กระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมาย (due process of law) สามารถให้คำจำกัดความที่ง่ายว่าความเป็นธรรม (fairness) แนวคิดกระบวนการพิจารณาที่เหมาะสมตามกฎหมายมีต้นกำเนิดจากกฎหมายคอมมอนลอว์ของอังกฤษ โดยมีการบรรจุหลักการนี้ไว้ครั้งแรกในรัฐธรรมนูญฉบับแรกของอังกฤษหรือ Magna Carta ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1215 ที่กำหนดสิทธิของประชาชนชาวอังกฤษที่มีต่อกษัตริย์ว่าไม่มีบุคคลอิสระใดต้องถูกยึดหรือกักขัง เว้นแต่มีคำตัดสินที่ชอบด้วยกฎหมายจากเพื่อนประชาชนด้วยกันหรือโดยกฎหมายของแผ่นดิน (law of the land) ซึ่งคำว่ากฎหมายของแผ่นดินต่อมาได้พัฒนากลายเป็นหลักกระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมาย
จากประวัติของสหรัฐอเมริกา รัฐธรรมนูญ กฎหมาย และคำพิพากษาของศาลได้กำหนดมาตรฐานของการปฏิบัติที่เป็นธรรมต่อประชาชนโดยหน่วยงานของรัฐบาลท้องถิ่นและรัฐบาลกลาง สิทธิในกระบวนการที่เมหาะสมของกฎหมายได้รับการรับรองตามบทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับที่ 14 ที่ประกันว่ารัฐบาลไม่สามารถดำเนินการต่อสิทธิพื้นฐานของบุคคลในชีวิต เสรีภาพ ทรัพย์สินโดยปราศกระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมาย สิทธิดังกล่าวได้รับการออกแบบเพื่อปกป้องประชาชนจากการกระทำที่ดำเนินการโดยรัฐบาลท้องถิ่นและรัฐบาลกลางในทุกระดับ และในบทบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญฉบับที่ 5 ก็ได้บรรจุหลักการกระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายไว้ด้วยเช่นกันซึ่งกำหนดว่ากฎหมายต้องมีความสมเหตุสมผล ต้องมีเหตุผล และไม่เป็นไปตามอำเภอใจ กล่าวอีกนัยหนึ่งคือกระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายคือหลักการที่รัฐบาลต้องเคารพสิทธิทั้งหมดตามกฎหมายของประชาชนที่ได้รับตามกฎหมาย และปัจจุบันกลายเป็นสิทธิพื้นฐานในวิธีพิจารณาความคดีอาญาในสหรัฐอเมริกา
กระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายสามารถแบ่งได้เป็นสองประเภทคือ
1) กระบวนการที่เหมาะสมเชิงสาระบัญญัติ (substantive due process) กล่าวคือ รัฐบาลมีสิทธิที่จะฟ้องร้องหรือไม่
2) กระบวนการที่เหมาะสมเชิงวิธีพิจารณา (procedural due process) กล่าวคือกระบวนการพิจารณาเป็นธรรมหรือไม่
กระบวนการที่เหมาะสมในเชิงวิธีพิจารณาไม่ได้รับประกันว่าผลของการกระทำของรัฐบาลจะทำให้ประชาชนชอบใจหรือไม่ แต่กระบวนการที่เป็นธรรมจะช่วยป้องกันการตัดสินใจที่ไมม่สมเหตุสมผลและตามอำเภอใจ กระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายประกอบสองประการ คือ
(1) มีการแจ้งอย่างเพียงพอหรือไม่ ?
เงื่อนไขของกระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายมีความแตกต่างกันในแต่ละสถานการณ์ แต่อย่างน้อยที่สุด กระบวนการที่เหมาะสมหมายถึงประชาชนที่ได้รับผลกระทบจากการตัดสินใจของรัฐต้องได้รับการแจ้งล่วงหน้าว่าอะไรที่รัฐวางแผนจะทำและวิธีการที่รัฐจะดำเนินการที่อาจริดรอนสิทธิ เสรีภาพและทรัพย์สินของบุคคลนั้น ซึ่งการแจ้งเป็นกระบวนการที่บุคคลได้รับการแจ้งเกี่ยวกระบวนการทางกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสิทธิ หน้าที่และความรับผิดชอบของบุคคลนั้น การแจ้งที่เพียงพอคือการแจ้งที่ให้บุคคลแต่ละคนมีโอกาสในการโต้แย้งการกระทำของรัฐ
(2) บุคคลมีโอกาสได้รับฟังหรือไม่ ?
