยุติธรรมตามธรรมชาติ ไม่ควรได้รับการพิจารณาให้ถือเป็นกฎหมายที่ถูกต้อง หลักการนี้มีพื้นฐานอยู่บนแนวคิดที่ว่ากฎหมายในฐานะเครื่องมือแห่งความยุติธรรมจะต้องส่งเสริมความยุติธรรม ความเท่าเทียม และความดีของสังคม ดังนั้น สุภาษิตนี้เป็นส่วนสำคัญของปรัชญาทางกฎหมายมาตั้งแต่สมัยกรีกโบราณและมีอิทธิพลต่อการพัฒนาระบบกฎหมายสมัยใหม่ แนวคิดของหลักนิติธรรมมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับหลักการนี้ เนื่องจากถือว่ากฎหมายทั้งหมดต้องสอดคล้องกับหลักการพื้นฐานบางประการของความยุติธรรมและความเป็นธรรม ปัจจุบัน สุภาษิตนี้ยังคงมีความเกี่ยวข้องในการอภิปรายเกี่ยวกับความชอบธรรมของกฎหมายและบทบาทของระบบกฎหมายในการส่งเสริมความยุติธรรมและความดีของส่วนรวม

แนวคิดนี้ระบุว่ากฎหมายที่ไม่ยุติธรรม (ไม่ยุติธรรมในบริบทของกฎหมายธรรมชาติ) ไม่ถือเป็นกฎหมายและด้วยเหตุนี้จึงไม่มีอยู่จริง หากรัฐบาลกำหนดกฎหมายที่บังคับให้ฆ่าทารกพิการ มาตรการดังกล่าวจะไม่มีน้ำหนักทางกฎหมายเลย แนวคิดนี้โต้แย้งว่าแม้จะมีการตรากฎหมายขึ้นอย่างถูกต้องตามกฎหมาย แต่กฎหมายจะไม่ให้กฎหมายใดๆ เลย เพียงเพราะสาระสำคัญของกฎหมายนั้นขัดแย้งกับกฎหมายธรรมชาติอย่างมาก นี่คือความแตกต่างที่สำคัญมากที่ต้องพิจารณา

สุภาษิตนี้โด่งดังเพราะ โทมัส อควีนาส เขียนอธิบายไว้ในหนังสือว่า “Lex injusta non est lex” (กฎหมายที่ไม่ยุติธรรมไม่ใช่กฎหมาย) กฎหมายอาจไม่ยุติธรรมได้ในหลาย ๆ วิธี กฎหมายนั้นไม่ยุติธรรมต่อเป้าหมายเมื่อกฎหมายนั้นไม่เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวม แต่กลับเป็นประโยชน์ต่อผู้บัญญัติกฎหมายมากกว่า กฎหมายนั้นไม่ยุติธรรมต่อผู้มีอำนาจเมื่อกฎหมายนั้นเกินอำนาจที่ถูกต้องตามกฎหมายของบุคคลที่อ้างว่าเป็นผู้บัญญัติกฎหมายนั้น และกฎหมายนั้นไม่ยุติธรรมต่อรูปแบบเมื่อกฎหมายนั้นสร้างภาระให้กับชุมชนไม่เท่าเทียมกัน อควีนาสกล่าวว่า กฎหมายที่ไม่ยุติธรรมดังกล่าวจะถือเป็นโมฆะ และการไม่เชื่อฟังอาจไม่เพียงแต่เป็นไปได้เท่านั้น แต่ยังเป็นหน้าที่ (หากกฎหมายนั้นขัดต่อกฎหมายธรรมชาติ) อย่างไรก็ตาม ในทางปฏิบัติ เขาแนะนำให้เชื่อฟังกฎหมายที่ไม่ยุติธรรมด้วยซ้ำ เพราะกลัวว่าความไม่มั่นคงจะส่งผลร้ายมากกว่า 

ในกรณีเช่นนี้ กฎหมายที่ตัดสินโดยแหล่งข้อมูลข้อเท็จจริงทางสังคม ซึ่งสูญเสียอำนาจสั่งการสำหรับผู้พิพากษาและพลเมือง จะสูญเสียความถูกต้องตามกฎหมายด้วยหรือไม่ คำตอบขึ้นอยู่กับบริบทของวาทกรรมที่คำถามเกิดขึ้น หากแนวทางการไตร่ตรองหรือการอภิปรายทำให้เหมาะสมที่จะยอมรับลักษณะ "ที่ตัดสินแล้ว" หรือ "กำหนด" ของกฎเกณฑ์ที่สามารถรับรู้ได้โดยอ้างอิงแหล่งข้อมูลข้อเท็จจริงทางสังคม ก็สามารถกล่าวได้ว่ากฎเกณฑ์นั้นถูกต้องตามกฎหมาย แม้ว่าจะไม่ยุติธรรมเกินกว่าที่จะเชื่อฟังหรือนำไปใช้ หรือหากบริบทของวาทกรรมทำให้เหมาะสมที่จะชี้ให้เห็นถึงการขาดอำนาจสั่งการสำหรับผู้พิพากษาและราษฎรเช่นกัน ก็สามารถกล่าวได้ว่ากฎเกณฑ์นั้น แม้ว่าจะเชื่อมโยงกับแหล่งข้อมูลข้อเท็จจริงทางสังคม แต่ไม่เพียงแต่ไม่ได้มีอำนาจสั่งการทางศีลธรรมเท่านั้น แต่ยังไม่ถูกต้องตามกฎหมายอีกด้วย การพูดแต่ละวิธีล้วนบอกความจริงในส่วนที่สำคัญ หรือพูดความจริงด้วยการเน้นย้ำที่แตกต่างจากวิธีอื่นๆ

โสเครติสก็เคยกล่าวว่าหากคุณตกเป็นเหยื่อของกฎหมายที่ไม่ยุติธรรม คุณสามารถทำได้สามวิธีดังต่อไปนี้: 1) พยายามใช้เหตุผลเพื่อเปลี่ยนบรรทัดฐานที่ไม่เป็นไปตามนั้น เช่น ผ่านการโต้แย้งเพื่อเปลี่ยนกฎหมายที่ไร้เหตุผลให้เป็นกฎหมายที่สมเหตุสมผล 2) การเนรเทศออกจาประเทศ หรือ 3) การเชื่อฟัง คือ การยอมรับสิ่งที่กฎหมายระบุและยอมรับผลที่ตามมา

สำหรับสำนักกฎหมายบ้านเมืองเชื่อว่า เมื่อผู้มีอำนาจออกกฎหมายแล้ว หากบังคับใช้โดยชอบด้วยกฎหมาย จะทำให้สามารถบังคับใช้กฎหมายที่ถูกต้องได้อย่างสมบูรณ์ แม้ว่ากฎหมายนั้นจะชั่วร้ายและเลวทรามก็ตาม เป็นไปได้ที่บุคคลจะมีภาระทางศีลธรรมที่จะต้องละเมิดกฎดังกล่าว แต่ก็ไม่ได้เปลี่ยนความจริงที่ว่ากฎหมายยังคงเป็นกฎหมายอยู่ ตามที่นักกฎหมายบ้านเมืองกล่าว ด้วยวิธีนี้เอง เราจึงสามารถแยกแยะคำสั่งของศีลธรรมจากคำสั่งของกฎหมายได้ นักกฎหมายเพียงไม่กี่คนเท่านั้นที่เต็มใจที่จะปกป้องความสัมพันธ์ระหว่างศีลธรรมและกฎหมายว่ามีความใกล้ชิดกันมากขนาดนี้ แม้ว่าจะมีผู้วิพากษ์วิจารณ์เรื่องนี้มากมายก็ตาม นักกฎหมายบ้านเมืองประณามกฎหมายที่ผิดศีลธรรม แต่ไม่โต้แย้งกับแนวคิดที่ว่ากฎหมายที่ผิดศีลธรรมยังคงเป็นกฎหมายอยู่