“โอกาสที่จะได้รับฟัง” หมายถึงการรับฟังที่มีโอกาสในการปรากฎตัวต่อหน้าศาล คณะกรรมการ และสภาเพื่อนำเสนอพยานหลักฐานและข้อโต้แย้งก่อนถูกลงโทษโดยรัฐ โอกาสที่จะไ้ดรับฟังมักหมายความรวมถึงสิทธิดังต่อไปนี้
• สิทธิที่จะได้รับการแจ้งที่เป็นธรรมในการรับฟัง
• สิทธิที่ได้รับความช่วยเหลือจากที่ปรึกษา
• สิทธิที่จะถามค้านพยาน
• คำตัดสินต้องเป็นลายลักษณ์อักษรพร้อมแสดงพยานและเหตุผลประกอบ และโอกาสในการอุทธรณ์คำตัดสิน
ทั้งนี้ กระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายอาจถูกมองว่าเป็นสิ่งที่มีองค์ประกอบเฉพาะของกระบวนการที่กำหนดโดยกฎหมายและนโยบายต่างๆ ตัวอย่างเช่น
• การแจ้งต่อผู้ถูกกล่าวหาหรือจำเลย อาทิ สิทธิที่จะรู้ข้อกล่าวหาหรือองค์ประกอบหลักของข้อกล่าวหา ในบางกรณีสิทธิที่จะรู้กฎและนโยบายที่เกี่ยวข้อง ในบางกรณีสิทธิที่จะรู้ว่าถูกใครกล่าวหา
• ระยะเวลาของกระบวนการและในแต่ละขั้นตอนจองกระบวนการ
• สิทธิในการนำเสนอพยานหลักฐานของตนเอง ในบางกรณีสิทธิจะสอบถามหลักฐานที่คู่ความตรงข้ามนำเสนอ ในบางกรณีสิทธิที่จะพบกับผู้กล่าวหา สิทธินการตอบข้อกังวลที่มีการหยิบยกขึ้นมา
• สิทธิในการมีที่ปรึกษาหรือมีผู้อยู่ร่วมด้วย
• การค้นหาข้อเท็จจริงที่เป็นธรรมและเป็นกลาง และกระบวนการรับฟังที่เป็นธรรมและเป็นกลาง
• สิทธิในการตัดสินใจที่ไม่ตามอำเภอใจและไม่สมเหตุสมผล
• การได้รับแจ้งคำตัดสิน ในบางกรณีมีสิทธิที่จะได้รับคำตัดสินเป็นลายลักษณ์อักษรพร้อมเหตุผล
• ในบางกรณี มีสิทธิได้รับการพิจารณาอุทธรณ์
• เสรีภาพจากการแก้แค้น โดยเฉพาะหากมีการร้องเรียนตามหน้าที่และมีเจตนาบริสุทธิ์
• ในบางกรณี มีสิทธิที่จะได้รับการปฏิบัติเหมือนกันในกรณีคล้ายกัน
• ในบางกรณี มีสิทธิความเป็นส่วนตัวเท่าที่จะเป็นไปได้
ในบางครั้ง กระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายอาจถูกมองในฐานะว่าต้องเหมาะสมภายใต้สถานการณ์ด้วย โดยมีการให้ความหมายว่ากระบวนการที่บุคคลนั้นคิดว่าควรได้รับไม่ว่ากฎหมายจะกำหนดไว้อย่างไร หรือบุคคลนั้นคิดว่าเป็นธรรม มีการตีความหลักกระบวนการที่เหมาะสมของกฎหมายว่าเป็นข้อจำกัดของกฎหมายและกระบวนการพิจารณาเพื่อกำหนดให้ศาล (ไม่ใช่รัฐสภา) ในการกำหนดและประกันความเป็นธรรม ความยุติธรรมและเสรีภาพขั้นพื้นฐานตามแนวคิดกฎหมายยุติธรรมตามธรรมชาติ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น