อนึ่ง ความหมายของ “กฎหมายที่ไม่ยุติธรรมไม่ใช่กฎหมาย” นั้นโดยพื้นฐานแล้วเหมือนกับคำพูดของฮาร์ตที่ว่า “นี่คือกฎหมายแต่ไม่ยุติธรรมเกินกว่าที่จะนำมาใช้หรือปฏิบัติตาม” (หรือใช้เป็นข้อแก้ตัว) ความตื่นเต้นและความเป็นปฏิปักษ์ที่เกิดขึ้นในหมู่ทฤษฎีกฎหมายสมัยใหม่ (โดยเฉพาะฮาร์ต) จากการพูดแบบแรกนั้นไม่มีมูลความจริง ไม่มีใครมีปัญหาในการเข้าใจสำนวนต่างๆ เช่น “ข้อโต้แย้งที่ไม่ถูกต้องไม่ถือเป็นข้อโต้แย้ง” “เพื่อนที่ไม่ซื่อสัตย์ไม่ถือเป็นเพื่อน” “ยาที่หลอกลวงไม่ถือเป็นยา” และอื่นๆ “Lex iniusta non est lex” ก็มีเหตุผลเดียวกัน กฎหมายยอมรับในคำเปิดว่าสิ่งที่กำลังเป็นปัญหาในประเด็นสำคัญบางประการ—บางทีโดยปกติและถือว่าเป็นประเด็นชี้ขาด—คือกฎหมาย แต่ในการถอนหรือปฏิเสธคำกล่าวนั้น กฎหมายยืนยันว่า เนื่องจากความยุติธรรมคือประเด็นสำคัญของการมีกฎหมายและการเคารพกฎหมาย ดังนั้น การขาดความยุติธรรมในกฎหมายเฉพาะนี้จึงทำให้กฎหมายขาดความสำคัญชี้ขาดที่กฎหมายทุกฉบับควรจะมี ดังนั้น กฎหมายจึงเป็นเพียงในความหมายที่ควรได้รับการตัดสิน—โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อกฎหมายถูกมองว่าเป็นเหตุผลหรือเหตุผลที่อ้างว่าเป็นเหตุผลสำหรับการกระทำ—เป็นความหมายที่บิดเบือนและรองลงมา ไม่ใช่แก่นกลาง

สำหรับสำนักกฎหมายธรรมชาติ แนวคิดนี้ได้นำเอาหลักการสำคัญบางประการของทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติมาใช้ และอ้างว่าเป็นทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ แต่ได้ยืนยันว่าแม้แต่กฎหมายที่ไม่ยุติธรรมที่สุดก็ยังสร้างภาระผูกพันที่จะต้องปฏิบัติตามซึ่งทั้งถูกต้องตามกฎหมายและศีลธรรม ทฤษฎีของคานท์ คือ ระบบกฎหมายสามารถประกอบด้วยกฎหมายเชิงบวกทั้งหมดได้ แต่ต้อง “มีกฎหมายธรรมชาติมาก่อนซึ่งกำหนดอำนาจของผู้ตรากฎหมาย...ในการผูกมัดผู้อื่นโดยการกระทำตามอำเภอใจ” 

แต่บรรทัดฐานพื้นฐานกฎหมายธรรมชาติที่อ้างนี้ไม่ได้พิจารณาถึงความยุติธรรมของเนื้อหาของกฎหมายที่เสนอขึ้น แต่พิจารณาเฉพาะความจำเป็นของความแน่นอนทางกฎหมายและสันติภาพของพลเมือง ซึ่งคานท์ใช้เพื่อไม่ให้สิทธิใดๆ ในการต่อต้านกฎหมายที่ไม่ยุติธรรมและการปฏิเสธใดๆ ว่ากฎหมายนั้นถูกต้องตามกฎหมายอย่างสมบูรณ์ ยักวิชาการบางท่านชี้ให้เห็นถึงความสับสนและความไม่สอดคล้องกันในการพยายามของคานท์ที่จะหลบเลี่ยงจุดยืนแบบคลาสสิกที่ว่ากฎหมายที่มีความอยุติธรรมร้ายแรงเพียงพอสามารถและควรปฏิเสธเพื่อให้มีลักษณะทางกฎหมายที่คาดเดาได้เหมือนกับกฎหมายที่พลเมืองและศาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฐานะศาล มีสิทธิทางศีลธรรมและทางกฎหมายที่จะปฏิบัติราวกับว่าเป็น—หรือราวกับว่าไม่ใช่—กฎหมาย ในด้านนี้และในด้านอื่นๆ การพัฒนาปรัชญาในศตวรรษที่ 17 และ 18 ไม่ได้เป็นความก้าวหน้าเท่ากับการถดถอย 

จึงกล่าวได้ว่ากฎหมายธรรมชาติไม่ได้นำไปสู่การโต้แย้งว่ากฎหมายที่ไม่ยุติธรรมใดๆ ไม่ใช่กฎหมาย หรือนำไปสู่การปกป้องแนวคิดที่ว่าระเบียบทางกฎหมายมีเพียงกฎหมายที่ยุติธรรมเท่านั้น หากนี่คือความหมายที่มาจาก lex iniusta non est lex ก็คงจะเป็นการดีกว่าที่จะหยุดใช้คำนี้ในทฤษฎีทางกฎหมาย อย่างไรก็ตาม การวิเคราะห์สุภาษิตร่วมสมัยไม่ได้ทำหน้าที่สำคัญเพียงในการพยายามทำให้การตีความแบบปฏิฐานนิยมไม่ถูกต้องเท่านั้น แต่ยังเสนอสมมติฐานดั้งเดิมเกี่ยวกับแนวคิดเรื่องกฎหมายและสาระสำคัญของกฎหมายอีกด้วย

ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ

 กฎหมายธรรมชาติถือเป็นทฤษฎีทางปรัชญาด้านกฎหมายที่เชื่อว่ามนุษย์มีสิทธิ ค่านิยมทางศีลธรรม และความรับผิดชอบบางประการที่ได้รับการยอมรับโดยทั่วไปซึ่งอยู่ในธรรมชาติของมนุษย์ ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติมีพื้นฐานอยู่บนแนวคิดที่ว่ากฎหมายเหล่านี้เป็นประมวลจริยธรรมสากลและไม่ได้ขึ้นอยู่กับวัฒนธรรมหรือประเพณีใดๆ ทฤษฎีนี้เป็นหลักการพื้นฐานที่กำหนดวิธีที่สังคมดำเนินการตามธรรมชาติและควบคุมพฤติกรรมและการใช้เหตุผล

ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาตินั้นกล่าวกันว่ามีอยู่โดยไม่จำเป็นต้องให้มนุษย์เข้าใจหรือต้องมีระเบียบทางการเมืองหรือนิติบัญญัติใดๆ กฎหมายธรรมชาติมีพื้นฐานอยู่บนแนวคิดที่ว่ามนุษย์เข้าใจความแตกต่างระหว่าง “สิ่งที่ถูกต้อง” และ “สิ่งที่ไม่ถูกต้อง” อย่างแท้จริง จึงกล่าวกันว่าไม่มีใครเรียนรู้กฎหมายธรรมชาติ ทุกคนเกิดมากับกฎหมายธรรมชาติโดยกำเนิด เช่น การตัดสินใจที่ดีและถูกต้อง ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่ากฎหมายธรรมชาติสามารถค้นพบได้ผ่านการใช้เหตุผล ตามทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ บุคคลและองค์กรทั้งหมดมีสิทธิที่จะเป็นอิสระจากรัฐบาลและระบบการเมือง โดยไม่คำนึงถึงวัฒนธรรมหรือศาสนา

ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติเป็นที่รู้จักของชาวกรีกโบราณ แต่ต่อมามีนักปรัชญาหลายคนที่ขยายความขึ้นมา นักปรัชญาคนสำคัญบางคนที่มีบทบาทในการพัฒนากฎหมายธรรมชาติ ได้แก่ อริสโตเติล เพลโต และนักบุญโทมัส อไควนัส แต่ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติก็ได้รับการวิจารณ์มากมาย ตัวอย่างเช่น บางคนเชื่อว่าทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติเป็นแนวคิดที่เรียบง่ายเกินไป และแบ่งออกเป็นสถานการณ์ที่ซับซ้อน ทฤษฎีบางอย่างเชื่อว่ากฎหมายธรรมชาติถูกบัญญัติโดยพระเจ้า ซึ่งสอนให้คนเลือกสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมมากกว่าที่จะเป็นความชั่วร้าย ตลอดหลายศตวรรษที่ผ่านมา ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติได้รับการขยายความ วิพากษ์วิจารณ์ และนำไปใช้กับทฤษฎีปรัชญา และแม้แต่โครงสร้างทางกฎหมายและการเมืองที่มีอยู่

สิ่งสำคัญคือต้องเน้นย้ำว่ากฎหมายธรรมชาติไม่ควรสับสนกับแนวคิดกฎหมายบ้านเมือง เนื่องจากไม่เกี่ยวข้องกับการตัดสินของศาลหรือการออกกฎหมายใดๆ กฎหมายธรรมชาติเน้นพฤติกรรมของมนุษย์ที่เกี่ยวข้องกับมาตรฐานทางจริยธรรมโดยธรรมชาติและไม่ได้บังคับให้สังคมปฏิบัติตาม ในทางกลับกัน กฎหมายบ้านเมืองเกี่ยวข้องกับกฎหมายที่มนุษย์สร้างขึ้นซึ่งรวมกฎที่นำไปใช้กับการกระทำเฉพาะในเวลาหรือสถานที่บางแห่ง นอกจากนี้ กฎหมายบ้านเมืองยังถูกตราขึ้นและนำมาใช้ในรัฐบาลที่เหมาะสมของสังคม เพื่อปกป้องสิทธิของปัจเจกบุคคล แก้ไขข้อพิพาท และรักษาความสงบเรียบร้อยและความปลอดภัยของสังคมโดยรวม

กฎหมายธรรมชาติถูกกำหนดขึ้นครั้งแรกโดยนักปรัชญาชาวกรีกโบราณ แม้ว่าบางคนจะเชื่อว่ากฎหมายธรรมชาติมีรากฐานที่ลึกซึ้งในประเพณีทางศาสนาต่างๆ จากทั่วโลก เพลโตไม่มีทฤษฎีเกี่ยวกับกฎหมายธรรมชาติ แต่ทฤษฎีของเขาบางส่วนเกี่ยวข้องกับแนวคิดเกี่ยวกับกฎหมายธรรมชาติ ในทางกลับกัน อริสโตเติลเน้นที่ความแตกต่างระหว่างกฎหมายและธรรมชาติ ซึ่งนำไปสู่การแนะนำความยุติธรรมตามธรรมชาติ ซึ่งสามารถนำมาประกอบกับพวกสโตอิกได้

หลายคนถือว่าอริสโตเติลเป็นบิดาแห่งทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ โต้แย้งว่าสิ่งที่ "ยุติธรรมตามธรรมชาติ" ไม่ได้เหมือนกันเสมอไปกับสิ่งที่ "ยุติธรรมตามกฎหมาย" เนื่องจากไม่ขึ้นอยู่กับการตัดสินใจหรือกฎหมายของกลุ่มคนใดกลุ่มหนึ่ง เช่น ผู้กำหนดกฎหมาย หลังจากนั้น ซิเซโรได้อธิบายว่ากฎหมายธรรมชาติเป็นสิ่งที่สามารถมีส่วนสนับสนุนต่อประโยชน์ทั่วไปของสังคม ในขณะที่กฎหมายบ้านเมืองจะสนับสนุนความปลอดภัยของสังคม ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติยังคงได้รับการสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง เช่น ในช่วงยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาและยุคแห่งแสงสว่าง ซึ่งนำไปสู่การสร้างทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติสมัยใหม่ที่ผสมผสานกฎหมายธรรมชาติเข้ากับทฤษฎีปรัชญาอื่นๆ เช่น ทฤษฎีสัญญาทางสังคม ในยุคถัดมา กฎหมายธรรมชาติยังได้รับการสนับสนุนจากนักคิดผู้ยิ่งใหญ่ เช่น มหาตมะ คานธี และมาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ ตัวอย่างเช่น คานธีเตือนเกี่ยวกับอันตรายของการถูกทำลายด้วย "บาป" เจ็ดประการ ซึ่งมักเรียกกันว่าบาปทางสังคมเจ็ดประการ ได้แก่ ความมั่งคั่งที่ปราศจากการทำงาน การเมืองที่ปราศจากหลักการ ความสุขที่ปราศจากมโนธรรม การค้า (หรือธุรกิจ) ที่ปราศจากศีลธรรม (หรือจริยธรรม) ความรู้ที่ปราศจากลักษณะนิสัย วิทยาศาสตร์ที่ปราศจากมนุษยธรรม และศาสนาที่ปราศจากการเสียสละ สำหรับ "บาป" แต่ละประการนี้ คำตอบ (งาน หลักการ มโนธรรม ศีลธรรม ลักษณะนิสัย มนุษยธรรม และการเสียสละ) มาจากกฎหมายธรรมชาติ

ต่อมา มาร์ติน ลูเธอร์ คิง จูเนียร์ เป็นผู้สนับสนุนกฎหมายธรรมชาติ โดยให้เหตุผลว่ามนุษย์ควรเชื่อฟังกฎหมายธรรมชาติมากกว่ากฎหมายบ้านเมืองที่ไม่ยุติธรรมหรือขัดแย้งกัน โดยเขียนจากคุกเบอร์มิงแฮมว่า “มนุษย์ไม่เพียงแต่มีความรับผิดชอบทางกฎหมายเท่านั้น แต่ยังมีความรับผิดชอบทางศีลธรรมในการเชื่อฟังกฎหมายที่ยุติธรรม ในทางกลับกัน มนุษย์มีความรับผิดชอบทางศีลธรรมในการฝ่าฝืนกฎหมายที่ไม่ยุติธรรม”

อนึ่ง กฎหมายธรรมชาติมีความสำคัญเนื่องจากถูกนำไปใช้กับระบบศีลธรรม การเมือง และจริยธรรมในปัจจุบัน กฎหมายธรรมชาติมีบทบาทสำคัญในประวัติศาสตร์ของทฤษฎีการเมืองและปรัชญา และถูกนำมาใช้เพื่อทำความเข้าใจและอภิปรายธรรมชาติของมนุษย์ กฎหมายธรรมชาติยังถูกใช้เป็นเหตุผลในการสร้างกฎหมายบ้านเมือง และดังนั้นจึงรวมถึงสิทธิของรัฐบาลและกฎหมาย เช่น ทรัพย์สินส่วนบุคคล โดยรวมแล้ว เมื่อทฤษฎีปรัชญาเติบโตขึ้น กฎเชิงบวกและกฎหมายธรรมชาติจะยังคงมีการอ้างอิง โต้แย้ง และวิเคราะห์ต่อไป

อย่างไรก็ตาม การแยกความแตกต่างระหว่างสิทธิมนุษยชนและกฎหมายธรรมชาติเป็นสิ่งสำคัญ กฎหมายธรรมชาติไม่เหมือนกับสิทธิมนุษยชนซึ่งแตกต่างกันไปตามเขตอำนาจศาลและสามารถเปลี่ยนแปลงได้ขึ้นอยู่กับทัศนคติของสังคม ตัวอย่างเช่น สิทธิมนุษยชนแตกต่างกันในจีนและสหรัฐอเมริกา สิทธิมนุษยชนยังสามารถเปลี่ยนแปลงได้ตามกาลเวลา ดังนั้น กฎหมายธรรมชาติ จึงมีความคลุมเครือ และบางคนหมายถึงทฤษฎีทางศีลธรรมประเภทหนึ่งและทฤษฎีทางกฎหมายประเภทหนึ่ง แต่ข้อเรียกร้องหลักของทฤษฎีทั้งสองประเภทนี้เป็นอิสระจากกันในเชิงตรรกะ ไม่ได้หมายถึงกฎแห่งธรรมชาติ ซึ่งเป็นกฎที่วิทยาศาสตร์ต้องการอธิบาย ตามทฤษฎีทางศีลธรรมของกฎหมายธรรมชาติ มาตรฐานทางศีลธรรมที่ควบคุมพฤติกรรมของมนุษย์นั้นในบางแง่แล้วได้มาจากธรรมชาติของมนุษย์และธรรมชาติของโลกโดยปราศจากอคติ แม้ว่าทฤษฎีทั้งสองนี้จะเป็นอิสระจากทฤษฎีทางกฎหมายของกฎหมายธรรมชาติในเชิงตรรกะ แต่บทความส่วนใหญ่จะเน้นที่ทฤษฎีทางกฎหมายของกฎหมายธรรมชาติ

สิ่งสำคัญคือต้องแยกความแตกต่างระหว่างทฤษฎีสองประเภทที่เรียกว่ากฎหมายธรรมชาติ ประเภทแรกคือทฤษฎีศีลธรรมซึ่งมีลักษณะคร่าวๆ ดังนี้ ประการแรก ข้อเสนอทางศีลธรรมมีสิ่งที่บางครั้งเรียกว่าการยืนหยัดเชิงวัตถุวิสัยในความหมายที่ว่าข้อเสนอเหล่านี้มีค่าความจริงเชิงวัตถุวิสัย กล่าวคือ ข้อเสนอทางศีลธรรมสามารถเป็นจริงหรือเท็จโดยปราศจากอคติได้ แม้ว่าบางครั้งวัตถุนิยมทางศีลธรรมจะเทียบเท่ากับความสมจริงทางศีลธรรม แต่ความสัมพันธ์ระหว่างทฤษฎีทั้งสองยังคงเป็นที่ถกเถียงกัน ตัวอย่างเช่น มีนักวิชาการมองว่าวัตถุนิยมทางศีลธรรมเป็นประเภทหนึ่งของความสมจริงทางศีลธรรม แต่ไม่ใช่รูปแบบเดียวเท่านั้น ในมุมมองนี้ ความเป็นอัตวิสัยทางศีลธรรมและความเป็นอัตวิสัยระหว่างกันทางศีลธรรมเป็นรูปแบบหนึ่งของความสมจริงทางศีลธรรมเช่นกัน หากกล่าวอย่างเคร่งครัด ทฤษฎีศีลธรรมตามกฎหมายธรรมชาติจึงมุ่งเน้นเฉพาะความเป็นกลางของบรรทัดฐานทางศีลธรรมเท่านั้น

ส่วนแนวคิดที่สองซึ่งเป็นแกนหลักของทฤษฎีศีลธรรมตามกฎหมายธรรมชาติคือการอ้างว่ามาตรฐานทางศีลธรรมนั้นในบางแง่มุมได้มาจากหรือเกี่ยวข้องกับธรรมชาติของโลกและธรรมชาติของมนุษย์ ตัวอย่างเช่น นักบุญโทมัส อไควนัสระบุว่าธรรมชาติที่มีเหตุผลของมนุษย์เป็นสิ่งที่กำหนดกฎหมายศีลธรรม “กฎและการวัดผลของการกระทำของมนุษย์คือเหตุผล ซึ่งเป็นหลักการแรกของการกระทำของมนุษย์” จากมุมมองทั่วไปนี้ เนื่องจากมนุษย์โดยธรรมชาติเป็นมนุษย์ที่มีเหตุผล จึงเหมาะสมทางศีลธรรมที่มนุษย์ควรประพฤติตนในลักษณะที่สอดคล้องกับธรรมชาติที่มีเหตุผลของตน ดังนั้น นักบุญอไควนัสจึงได้กฎหมายศีลธรรมมาจากธรรมชาติของมนุษย์ ดังนั้น จึงเรียกว่า “กฎหมายธรรมชาติ”

แต่ยังมีทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติอีกประเภทหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างศีลธรรมกับกฎหมาย ตามทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ ไม่มีการแบ่งแยกอย่างชัดเจนระหว่างแนวคิดเรื่องกฎหมายและแนวคิดเรื่องศีลธรรม แม้ว่าจะมีทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติหลายเวอร์ชัน แต่ทุกเวอร์ชันก็ยึดมั่นในทฤษฎีที่ว่าอย่างน้อยก็มีกฎหมายบางฉบับที่ "มีอำนาจ" ไม่ใช่ตามขนบธรรมเนียมของมนุษย์ที่มีอยู่ก่อนแล้ว แต่ขึ้นอยู่กับความสัมพันธ์เชิงตรรกะที่กฎหมายเหล่านั้นมีต่อมาตรฐานทางศีลธรรม กล่าวอีกนัยหนึ่ง บรรทัดฐานบางอย่างก็มีอำนาจตามเนื้อหาทางศีลธรรม แม้ว่าจะไม่มีอนุสัญญาใด ๆ ที่ทำให้ความดีความชอบทางศีลธรรมเป็นเกณฑ์ในการพิสูจน์ความถูกต้องตามกฎหมายก็ตาม แนวคิดที่ว่าแนวคิดเรื่องกฎหมายและศีลธรรมเชื่อมโยงกันในทางใดทางหนึ่งเรียกว่าทฤษฎีการทับซ้อน

ในเชิงประจักษ์ นักทฤษฎีศีลธรรมตามกฎหมายธรรมชาติหลายคนก็เป็นนักทฤษฎีกฎหมายตามกฎหมายธรรมชาติเช่นกัน แต่หากพูดกันตามจริง ทฤษฎีทั้งสองนี้เป็นอิสระจากกันในทางตรรกะ สามารถปฏิเสธทฤษฎีกฎหมายตามกฎหมายธรรมชาติได้ แต่ยึดมั่นในทฤษฎีศีลธรรมตามกฎหมายธรรมชาติ ตัวอย่างเช่น จอห์น ออสติน ซึ่งเป็นนักกฎหมายบ้านเมืองที่มีอิทธิพลมากที่สุดในยุคแรกๆ ปฏิเสธทฤษฎีการทับซ้อน แต่กลับยึดมั่นในทฤษฎีจริยธรรมตามกฎหมายธรรมชาติ

ออสตินรับรองมุมมองที่ว่าการที่ความถูกต้องตามกฎหมายของบรรทัดฐานขึ้นอยู่กับว่าเนื้อหาสอดคล้องกับศีลธรรมหรือไม่นั้นไม่เป็นความจริงเสมอไป แต่ในขณะที่ออสตินปฏิเสธทฤษฎีการทับซ้อนดังกล่าว ยอมรับทฤษฎีจริยธรรมแบบวัตถุนิยม อันที่จริง ออสตินสืบทอดแนวคิดประโยชน์นิยมของเขามาจากเจ.เอส. มิลล์และเจเรมี เบนธัมเกือบทั้งหมด ตรงนี้ควรสังเกตว่าบางครั้งนักประโยชน์นิยมดูเหมือนจะแนะนำว่านักประโยชน์นิยมได้รับแนวคิดประโยชน์นิยมจากข้อเท็จจริงบางประการเกี่ยวกับธรรมชาติของมนุษย์ ดังที่เบนธัมเคยเขียนไว้ว่า "ธรรมชาติได้วางมนุษยชาติไว้ภายใต้การควบคุมของเจ้านายผู้มีอำนาจสูงสุดสองแหล่ง คือ ความเจ็บปวดและความสุข เป็นเพียงหน้าที่เท่านั้นที่จะชี้ให้เห็นว่ามนุษย์ควรทำอะไร รวมถึงกำหนดว่ามนุษย์จะทำอย่างไร ในแง่หนึ่ง มาตรฐานของความถูกต้องและความผิด ในอีกแง่หนึ่ง ห่วงโซ่ของเหตุและผลถูกผูกติดกับแหล่งอำนาจ” ดังนั้น การมุ่งมั่นต่อทฤษฎีศีลธรรมตามกฎหมายธรรมชาติจึงสอดคล้องกับการปฏิเสธทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติ

ในทางกลับกัน ถึงแม้ว่าสิ่งนี้จะเป็นเรื่องแปลก แต่ก็อาจยอมรับทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติได้โดยไม่ต้องยึดถือทฤษฎีศีลธรรมกฎหมายธรรมชาติ ตัวอย่างเช่น มนุษย์สามารถยึดถือได้ว่าจุดแนวคิดของกฎหมายนั้นส่วนหนึ่งมีไว้เพื่อทำซ้ำความต้องการของศีลธรรม แต่ยังถือเอาแนวคิดอัตวิสัยนิยมทางจริยธรรม (หรือความสัมพันธ์นิยม) เป็นรูปแบบหนึ่งด้วย จากมุมมองที่แปลกประหลาดนี้ จุดแนวคิดของกฎหมายก็คือการบังคับใช้มาตรฐานเหล่านั้นที่ถูกต้องทางศีลธรรมโดยอาศัยฉันทามติทางวัฒนธรรม ด้วยเหตุนี้ ทฤษฎีกฎหมายธรรมชาติจึงเป็นอิสระจากทฤษฎีศีลธรรมกฎหมายธรรมชาติในเชิงตรรกะ